Fat Cat, 2011
Bertus
Het is u ongetwijfeld al opgevallen: artiesten grijpen de
laatste jaren vaker terug naar de kracht van een orkest om hun
creatieve (on)genoegens tot uiting te brengen. Wagner is back
in town: dynamiek en contrast worden niet langer als
hoogdravend en gezwollen aanzien, maar geven net dat extra
bombastische toetsje aan een degelijke compositie. De klepel lijkt
doorgeslagen en het is niet enkel in de niches terug te vinden:
jong talent als Sufjan Stevens en DM
Stith tonen aan dat ook popmuziek wel een vleugje extravagantie kan
gebruiken.
Hoewel sommigen die tendens met enig gejuich zullen ontvangen,
is het misschien ook symptomatisch voor een maatschappelijke
tendens. Het ene na het andere bericht over de grootschalige
problemen in de wereld overspoelt de publieke opinie met een
vernietigende kracht. De niets ontziende complexiteit van het
alledaagse leven heeft ongetwijfeld een deprimerend effect op een
aantal onder ons, en soms rest er dan niets anders dan de
werkelijkheid te ontvluchten. Escapisme is een psychologische
toestand waarbij een individu grijpt naar ‘hogere cultuur’, een
wanhopige poging om het overheersende gevoel van pessimisme te
verwerken. Well, I’m getting to the point: zijn die fijne
orkestraties wel zo onschuldig als men op het eerste zicht
vermoedt?
Het is een hersenbreker die voldoende stof tot nadenken zal
geven tijdens het luisteren naar ‘Excerpts’ van het Franse project
rond Olivier Alary: Ensemble. In vele opzichten doet het project
denken aan stijlgenoten zoals DM Stith en Sufjan Stevens. De
fijnzinnige programmatie van instrumenten is van een uitmuntend
niveau. Toch biedt Ensemble op het eerste zicht nog een tikkeltje
méér: een heerlijke touche française in de teksten (en
vocaal schatplichtig aan het werk van Gainsbourg) en een gekartelde
rand aan de melodie.
“They come, they go, things I forget”, het onvoorspelbare en
vluchtige karakter van het geheugen is de centrale premisse
doorheen het album ‘Excerpts’. Dat het vaak niet enkel willekeur
betreft maar soms ook een bewust verdringen van herinneringen,
wordt evenzeer in de teksten verweven. De grijze hersenmassa is de
broedplaats van verdrongen trauma’s en feiten waar we liever niet
mee geconfronteerd worden.
Het lijkt alsof Ensemble die boodschap volledig geïnternaliseerd
heeft in elf verschillende tracks. ‘Les saisons viennent’ start
wonderlijk en stemt onmiddellijk tot vrolijkheid maar durft
uiteindelijk ook een aantal gedurfde hindernissen op de luisterweg
te plaatsen. Een aantal keer wordt het ritme uitstekend onderbroken
met een eigenzinnig stukje: ‘November 22nd’ beschikt slechts over
een intrigerende vrouwenstem en een aantal stadsgeluiden op de
achtergrond.
Die eerder vermelde Franse toets is niet enkel voelbaar in de
overwegend francofone teksten, maar ook in een zachte flou
en een dromerig gevoel dat in en rond de nummers deemstert. Dat is
sterk voelbaar in ‘En attendant l’orage’, met de zoete
percussieslagen en aangehouden gitaarakkoorden, maar ook in
‘Mirages’, waar een chanson zich heerlijk verbindt met
vluchtige trance. De muziek van Ensemble wordt verbonden
met de pittoreske leefwereld van de rococo.
En misschien zijn net die esthetische uitingen wel het fatale
gebrek van ‘Excerpts’. Schoonheid is nu eenmaal vergankelijk en
Alary staart zich te vaak blind op de verpakking van zijn muziek.
Dat heeft als gevolg dat er niet altijd even veel diepgang achter
de (weliswaar schone) façade schuilgaat. Eenmaal de inhoudelijke en
naturalistische trekjes van het album zijn blootgelegd, brengen de
resterende nummers weinig nieuws bij. ‘Imprints’ en ‘Envies
d’avalanches’ borduren net iets te hard voort op het motief dat in
het eerste deel in elkaar is geweven. Door het gebrek aan nieuwe
prikkelingen vertroebelen de verschillende lagen waardoor het
geheel nogal wazig gaat klinken. Er is wel een opbouw van spanning
maar nooit komt het tot een moment van gekte – irrationele
gevoelens zijn volledig uitgewist. Nochtans vormt dat net een
wezenlijk onderdeel van la condition humaine.
Een album dat aanvankelijk doet verstommen door de fluwelen
draagkracht en de onbevangen schoonheid van de nummers. En toch
blijkt ‘Excerpts’ soms niet meer dan een eenzijdige vlucht in een
andere werkelijkheid. Niettemin is het bijzonder fijn om even in de
dromerige wereld van Ensemble te vertoeven. Dégustez!
