Winteroor Festival :: 2 x Martin Küchen

82834868

Martin Küchen is hier al enkele jaren graag gezien. Hebt u nog niet van de man gehoord, dan hebt

u steevast onze jazz- en improrecensies overgeslagen. Daar is niets mis mee, maar dan hebt u wel

een resem uitstekende, hedendaags platen gemist. En concerten, want de man heeft de laatste jaren

ook België ontdekt. Wie ‘m nog niet aan het werk zag, krijgt zondag 6 december de kans om hem mee

te maken tijdens het Winteroor Festival met Three Babies, een trio met Ståle Liavik Solberg en Steve

Beresford. Intussen vertellen we u wat over ’s mans nieuwe trioalbums bij het Litouwse No Business-

label.

Martin Küchen, Johan Berthling & Steve Noble – Night In Europe

Je kan Küchens intrigerende oeuvre grofweg opdelen in een stuk of drie categorieën. Je hebt de

abstractie van de microscopische klankonderzoeken, die hij vooral op soloreleases laat

horen, maar ook met Three Babies. Dan zijn er de groothartige jazzplaten waarin hij plaatsneemt in

een traditie van Europese improvisatie met wortels in de Amerikaanse freejazz. Daarbinnen heb je ten

slotte de bands waarmee hij dichter bij die composities blijft en uithaalt met een mix van groove en

grandeur. Daar zitten prijsbeesten als All Included en Angles 9 tussen. Het trio met Johan Berthling (bekend van o.m. Fire! en

Angles 9) en Steve Noble (sidekick van o.a. Peter Brötzmann en onlangs in de

weer met een nieuwe trio met John Dikeman en Dirk Serries) werd in december van 2014

live opgenomen in Stockholm en trekt de kaart van de vrije improvisatie.

Dat levert drie kloeke onderhandelingen op, waarvan de twee langste samen goed zijn voor bijna

veertig minuten. Het zijn open bewegingen van lange adem, waarin Küchen te horen is op tenor-, alt-

en sopraninosax. Het gaat in “Night In Europe 1” van start met een zwalpende sax, jankend en huilend

op een fundament van een ritmesectie die al snel een hecht verbond gevonden heeft en geduldig aan

energie en intensiteit wint. Küchen laat opnieuw horen dat hij beschikt over een indrukwekkende

controle door de tenor soms te laten klinken als een bariton, maar ook een van zijn stokpaardjes

boven te halen: voorwerpen die hij in de saxbeker steekt, waardoor er een kapotte, metalige sound

ontstaat. Niet dat het trio voortdurend zit te wringen, want de ritmesectie beland soms bij

onweerstaanbare groovende stukken die maar blijven rollen en rollen.

Het is een slingerbeweging tussen abstracte en meer traditionele passages, maar het gewicht van

Küchens muziek blijft zelfs in de fluistermomenten overeind. In het korte “Night In Europe (Again)” blijft

dat geduld achterwege. Daar is het meteen schuren en schaven in een onstuitbare drive en een

meedogenloze energie die, zoals gewoonlijk, voor een groot stuk te danken is aan de onstuitbare

motor die Noble is. Slotstuk “Night In Europe 2” gaat van start met een prikkelende uitwisseling tussen

Berthling en Noble, met Küchen die toeterend volgt op eigen snelheid. Er wordt tijd genomen, even

rondgehangen in erg ingetogen passages en Berthling schudt een knappe solo uit de mouw, maar

het moment dat de oren doet spitsen arriveert wanneer Küchen tegelijkertijd alt én sopranino

speelt à la Roland Kirk. Het is de aanloop naar een excentrieke finale met een kwekkende en

zeurende sopranino.

Martin Küchen, Jon Rune Strøm & Tollef Østvang – Melted Snow

Melted Snow werd in de lente van 2014 opgenomen in de studio, maar heeft – o.m. dankzij

een geweldige sound – de vibe van een live album. Het laat Küchen horen in het bijzijn van

bassist Jon Rune Strøm en Tollef Østvang, het tweespan dat samen de motor vormt van All Included,

Friends & Neighbors en Universal Indians, en goed op weg is om voor de Scandinavische

freejazz te worden wat William Parker en Hamid Drake zijn voor de Amerikaanse variant: een blok,

een eenheid waar je niet meer omheen kan. Samen met die twee spelen zorgt ervoor dat je als

muzikant in een zetel belandt. Al is dat nu geen reden voor Küchen om op z’n lauweren te rusten. En

bovendien heeft hij ook nog eens een resem composities als houvast. Dat is meteen ook het grootste

verschil met Night In Europe. Dit album wordt gedomineerd door zes composities, met slechts

één korte, vrije improvisatie als afwisseling.

