Filmrecensenten hebben al eens de gewoonte om te overdrijven. Niet wij bij enola, rationaliteit troef hier, maar het gaat vooral over onze Amerikaanse collega’s. Die maken er vaak een sport van om zo snel mogelijk na een persvisie een recensie te produceren van een film waarvoor de verwachtingen hoog zijn. Als die film dan ook goed blijkt te zijn, durft zo een vluchtige recensie, waarbij de recensent nog natrilt van de ervaring, al snel over te stromen van superlatieven en gekmakende vergelijkingen. Dat was ook het geval met Denis Villeneuve’s Prisoners, een thriller die vergelijkingen met het beste werk van David Fincher naar het hoofd kreeg gesmeten, en door sommigen zelfs werd onthaald als één van de betere thrillers van het decennium. Regisseur William Friedkin kwam zelfs af met een vergelijking met Psycho. Zulke reacties maken ons dan ook zeer nieuwsgierig, maar helaas. Teleurstelling is het enige wat daaruit kan voortvloeien. Prisoners blijkt een zeer competente thriller, maar met iets te veel bochtenwerk en pulpiness voor zijn eigen goed.
Regisseur Denis Villeneuve begeeft zich na Incendies van de hete zandgronden van het Midden-Oosten naar de herfstige voorsteden van de Verenigde Staten. Centraal staan de families Dover (Hugh Jackman en Maria Bello) en Birch (Terrence Howard en Viola Davis), twee gelukkige gezinnetjes die samenkomen in het huis van de familie Birch voor een gezellig diner. Alles gaat goed, totdat de twee jongste dochtertjes van beide gezinnen spoorloos verdwijnen. Een zoektocht haalt niets uit, waarna ze de politie optrommelen. Het onderzoek wordt geleid door Detective Loki (Jake Gyllenhaal), die al snel de vreemde Alex Jones (Paul Dano) oppakt als hoofdverdachte. Toch is Loki niet zeker van Jones’ onschuld. Keller Dover (Jackman) is dat wel en start zijn eigen onderzoek om achter de waarheid te komen. Daarbij verlegt hij de grenzen van het wettelijke en begint de film een complex web aan morele tegenstrijdigheden en mysterieuze intriges te spinnen.
Al vanaf het eerste shot wordt duidelijk dat Villeneuve geen doordeweeks thrillertje wil afleveren, maar een film met diepgravende thema’s en zwaarwichtige morele vraagstukken. Zo komen we al snel te weten dat het personage van Hugh Jackman overtuigd katholiek is en redelijk wantrouwig tegenover de wereld staat. Villeneuve plamuurt zijn film dicht met een zwaarmoedige sfeer waarin hoop of enig greintje vrolijkheid vreemd zijn. Prisoners is zo’n film waarbij je het gevoel krijgt dat een onzichtbare hand je bij de keel grijpt of druk zet op je borstkas. Vastberaden zet Villeneuve al snel het mysterie op dat je de hele film lang zal bezighouden en werkt hij toe naar een gedetailleerde procesthriller die als een koele schaduw kruipt naar een uiteindelijke conclusie. Tijdens de eerste helft van Prisoners slaagt Villeneuve hier met verve in. Zowel de sfeer, de personages als het tempo zijn zeer zorgvuldig gemoduleerd. Je blijft in de greep van de vragen rond wie het gedaan heeft en waar de meisjes zijn, terwijl de puzzelstukjes één voor één in elkaar worden gelegd.
Wat deze thriller grotendeels boven zijn genregenoten doet uitstijgen is de zorg voor de personages en de innerlijke worstelingen die ze voor de voeten krijgen geworpen. Hugh Jackman is ongelofelijk intens als een vader die het bos door de bomen niet meer ziet en in een vlaag van woede zelf het recht naar zijn hand tracht te zetten. Dat komt in botsing met Gyllenhaal, die als zelfzekere en gefocuste flik zijn best probeert te doen om de meisjes terug te vinden volgens het boekje, al wordt hij ook gehinderd door innerlijke demonen. Villeneuve vraagt zich af in welke mate onze acties gerechtvaardigd zijn in extreme situaties. Hij test ons als kijker in hoe we ons zullen opstellen tegenover de keuzes van Jackman en weegt de wet af tegen het idee van een lynchcultuur. Menselijkheid komt tegenover rationaliteit te staan. Dat alles geeft Prisoners ongelofelijk boeiende thema’s en genoeg voer om je tanden op stuk te bijten, maar toch verliest Villeneuve halverwege de teugels wat.
In het tweede luik van de lange 153 minuten richt de regisseur zich op wat meer conventionele thrilleraspecten en begint het spel met het opwerpen van mogelijke verdachten. Dat maakt dat Prisoners vervalt in een uitgebreid bochtenwerk aan verdachtmakingen, waardoor je aandacht als toeschouwer verschuift van het ene personage naar het andere. Dat houdt je brein en je inleving wel aan de gang om te ontdekken hoe de vork precies aan de steel zit. Maar anderzijds werkt dat ook vermoeiend en is tegen het einde elk deviant personage wel door je gedachten geschoten als mogelijke kidnapper. Daarbovenop krijg je nog allerlei plotelementen op je bord die het verhaal nog dat iets mysterieuzer en edgy moeten maken. Dat gaat van slangen tot geheimzinnige doolhoven, gegevens die doorzichtig overkomen en de diep serieuze toon van het eerste uur licht ondergraven. Wanneer de conclusie zich voltrekt ben je niet echt meer verrast en heb je meer de neiging om je schouders op te halen, dan om een gil uit te slaan. Het allerlaatste shot weet gelukkig nog enig soelaas te brengen in de vorm van een leuke keuze in de regie van Villeneuve.
Maar we kunnen niet ontkennen dat Prisoners het gros van de Hollywoodthrillers doet verbleken en een film is met een dankbare sérieux en gevoelige onderwerpen die je niet veel meer tegenkomt in het Hollywood van vandaag. Het niveau van een Seven of Zodiac haalt het hoegenaamd niet. Villeneuve bewijst zich uiteindelijk toch nog als een iets te shizofreen regisseur, terwijl Fincher zijn case studies met de precisie van een chirurg uit de doeken doet. De acteurs geven alles wat ze in huis hebben, met Jackman en Gyllenhaal op kop, terwijl de meesterlijke cameraman Roger Deakins zich ontpopt tot de ware held van deze film. Zijn beelden vormen de kracht van dit deprimerende verhaal en weten in al de duisternis en herfstige droefenis toch nog schoonheid te verwerken. Knap staaltje cinema van zijn kant.
Prisoners is een film die je aandacht vasthoudt, ook al verlaat hij soms het rechte pad. De uitvoering van het geheel is bewonderenswaardig, het is enkel het scenario dat iets beknopter mocht en iets meer geconcentreerd mocht zijn. Laat ons zeggen dat de kers op de taart ontbreekt. Maar wel lekkere taart, daar niet van.