Met de stemmen van: Hugh Jackman, Kate Winslet, Ian McKellen, Jean
Reno, Bill Nighy e.a.
Er zijn geen zekerheden meer. Midden in de zondvloed aan
computergeanimeerde tekenfilms was Aardman jarenlang het moedige
arkje dat met wat dozen plasticine en uren geduld hardnekkig zijn
eigen koers bleef varen. Terwijl iedereen zo snel mogelijk naar de
digitale foefelarij vluchtte, zat Aardman kleipoppetjes te maken
van een kaasvretend ventje en zijn intelligente hondje, een nest
kippen aangevoerd door een haan die de stem meekreeg van Mad Max en
een heleboel andere, uit play dough opgetrokken, beestjes.
Hun filmpjes zagen er koddig uit, hadden iets ambachtelijk en waren
steeds overladen met schitterende creatieve vondsten. Het maakt ons
dan ook een beetje weemoedig om te zien dat de artisanale
klei-animatie dan toch zijn weg heeft gevonden naar de krachtige
maar zielloze computerdozen. Inderdaad, ‘Flushed Away’, de nieuwste
creatie van de Britse knutselaars, werd volledig ingeblikt door de
pixeltovenaars van Dreamworks (‘Shrek’, lachen, ‘Madagascar’, geeuwen,
‘Shark Tale’, red
uw kinderen!). De overstap is geen mislukking, maar dat enthousiast
kloppende kleikoeken hartje lijkt de verhuis toch maar half te
hebben overleefd. No more cheese, Gromit?
Roddy (Hugh Jackman) is een verwende huismuis die tijdens de
vakantie van zijn eigenaars bezoek krijgt van de rioolrat Sid. Zijn
easygoing luxeleventje wordt overhoop gehaald en wanneer
hij Sid via het toilet terug naar de riolen wil sassen, raakt hij
zelf ‘doorgespoeld’ (dat is dan ook de ontzettend clevere titel van
de Vlaamse versie, zucht). Hij komt terecht in een soort
Ratropolis, een ondergrondse stad boordevol muizen, ratten, slakken
en ander ongedierte. Om terug naar zijn sjieke bestaan boven de
grond te geraken, sluit hij een deal met rioolmuis Rita (Kate
Winslet), die met haar schuit, de Jammy Dodger, Roddy terug naar
huis zal brengen. Ondertussen raken ze verwikkeld in het megalomane
complot van de geschifte Toad (Ian McKellen) die wel heel duistere
plannen heeft met het lot van het rattenstadje. Tijdens hun
achtervolgingen passeren onder andere een paar zingende
kruipslakken, hilarische kung-fu kikkers, onder leiding van Le Frog
(Jean Reno) en een hysterische vrouwtjesrat die fan is van Tom
Jones. Het blijven toch gekke jongens, die Aardmannen…
Het is een beetje een ongelukkige timing van Aardman (of moet ik
Dreamworks zeggen?) om net het jaar waarin bijna letterlijk om de
twee weken een nieuwe CGI-animatieprent uitkomt, óók met een
CGI-geval op de proppen te komen. Die markt zit niet vol, die markt
barst uit zijn pixelvoegen en je moet al met iets heel fris uit de
hoek komen om op te vallen. En dat is het grote probleem met
‘Flushed Away’. Het is een meer dan amusante avonturenkomedie, maar
het biedt niet genoeg nieuwigheden om boven de betere
animatieprenten van de laatste jaren uit te stijgen (het is
ongetwijfeld één van de betere van dit jaar, maar dat zegt
eigenlijk meer over de slappe concurrentie dan over ‘Flushed Away’
zelf). Nu hebben ze wel een goede verdediging natuurlijk: de
setting van ‘Flushed Away’ bestaat grotendeels uit riolen en water.
En ik weet nog heel goed uit mijn kleuterklasjaren dat mannetjes
maken met plasticine best meeviel, maar aan waterstromen,
draaikolken en watervallen ben ik toch ook nooit geraakt. Geen
sellout dus, maar een noodzakelijke stap vanwege
praktische overwegingen.
