Wie in deze dagen van geforceerde vrolijkheid de misselijkmakende
eierpunch wil doorspoelen met een flinke teug helder, puur
bronwater kan bij Max Richter terecht. Leg uzelf eenmaal aan het
zuiverende infuus van ‘Songs From Before’ en de traditionele
kerstschmalz vol wazige Bold and the Beautiful-verlichting
en al even floue morele zedenlessen wordt uit uw lijf verdreven met
de efficiëntie van een zwaar laxeermiddel. De middelen waarmee deze
in Schotland opgegroeide Duitser dit effect bereikt zijn zowel
simpel als vernuftig: net als op ‘The Blue Notebooks’ brengt
Richter uitgepuurde, melancholische klassieke muziek op smaak met
de laptop als kruidvat. Op de desolate ijsvlakte waar Jóhann Jóhannsson
mens en machine laat ontmoeten, laat Richter minimale elektronica
door zijn strijkers- en pianocomposities waaien waardoor digitale
ijskristallen op de organische sfeerschepping achterblijven. De
albumtitel laat een nostalgische mijmering vermoeden naar een
fictieve tijd, maar de betoverende verstilling op ‘Songs From
Before’ is absoluut tijdloos.
De harmonieuze symbiose van ambient en strijkers op deze plaat
draagt een bedwelmende, licht bevreemdende weemoed in zich waarin
velen een steunende schouder zullen vinden. – en – wordt immers +,
herinnert de wiskundige analfabeet in ons zich nog net en winterse
tristesse heeft daarom meer nood aan dit soort platen dan aan
pseudo-hartverwarmende bullshit vol puberpoëzie zoals duetten
tussen Marva en Laura Lynn. In ‘Song’ vertaalt de ijle pracht van
Richter zich in zwarte gaten van minimal soundscapes die de
melkwegen van strijkers net niet verzwelgen. ‘Flowers’ For Yulia’
klinkt vervolgens nog meer als een intrieste elegie en roept met
het geplens van regen en fluisterende stemmen de angst en
verwarring op van de straten in Ipswich waar de nieuwe Jack The
Ripper lelijk heeft huisgehouden.
Gelukkig weet Max Richter de beangstigende sfeer te temperen met
enkele naakte pianonoten in ‘Fragment’. Ook in ‘Autumn Music 1
& 2’ weerklinkt een troostende piano die houvast biedt en voor
dynamiek zorgt met de grotendeels door strijkers en elektronica
gedomineerde soundscapes van Richter.
Moest de muziek nog niet voldoende beelden op uw netvlies toveren,
is er ook nog Robert Wyatt die in verschillende mini-suites flarden
tekst voorleest uit romans van de Japanse grootmeester Haruki
Murakami. In de fragmenten komt Murakami niet aan bod als de
Aziatische opvolger van Kafka met pratende katten, eenhoorns en
uiterst surreële werelden. Het gevoel van eenzaamheid en twijfel
dat Murakami zo goed weet te evoceren, staat hier centraal. De
universele melancholie van Richters composities wordt hierdoor
enkel geïntensifieerd: ‘Both elbows on the table/I covered my
face with my palms/Inside that darkness/I saw rain falling on the
sea‘, klinkt het in ‘Time Passing’ terwijl die donkere wereld
verklankt wordt door spaarzame pianoflarden en elektronica die
klinkt als een wekkerradio in de verte om uit de nare droom te
ontwaken.
U merkt het: jolly, it ain’t, maar de verstilde pracht op
‘Songs From Before’ is te ontroerend om de plaat daarvoor links te
laten liggen. Net als Jóhann Jóhannsson bewijst Max Richter dat
klassieke muziek toegankelijk kan zijn en aan intensiteit en
schoonheid kan winnen door de laptop in te schakelen als extra
instrument. ‘Songs From Before’ kan u over de drempel helpen naar
bevreemdender werk van bijvoorbeeld Aphex Twin of
Fennesz, maar
staat eveneens op zichzelf als een post-classical
pareltje.
