Upside Down

De prijs voor de slechtste film waar je toch naar moet gaan kijken, kunnen we ook alweer uitdelen: Upside Down is een compleet geschifte science fiction-romance, die met haken en ogen aan elkaar hangt en bijna bezwijkt onder de campy dialogen, bizarre plotwendingen en pijnlijke acteerprestaties. Maar de prent is zo ambitieus, zo visueel indrukwekkend en zo balls-to-the-wall dat je het moet zien om het te geloven. Sommige films bekijk je nu eenmaal niet omdat ze goed zijn – je bekijkt ze omdat ze te zeldzaam zijn om niét te zien.

De premisse alleen al is er één die je enkel kan begroeten met een soort schoorvoetende bewondering: dat ze ooit iemand zo gek hebben gekregen om dit idee te financieren! Het verhaal speelt zich af in een wereld waarin twee planeten zich vlak tegen elkaar bevinden – zo dicht tegen elkaar, zelfs, dat de hoogste bergen elkaar bijna raken. Toch hebben beide planeten een eigen zwaartekracht, wat inhoudt dat iedereen constant gebouwen en mensen boven z’n kop ziet. De bovenste planeet (en hoe ze ooit beslist hebben welke planeet nu de bovenste mag heten, is mij een raadsel) is rijk en teert op de grondstoffen ze halen uit de arme onderste planeet. Contact tussen de inwoners van beide werelden is in principe verboden. Maar toch worden een man van Down Under (Jim Sturgess) en een vrouw van Up Top (Kirsten Dunst) verliefd op elkaar.

De plot vertakt zich nog veel verder van daar. Regisseur en scenarist Juan Solanas heeft al een lange proloog nodig om zijn centrale idee uit te leggen, en blijft er daarna maar vanalles bij sleuren, inclusief een soort stof die de zwaartekracht kan omkeren, essentie van roze bijen, een soortement super-schoonheidszalfje en ga zo maar door. Upside Down is één van de meest overwritten films van de laatste jaren, en kan dan nog niet vermijden dat hij als een pudding in elkaar zakt zo gauw je het als kijker waagt om ook maar één logische vraag te stellen.

Zullen we dat voor de lol toch eens doen? Alleen maar om u een idee te geven van wat je kan verwachten? Wat dacht je van het idee dat mensen en voorwerpen in deze wereld altijd onderworpen blijven aan de zwaartekracht van hun eigen planeet, ook al reizen ze dan naar de andere? Dit wil dus zeggen dat ze constant tegen het plafond hangen te zweven als ze naar de andere planeet gaan. Hoe kan dat? Geen mens die het weet, maar Solanas puurt daar wel zijn centrale visuele concept uit, dat hij meer dan anderhalf uur lang uitbuit voor alles wat het waard is.

Nog zoiets: hoe kan het dat ze daar zonlicht hebben, als die twee planeten zo dicht bij elkaar hangen? Hoe kan het dat ze niet, Melancholia-gewijs, met elkaar in botsing komen? De twee planeten blijven blijkbaar ook volledig stil hangen, want er is één gebouw dat ze met elkaar verbindt. Gek dat er tout court een dag en een nacht bestaat in een immobiele wereld. Hoe kan het trouwens dat de personages een uur en langer ondersteboven op de andere planeet kunnen rondlopen? Moeten die dan niet al lang zijn flauwgevallen door het bloed dat naar hun hoofd zakt?

Onderwerp Upside Down ook maar heel even aan het koude daglicht van de ratio en er blijft niks van over. Het concept is misschien origineel, maar zelfs binnen de grenzen van het science fiction-genre houdt het geen steek. Nog erger: de centrale metafoor van de film (het gaat allemaal over de tegenstelling tussen arm en rijk, voorwaar, en de uitbuiting van de armen door de rijken, mwoehaa!) is wat je noemt grindingly obvious en zelfs het Romeo & Juliet-liefdesverhaaltje weet niet te overtuigen.

