En maar uitsloven tegenwoordig met hun protserige poses, lederen broekjes zo groot als diepvrieszakjes en pseudo-dirty gekir. Katy Perry, Rihanna, Lady Gaga: twintig jaar geleden bereikte Madonna met vijf druppels gesmolten kaarsvet tonnen meer erotiek en relevantie dan alle huidige popbimbo’s bij elkaar.
Madonna maakte van popmuziek een marketingproduct, voor dat laatste een scheldwoord werd. Vond zichzelf telkens weer uit, elke plaat een uitroepteken achter haar vakkundige gemaquilleerde authenticiteit in plaats van een vraagteken zoals bij zowat iedereen vandaag. Nooit de creatieve pieken van een Michael Jackson gehad, maar evenmin de creatieve neergang. Opmerkelijk, zo niet ontzagwekkend (ho ho) in een muziekgenre dat om z’n vaak beperkte houdbaarheid uitgespuugd wordt. Ten onrechte, indien goed gemaakt. Bepaalde platen van Madonna zijn zeker gedateerd (Erotica schiet meteen te binnen), maar laat dan nét haar image en de hele controverse errond toonaangevender wezen dan alles wat haar adepten (ze zijn talloos) sindsdien uitgevreten hebben.
Eerlijk gezegd dan ook stevig gegrijnsd tijdens die Superbowl-show van haar eerder dit jaar, een van de meest imposante staatsgrepen ever in Popland. Een herstel van de verhoudingen tegenover al die one trick popbimbo’s die de laatste jaren als elfenbrood op een natte boomstronk ontstonden. Zoals Kanye West de laatste jaren bewijst: perfecte pop mag erover gaan. Dat Madonna sinds haar vorige tour in een troon elk podium op wordt gedragen, is meer dan een knipoog. Het is een statement. Maar eerlijk: dat statement mag ze ook nog eens gewoon muzikaal maken. En laat het daar de afgelopen jaren schrijnend aan ontbreken.
Hard Candy uit 2008 had namelijk stevig aan die poten van haar troon gezaagd. Pharell Williams en Justin Timberlake waren er als eersten in een 30-jarige carrière in geslaagd Madonna figurant te maken op haar eigen plaat. Met een albumcover die bijvoorbeeld Rihanna, toentertijd al dan niet met blauwe plekken, achteraan in haar limo een fles champagne op de vloer deed keilen van het lachen. Misschien was Madonna’s muzikale tactiek — hippe namen van het moment in haar kameleonsound verwerken — op.
Een tactiek waar ze vandaag voor bekritiseerd wordt. Ten onrechte. In 1994 liet ze Björk, pas aan het venster komen piepen met Debut, de titelsong van de post-S.E.X.-plaat Bedtime Stories (!) schrijven, een jaar later werkte ze samen met Massive Attack (YouTube even het fantastische "I Want You") na hun definitieve doorbraak. Haar samenwerkingen met William Orbit en Mirwais afgelopen decennium passen in datzelfde plaatje: namen die voor haar publiek een acquired taste zijn in haar sound verwerken en bijgevolg de grootst denkbare mainstream in katapulteren. Vandaag zou bijvoorbeeld Burial in dat rijtje passen. Nee Skrillex, leg die telefoon neer.
Het zijn nu echter onder andere Martin Solveig en vooral weer eens William Orbit geworden, op een plaat die best wel wat gelijkenissen heeft met Music uit 2000: beide zijn een antwoord op een prangend "Wat nu?", respectievelijk na een creatief hoogtepunt (Ray Of Light uit 1998, maar nog steeds niet gedateerd) en dus creatief dieptepunt Hard Candy tien jaar later. Maar vooral: dit is de eerste plaat sinds Music die niet halverwege inzakt, en meer nog, dan pas écht interessant wordt. Madonna verwerkt haar scheiding van Guy Ritchie op deze plaat, maar doet dat veelal op een oppervlakkige manier, alsof pop altijd oppervlakkig moet zijn — integendeel zelfs, nietwaar Robyn?Maar van iemand die op Confessions On A Dance Floor nog ijskastpoëzie schreef als "I don’t like cities but I like New York/ Other places make me feel like a dork" verwachten we ook niet meteen splijtende diepgang.
De twee singles deden alvast niet bepaald het beste verhopen, al werken de zwakste voorbodes uit haar carrière iets beter in het geheel van MDNA: "Give Me All Your Luvin’" is middelmaat met een irritante M.I.A. – benieuwd of de zelfverklaarde Tamil-tijger nog eens iets relevants bij elkaar gaat keffen eens ze uit het gat van Madonna gekropen is. De simplistische trancepop van "Girls Gone Wild" is Madonna onwaardig, hoe catchy ook. Het is net als "Turn Up The Radio" zo’n nummer waar haar talloze copycats mee debuteren, of in hun puberteit meelippen in de badkamer tijdens het föhnen. Helaas doen wij daar niet aan, dat föhnen. "Superstar" overstijgt het niveau van de guilty pleasure niet. Leuk, ja. Maar echt goeie pop is meer dan fun en hits. En veel simpeler dan goochelen met wat extra blieps en overstuurde geluiden: It’s the melody, stupid, gekoppeld aan ongedwongen inventiviteit (die ene wending, dat ene instrument).
Dat weet Madonna op haar best blijkbaar ook: de helft van MDNA is spot on — geen wonder dat het net de Orbit-tracks zijn — en bevat meer hooks dan de back catalogues van alle popprinsessen van de afgelopen tien jaar samen. Tweede nummer "Gang Bang" bijvoorbeeld is pure popperfectie zoals ze de afgelopen 15 maanden niet gehoord is: op een stompende, kille beat en het oneindig herladen van een geweer, rekent de meest furieuze Madonna ooit af met een lover die ze een kogel door het hoofd jaagt ("Die bitch!"). God, verslavend spul. En nog een classic erbij.
Nog hors catégorie: "I Don’t Give A" dat wel heel nadrukkelijk naar Kanye West knipoogt (het refrein van "Hell Of A Life", bijvoorbeeld), en dan ook nog eens eindigt met een orkestrale pointe: erover, maar het werkt. "Love Spent", inclusief catchy banjo, hijst zich naast die andere perfecte pop van Robyn. Het gif zit echter in de angel: "Masterpiece" en "Falling Free" zijn twee weemoedige parels waar we ook al terug voor moeten naar Music ("Nothing Fails" uit het wreed onderschatte American Life uitgezonderd). Vooral de elegantie van "Falling Free", met opvallende strijkersarrangementen die elegant langs alle clichés slalommen, opent perspectieven voor nog eens een essentiële Madonna in de toekomst.
Al is deze MDNA dat minstens voor de helft ook. Een American Recording-reeks is in Madonna’s geval ook niet het beste idee, maar vooral het laatste kwart van deze plaat geeft uitzicht op waardig ouder worden, zonder dat ze zich geforceerd eeuwig jong moeten blijven voordoen. Madonna ziet er nu begot beter uit dan vijf jaar geleden. Het heeft iets krampachtigs, wat deze keer niet van haar (halve) plaat gezegd kan worden. MDNA doet in cijfers nog eens records sneuvelen en haar erelijst wat aandikken, maar doet op z’n best ook muzikaal Madonna de titel Queen Of Pop dragen om wie ze is, niet om wie ze was.
Madonna staat op 12 juli in het Koning Boudewijnstadion.