Van die composities viel de meerderheid ook te horen op het tweede album van All Included,

waardoor Melted Snow echt wel iets heeft van een minibezetting van die band. Voor wie

Night In Europe misschien een brug te ver is, is Melted SNow dan weer een

Godsgeschenk, want hier staan de intense en bloedende composities centraal. Zoals “Satan In Plain

Clothes”, dat hier opduikt in twee gedaantes. De eerste, die het album opent, wordt op gang gestreken

en geklopt door de ritmesectie, waar Küchen naar verloop van tijd zijn lange, ongestoorde lijnen op

neerlegt, met een broeierige sound waar veel bloed door stroomt, met een soms rafelige, intens

emotionele klank. De tweede versie, achteraan de plaat, en voorzien van het suffix “(beat up)” is zo’n

beetje de popversie, met een funky drumslag en een jam-ambiance die de koppen heen en weer doet

knikken.

Een van de hoogtepunten is ongetwijfeld het bekende “I’ve Been Lied To”, dat ook al een tijdje

meegaat bij Angles 9. Een droevig thema dat niets dan eenzaamheid uitdrukt en door Strøms donker

gestreken bas enkel nog aan drama wint, door merg en been gaat. Ook als het thema opengebroken

wordt, blijft het een klaagzang met een onverzettelijke grandeur, niet in het minst door de koninklijk

ruisende cimbalen. De rest van het album laat die sombere sfeer achterwege, maar blijft

ronddrentelen in die bekende geladen sfeer. Het titelnummer, een compositie van Strøm, is er ook zo

eentje met een waakvlam die steeds centraal blijft staan, terwijl het vrij geïmproviseerde “Stein”, met

Küchen neuzelend en bokkig zeurend op een sopraansax toch duidelijk heel anders aanvoelt dan de

voorafgaande composities. Maar dat onderstreept net de kracht van die composities.

Kortom: twee albums die Küchen in het bijzijn van uitstekende ritmesecties laten horen, maar een

andere tint van zijn jazzgerichte identiteit belichten. Wie nood heeft aan een uitdaging kan beginnen

met Night In Europe; wie graag een houvast heeft (maar dan ook getrakteerd wordt op een

paar prachtstukken) kan terecht bij Melted Snow. En de goede verstaander, die haalt ze

natuurlijk allebei in huis.

Het album met Berthling & Noble verscheen op cd, dat met Strøm & Østvang op vinyl.

Release:
2015
No Business
Beeld:
Archief Geert Vandepoele

verwant

Angles :: A Muted Reality

Vorig jaar vierde het Portugese jazzlabel Clean Feed haar...

Cortex :: Legal Tender

Een kleine tien jaar na hun debuut is het...

Martin Küchen & Landæus Trio :: Mind The Gap Of Silence

De Zweedse saxofonist Martin Küchen heeft ondertussen al een...

Angles 9 :: Beyond Us

In het laatste weekend van augustus vindt rond Groningen...

Angles 3 :: Parede

Wat iets meer dan tien jaar geleden begon als...

aanraders

Eddie Chacon :: Lay Low

Thrillseekers hebben altijd al best in een grote boog...

The Veils :: Asphodels

Finn Andrews is The Veils is Finn Andrews. Zo...

Pothamus :: Abur

Pothamus: het woord alleen al klinkt als iets zwaars,...

Heartworms :: Glutton For Punishment

Ze schaafde er bijna drie jaar aan, maar haar...

Squid :: Cowards

Op hun derde album Cowards trekken de Britten van...

recent

Heather Nova :: ”Op deze plaat probeer ik mezelf te begrijpen”

Ze vergeleek zichzelf ooit met een verleidelijke sirene, en...

When the Light Breaks (Ljósbrot)

Om een goede voedingsbodem te vinden voor zijn films,...

Mogwai

17 februari 2025Ancienne Belgique, Brussel

De nieuwe plaat The Bad Fire werd nog maar...

Pothamus :: Abur

Pothamus: het woord alleen al klinkt als iets zwaars,...

LAAT EEN REACTIE ACHTER

Schrijf uw reactie
Vul hier uw naam in