Veel heeft te maken met de geforceerde plot: zo gauw je in een scenario leest dat een personage aan geheugenverlies lijdt, weet je dat je een extra schrijver moet inhuren om de boel in het gareel te trekken. Solanas vertikt het bovendien om ons ook maar één keer een simpel, menselijk momentje met zijn twee personages te geven. Telkens wanneer ze een conversatie met elkaar dreigen te voeren, waardoor we misschien zouden kunnen ontdekken waarom ze elkaar zo graag zien, besluit hij om toch maar te cutten naar een indrukwekkende, ondersteboven gedraaide set. Upside Down had een mooi fantasy-liefdesverhaal kunnen en moeten zijn, maar de regisseur verstikt zijn personages constant met zijn visuele stijl. Allicht niet ongerelateerd, zijn er de teleurstellende acteerprestaties, die alle chemie onmogelijk maken. Jim Sturgess begaat de grootste flaters: zijn overacting is echt schabouwelijk en begint al nog voor we hem zien, met de over the top-manier waarop hij de voice over voorleest. Maar ook Kirsten Dunst, van wie we nochtans weten dat ze echt wel een potje kan acteren, lijkt hier verloren te lopen, en zet een zielloze rol neer. Je moet je afvragen in welke mate dat de schuld van de acteurs is – zelf kreeg ik de indruk dat Solanas zodanig visueel ingesteld was, dat hij zijn acteurs gewoon niet genoeg begeleid heeft. De enige die het er nog degelijk van afbrengt, is Timothy Spall in een geinige bijrol. Misschien stond hij wél sterk genoeg om helemaal op zijn eentje een fatsoenlijke prestatie op te bouwen, ook zonder degelijke acteursregie.

Dus nee, een goede film is Upside Down niet. En toch moet je gaan kijken. Waarom? Simpelweg omdat er zoveel aan te bekijken valt. Upside Down lijkt me de perfecte film om te zien met het geluid af, terwijl je een plaat van een experimentele band opzet: als je jezelf laat opslokken door de visuele ervaring, zal je jezelf niet vervelen. Vondsten zoals een danszaal waarin mensen zowel op het plafond als op de vloer kunnen dansen, of onze held die vanuit de zee naar boven valt om terecht te komen in een corresponderende zee op de andere planeet, zijn echt fantastisch om naar te kijken. En zo’n beelden zijn er nog: het setontwerp van een kantoorgebouw waar mensen ondersteboven met elkaar kunnen praten, of een vrijpartij bij zero gravity, om maar iets te zeggen.

Je gaat er van vermoeden dat Solanas gewoon verliefd is geworden op de visuele wereld die hij voor ogen had, en daardoor al de rest is gaan verwaarlozen, inclusief interne logica, plotontwikkeling en emotie. Iemand zou dit concept eens aan Terry Gilliam of zelfs Michel Gondry moeten geven voor een degelijke remake. Misschien dat zij wél in staat zouden zijn om de romantiek, emotie, verwondering en poëzie op te zoeken die de premisse in principe bevat.

4.5
Met:
Jim Sturgess, Kirsten Dunst, Timothy Spall
Regie:
Juan Solanas
Duur:
100 min.
2012
Canada - Frankrijk
Scenario:
Juan Solanas

verwant

The Last Bus

In 1999 verraste David Lynch vriend en vijand met...

The Power of the Dog

Na de vertoningen in Venetië en op het filmfestival...

Hidden Figures

In 2017 zijn de Oscars not so white anymore...

Mr. Turner

Het is ondertussen 15 jaar geleden dat Mike Leigh...

Cloud Atlas

Oh, wat waren ze in de VS venijnig over...

aanraders

La Bête

De naam Bertrand Bonello laat misschien niet bij iedereen...

Dune Part Two

Na het opvallende succes (de film haalde een allesbehalve...

The Iron Claw

Regisseur Sean Durkin is een kei in het evoceren...

Human Forever

“Hoe ga je met dementerende mensen om?” moet plaats...

Dream Scenario

‘Nicolas Cage is de enige acteur sinds Marlon Brando...

recent

Ilja Leonard Pfeijffer :: Alkibiades

Bekroond, gelauwerd, alom gelezen en geprezen: zonder overdrijven mogen...

¥$ :: Vultures 1

Doorheen zijn hele carrière zijn twee elementen altijd dominant...

Talk Show

27 maart 2024Botanique, Brussel

Eind jaren tachtig sloegen alle rockers plots aan het...

Arthur The King

Uitgerekend in de week dat Joe Camp – de...

Hors-saison

Met zijn sociaal bewogen films past Stéphane Brizé binnen...
Vorig artikel
Volgend artikel

LAAT EEN REACTIE ACHTER

Schrijf uw reactie
Vul hier uw naam in