In het filmlandschap kan ambitie zowel een vloek als een zegen zijn. Bij enola staan we altijd open voor jonge filmmakers die zichzelf willen bewijzen en daarbij hoge toppen willen scheren. Bewonderenswaardig, maar ook gevaarlijk, omdat je altijd het risico loopt om plat op je smoel te vallen. Denk maar eens terug aan Michael Cimino’s epische western Heaven’s Gate uit 1980. Cimino zag het groots, te groots. De film flopte, sleurde een filmstudio mee de dieperik in en zorgde voor meer studiobemoeienis binnen Hollywood. Een mooi recent voorbeeld is Cloud Atlas. Wij waren zeer te spreken over die film, maar het wereldwijde publiek niet. Een riskante gok van de makers, die ze – op commercieel vlak dan toch – verloren hebben. Voorgaande films zijn extreme voorbeelden van ‘gefaalde’ ambitie, maar het kan ook voorvallen bij minder groots opgezette films. Blue Valentine-regisseur Derek Cianfrance wil met zijn derde langspeler, The Place Beyond the Pines, een zwaarwichtig Amerikaans familie-epos maken, wat beklijvende drama oplevert, maar tevens een film die zichzelf belangrijker acht dan hij eigenlijk is.
The Place Beyond the Pines vertelt niet één, niet twee, maar drie verhalen. De film start met het tragische verhaal van Luke (Ryan Gosling), een stuntman die waaghalzerij uithaalt met zijn motor om een centje bij te verdienen. Zijn leven wordt ondersteboven gegooid wanneer hij te horen krijgt dat hij de vader is van een flinke zoon, het resultaat van een passionele nacht met een serveerster(Eva Mendes). Luke onderneemt enkele impulsieve beslissingen om financieel te voorzien voor zijn zoontje. In luik twee volgen we de politieagent Avery. Die wordt gepromoveerd tot een held na het vatten van een gezochte crimineel, maar wordt ook mee op sleep genomen door enkele van zijn corrupte collega’s. Avery’s geweten steekt de kop op en stelt hem voor de keuze om hen al dan niet aan te geven. Deel drie speelt zich dan weer vijftien jaar later af en concentreert zich op de zonen van Avery en Luke, twee puberende tieners die doelloos in het leven staan .
Laat het dus duidelijk zijn dat Derek Cianfrance veel te vertellen heeft. The Place Beyond the Pines is een misdaad- en noodlotstragedie met grootse intenties en ernstige thema’s, die je van begin af aan wil bedwelmen met een verstikkende zwaarwichtigheid. Cianfrance wil drie verhalen vertellen waarmee je gemakkelijk een hele trilogie kan vullen. Qua doeltreffendheid van uitvoering gaan de drie narratieven in dalende lijn. Het eerste luik is dramatisch het meest geslaagde. Ryan Gosling haalt zijn beste bad boy-look (met blonde haardos) nog eens vanonder het stof als een volleerde waaghals op de motor, die plots overvallen wordt door plichtsbesef wanneer hij te horen krijgt dat hij een zoon heeft. Net zoals in Blue Valentine hanteert Cianfrance een bedrukte atmosfeer, met een zuinige belichting en een ruige digitale look. Gosling kan een potje acteren en weet zowel breekbaarheid uit te stralen als zijn herkenbare intensiteit en intrinsieke dreiging. De koers dat het personage van Gosling zal varen is duidelijk, maar daarom niet minder meeslepend. De tragiek van dit deel van de film is het meest effectief en overtuigend van de hele prent, en belooft dan ook behoorlijk wat voor de volgende twee delen.
Het is vanaf het tweede luik dat het geheel wat twijfelachtiger wordt. De overgang naar dit hoofdstuk wordt mooi ingezet, maar vanaf dan krijgt het verhaal rond de flik die Bradley Cooper neerzet een herkenbaar verloop dat doet denken aan een James Gray-film. Cooper raakt verzeild in een zaak van politiecorruptie, waarbij het aan hem is om te beslissen of hij mee doet of niet. Dat levert degelijk en spannend drama op, maar verliest wel het centrale thema van de film uit het oog. Naast een film over schuld en boete is dit ook een film over vaders en zonen. Elke actie die Gosling onderneemt in zijn deel van deze triptiek staat in functie van zijn kleine koter, terwijl de vader-zoonrelatie van Coopers personage pas in het slotstuk wordt uitgespeeld. En wanneer dat dan gebeurt, en het derde luik zich op gang trekt, lijkt het overgrote deel aan gebeurtenissen in deel twee veel minder relevant dan Goslings afspraak met het noodlot in het eerste deel – geen goed teken.
Uiteindelijk krijgen we dan te maken met de zonen van onze voorgaande hoofdpersonages. Het is hier dat Cianfrance enkele keuzes maakt die de bedoelde intelligentie van de film onderuit halen en de gebeurtenissen veel te voorspelbaar worden. Door de daden van hun vaders staan de zonen vol twijfel in het leven en staan ze zelf beide op het punt verkeerde keuzes te maken. Het concept van de tienerjongens die getekend zijn door het leven is een makkelijke kaart om uit te spelen en, gezien de ambities van Cianfrance, hadden we het liever iets origineler gezien. Hoe meer de slotminuten van dit logge drama naderen, hoe meer Cianfrance – het lijkt bijna uit gemakzucht – voor een voorspelbare uitkomst kiest. Dat één van de zonen uiteindelijk in de voetstappen lijkt te treden van zijn vader doet veel te ‘romantisch’ aan voor een film die het grotendeels low key speelt. Het laatste shot zorgt dan ook voor een lichte zucht van teleurstelling.
Maar toch is The Place Beyond the Pines zeker geen totale flop. Cianfrance is een begenadigd regisseur en weet hoe hij zijn acteurs moet uitspelen, maar hij mist hier de beheersing die hij zo geweldig aan de dag legde met Blue Valentine. Pines wil een film zijn van haast Bijbelse proporties, maar weet uiteindelijk weinig nieuws te vertellen en hanteert dramatische dynamieken die we ooit wel al ergens anders gezien hebben. Zelfs in het gebruik van de muziek probeert de film een sfeer te evoceren die de prent meer gewicht tracht te geven dan hij eigenlijk heeft.
Elk luik van de film heeft nog wel zijn kwaliteiten, maar Cianfrance had dit scenario misschien het best nog even opzij gelegd om er ooit een volwaardige trilogie of miniserie van te maken. Pines is geen compleet gefaalde ambitie, geen ‘Heaven’s Gate’, maar ook ver van het meesterwerk dat het tracht te zijn.
