Laatavondtroubadour, beatnikpoëet, bezopen romanticus, circuschansonnier, theatrale fantast, zwerfvuilmuzikant, melodieuze maniak… Tom Waits is een man met vele maskers. Op zijn eerste plaat in zeven jaar haalt hij voor het eerst al die maskers uit de kast. Het maakt van Bad As Me zijn meest gevarieerde werk én een gedroomde instapplaat voor nieuwe fans.
Op Swordfishtrombones (1983) vervelde Tom Waits van traditionele songwriter met invloeden uit jazz en blues naar een excentrieke verslaggever van een imaginaire onderwereld, waarbij de nadruk ligt op de atypische percussie en Waits’ aan Captain Beefheart en Howlin’ Wolf refererende zang. Sinds die befaamde stijlbreuk bleek Waits bij iedere nieuwe plaat extremere wegen te bewandelen. Na het bij momenten avant-gardistische Real Gone (2004) komt Bad As Me dan ook als een verrassing. Uitspattingen zijn er nog steeds, maar de ballads overheersen.
Bij de eerste tonen van opener “Chicago” is het meteen overduidelijk: dit is Tom Waits en niemand anders. De denderende drums van zoon Casey, de ritmische gitaar van ouwe Waitsgetrouwe Marc Ribot en een nerveus voortjagende saxofoon imiteren een vertrekkende stoomtrein die weleens de laatste kans zou kunnen bieden op een beter bestaan. “Maybe things / will be better / in Chicago / All aboard!” Vertrouwde thematiek, vertrouwd geluid. Niks vernieuwends maar wel een fantastisch nummer om een plaat mee af te trappen.
“Raised Right Man” (met Flea van de Peppers op bas!) leunt niet enkel qua titel dicht aan bij Nick Caves “Red Right Hand”. De gelijkaardige melodielijn en het gebruik van een orgel doen vermoeden dat dit meer dan toeval is. Elders lijkt Waits bewust te verwijzen naar eigen werk. Het hipshakende “Get Lost” zou een broertje kunnen zijn van “Lie To Me” (Orphans, 2006): ritmische oldskool rock-‘n-roll op zijn Chuck Berry’s. “Kiss Me”, een sensuele slow, doet dan weer sterk denken aan “Blue Valentines” (1978).
Zelfs de theatrale, übercoole single “Bad As Me” heeft veel weg van “Big In Japan” (Mule Variations, 1999). Tussen al dat gitaargeweld plaatst Waits enkele verfijnde ballades die teruggrijpen naar het warme, jazzgetinte geluid van zijn eerste LP’s. In het bijzonder “Back In The Crowd” en “Talking At The Same Time”, waar de ijzige sfeer van Twin Peaks doorheen waart, behoren tot het beste dat hij het voorbije decennium op tape heeft gezet.
Eén keer gaat Waits helemaal loos. Dat hij zich zorgen maakt om het buitenlandse beleid van de Verenigde Staten maakte hij al eerder duidelijk in “Day After Tomorrow” (Real Gone) en “Road To Peace (Orphans, 2006). Maar zo kwaad en verbolgen als in de woeste stamper “Hell Broke Luce” hebben we Waits nooit eerder gehoord. Terwijl een monsterlijke riff die zowaar naar metal neigt, het nummer aan flarden rijgt, schreeuwt Waits het waargebeurde verhaal van een getraumatiseerde Irakveteraan. “Now I’m home / and I’m blind / and I’m broke / What is next?!” Héél indrukwekkende song.
Hetzelfde kan gezegd worden van de afsluitende ballad “New Year’s Eve”, het verhaal van een uit de hand gelopen oudejaarsavond van een disfunctioneel gezin. Net zoals hij 35 jaar geleden de evergreen “Waltzing Mathilda” verwerkte in “Tom Traubert’s Blues”, laat Waits zijn personages hier het bekende Schotse eindejaarslied “Auld Lang Syne” zingen. In beide gevallen is het resultaat onvergetelijk. Staat er dan echt geen enkel zwakker nummer op Bad As Me? Eigenlijk niet, of het zou “Last Leaf” moeten zijn: een duet met Keith Richards dat net iets te zoetsappig sentimenteel aandoet om echt te beklijven.
Laat dat vooral de pret niet drukken. Tom Waits heeft met Bad As Me een zoveelste prachtplaat aan zijn toch al indrukwekkende discografie toegevoegd, wat van hem een van de meest consistente artiesten van zijn generatie maakt. Moge zijn trein nog vele jaren voortrazen. All aboard!