En het moet gezegd zijn, de Aardman-touch is nog steeds
prominent aanwezig: van de veel te grote monden, gevuld met
blinkende kanjers van tanden tot de typische droge Britse humor (ik
vraag me echt af of Amerikanen veel lol gaan beleven met mopjes
over prins Charles, de Engelse voetbalploeg en Franse
stereotiepen). Maar tegelijk valt er een vergladding te bespeuren.
Het absurde en eigenzinnige moet plaats maken voor een meer
opgefokte en berekende bedoening die het resultaat is van de
Amerikaanse partner. De beesten staan iets luider te roepen, hebben
een meer overdreven lichaamstaal (als ze boos zijn moeten ze met de
poten in de lucht staan zwaaien want anders zou het publiek wel
eens kunnen vergeten dat ze boos zijn) en de kleinere, rustigere
momentjes worden nog iets meer ingekort om toch maar zo snel
mogelijk weer een spectaculaire achtervolgingscène in gang te
steken. Het is duidelijk dat de Amerikaanse geldschieters niet
alleen hun computers ter beschikking hebben gesteld, maar ook over
de content hun zegje hebben gedaan.
Gelukkig weten de makers genoeg originele gags tussen die
uitputtende (maar knap in elkaar gestoken) escapades te weven om
het zowel voor de jeugdige kijkers als de volwassenen amusant te
houden (zoals een kakkerlak die ‘de gedaanteverwisseling’ van Kafka
zit te lezen) zonder te verzuipen in een overdaad aan makkelijke
popcultuurreferenties. Het is aangenaam om die twee niveau’s te
hebben. Terwijl de kinderen op het puntje van hun stoel zitten te
genieten van het eenvoudige, maar vlot vertelde verhaaltje (zelfs
het levenslesje over de eenzame Roddy wordt fris aangebracht) en de
kleurrijke personages, kunnen de meer volwassen kijkers grinniken
met de massa’s visuele vondsten (die ondergrondse stad is een
huzarenstukje waar meerdere visies voor nodig zijn om elk detail
mee te pikken) en woordspelingen. De gevorderde filmliefhebber kan
dan weer knipogen terugvinden naar onder meer ‘The African Queen’
en ‘Terminator 2’. En bespeurde mijn cinefiel hartje daar enige
ouderwetse screwball-chemistry tussen Roddy en Rita? Ik
denk het wel.
Een goed gekozen stemmencast is altijd leuk meegenomen, en daar
scoort ‘Flushed Away’ de volle pot. Hugh Jackman is heel aangenaam
als Roddy en mag zijn musicalroots opzoeken om een mini-serenade en
een Tom Jones-nummertje te brengen. Rita is dan weer een minder
interessant personage dat wat extra pit krijgt door een
sassy Kate Winslet en Ian McKellen mag zich volledig laten
gaan als booswicht Toad. Heerlijk om hem bezig te horen wanneer hij
die R van Rita tot in het oneindige laat rollen. En kijk, zelfs
Jean Reno heeft nog eens een plezant rolletje te pakken waar hij
zijn accent lekker mag misbruiken. Maar het zijn een bende
paniekerige slakjes die met hun muzikale intermezzo’s de meeste
lachsalvo’s teweeg brengen. Onmogelijk om ze niet grappig te
vinden, zeg dat ik het gezegd heb.
Onlangs besliste Dreamworks om de samenwerking met Aardman stop
te zetten. Misschien moeten ze nu wel terugkeren naar hun heimat en
de oude plasticinedozen bovenhalen. Want ondanks de leuke tijd die
ik heb beleefd met ‘Flushed Away’, zie ik ze toch veel liever bezig
met de verloren kunst van echte claymation dan met de
digitale verbasterde versie ervan. En is het niet leuker om de
enige kleipoppetjesfilms uit te brengen dan de elvendertigste
computeranimatiefilm? Ik dacht het ook…
