Driftkikkertje Louis de Funès mag goedkeurend op en neer
springen op zijn donderwolkje in het hiernamaals. ‘Bienvenue chez
les Ch’tis’, de meest succesvolle Franse film sinds ‘La grande
vadrouille’, is een oergezellige klucht waar wijlen Cruchot
ongetwijfeld graag in zou hebben meegespeeld. Dat de Franse
filmsensatie van het jaar – die ook in Wallonnië uitgroeide tot een
monsterhit – zoveel gevoelige sprieten raakte in de Franstalige
regionen hoeft niet te verbazen. De kleine komedie over een
postbeambte die uit het warme zuiden van Frankrijk naar het grauwe
noorden van het land wordt overgeplaatst, doet gretig beroep op de
herkenbaarheid die voortvloeit uit de uitvergroting van
vooroordelen en stereotypen (voor de Limburgers: een stereotype is
een fel overdreven en vaak onjuist beeld van een groep mensen).
Soms iets te kolderiek en de mop van de film wordt een paar keer te
veel herhaald, maar altijd enthousiast vertolkt en steevast met het
hart op de juiste plaats, in dit geval in de onverstaanbare mond
van de Ch’tis. En laat ons eerlijk wezen, het moet niet elke avond
‘F.C. De Kampioenen’ zijn.
Philippe (Kad Merad) is een ambtenaar bij de post die aast op
een promotie waar een verhuisticket naar de azurenkust aan
vasthangt. Hij heeft het nodig, zijn vrouw (Zoé Félix) heeft het
harder nodig. Wanneer hij zich voordoet als een mindervalide om de
promotie binnen te rijven, wordt hij als straf naar het verre
noorden (dichter bij de grens met België geraak je niet) gestuurd,
meerbepaald het gehucht Bergues (Sint-Winoksbergen) in
Frans-Vlaanderen. Philippe ziet er helemaal tegenop om voor twee
jaar naar het ijskoude Nord-Pas-de-Calais te verkassen, maar kan
niks anders doen dan een dikke wintervest aantrekken en zijn
familie tijdelijk vaarwel wuiven. Aanvankelijk moet de sceptische
Philippe niks weten van het onverstaanbare gemompel, de rode
huisjes en de stinkende kazen die ze er in hun koffie doppen, maar
sneller dan verwacht komt hij tot de onthutsende vaststelling dat
het grauwe, ongezellige noorden eigenlijk wel meevalt. Nu alleen
maar hopen dat zijn vrouw hem niet achterna komt…
Als de meest rudimentaire ‘fish out of the water‘-komedie
rolt ‘Bienvenue chez les Ch’tis zich zorgeloos van de ene
voorspelbare ontwikkeling naar de andere. Meer zelfs, er moeten
nauwelijks grote crisissen bezworen worden, de personages krijgen
geen gewichtige emotionele blokkades waar ze over moeten klauteren
en na een half uurtje bolt het allemaal gezellig richting happy end
chez les Ch’tis. En toch heb ik me opvallend weinig geërgerd
tijdens deze toch wel heel vederlichte Franse publiekslieveling (de
film zorgde Kataraktgewijs voor een toeristische boom in Bergues),
die bijna onvermijdelijk te kampen heeft met lost in
translation-kwaaltjes. Was het de frisse cast die gretig op
elkaar inspeelde, waren het de vele taalverwarringen die net flauw
en net clever genoeg waren of was het mijn sluimerend verlangen
naar een oubollige Franse drukdoenerijkomedie, een leemte die sinds
‘La soupe aux choux’ niet meer gevuld is? In ieder geval,
‘Bienvenue chez les Ch’tis’ is geenszins grote, laat staan
memorabele cinema, maar het stuurde me wel huiswaarts met een
luchtig en voldaan grijnskopje. En ja, soms heb je echt niet meer
nodig om even te ontsnappen aan de sleur.
De humor mag zich dan beperken tot het feit dat ze in de Franse
westhoek met een accent spreken dat zo goed als onverstaanbaar is
voor de ‘echte’ pastisgorgelende Fransen uit het zuiden, de
onbedwongen manier waarop regisseur en acteur Dany Boon de nogal
goedkope grollen verpakt, is charmant, strak getimed (Boon is een
komiek die weet hoe hij verbale en visuele moppen moet opbouwen) en
aanstekelijk genoeg om de lippen in een zachte glimlach te plooien.
Zo wordt de perceptie van het noorden door het zuiden op een
niet-irritante manier uitvergroot en uitgewerkt in een paar
grappige scènes. Vooral het afscheid van Philippe, ingepakt in een
skivest en gewapend met een berenmuts, en het achterblijven van
zijn treurende vrouw is er zodanig over dat het bijzonder
knipooggrappig wordt. Let vooral op de scène waarin Philippe op
audiëntie gaat bij een oude, wijze knar om wijsheden over het
noorden op te doen. Boon is slim genoeg geweest om niet zozeer met
de Ch’tis (zo noemen ze de inwoners van het noorden) te lachen,
maar vooral met de manier waarop er naar de Ch’tis gekeken
wordt.
Het probleem is dat ‘Bienvenue chez les Ch’tis’ eigenlijk heel de
film lang incasseert op die clash tussen de man uit het zuiden en
de vreemde snuiters uit het noorden. Wanneer die man zich verbazend
snel op zijn gemak voelt in het noorden en de snuiters eigenlijk
een gastvrij volkje blijken te zijn (met een schattige Line Renaud
op kop), heeft ‘les Ch’tis’ eigenlijk niet veel meer te doen,
behalve de taalmopjes en cultuurgewoontes (onze frietkotten krijgen
even reclame) te herhalen. Boon had een leuke premisse, maar heeft
eigenlijk nooit de moeite gedaan om het een beetje origineel uit te
werken, laat staan er een ietwat verrassend verhaaltje rond te
verzinnen. Gelukkig ligt het tempo hoog en slaagt de cast erin om
het gebrek aan narratieve substantie (Boon doet nog snel een poging
om een romance-subplot op gang te krijgen) te verdoezelen met
enthousiaste vertolkingen. Zo wordt de zatte postbodescène –
ongetwijfeld al een klassieker bij het Franse publiek – met zoveel
brio vertolkt door Kad Merad en Dany Boon dat je even vergeet dat
je naar het soort humor zit te kijken waarbij Jacques Vermeire
achter elk hoekje kan springen.
Is ‘Bienvenue chez les Ch’tis’ al de ooh la la waard?
Uiteraard niet. Dit blijft een piepklein, pretentieloos maar ook
oppervlakkig filmpje dat via positieve mond-aan-mondreclame per
ongeluk is uitgegroeid tot de Franse filmhype van het jaar. Tegen
het einde van de film is de mop al lang begraven, tegen dat je
thuis bent, is de film zo goed als vergeten. Maar neem de film uit
de zeepbel, vergeet de ooh la la en je hebt nog altijd een
charmant kleinood dat dik anderhalf uur weet te verstrooien. En
Ch’ti Vee Wonder blijft natuurlijk de beste flauwe woordspeling van
het jaar.
