In essentie is de mens vooral een nietig spartelend beestje. Een absurd “virus with shoes” dat het grootst denkbare communicatiekanaal uit de grond stampt, maar dat dan vooral gebruikt om nog driftiger seksuele fantasieën te bevredigen, om elkaar de huid vol te schelden en het vervolgens weer goed te maken met een foto van een kat met grote ogen. Het enige wat je kan doen bij het aanschouwen van zoveel absurditeit, is er een beetje schaapachtig om lachen. En dat heeft Father John Misty goed begrepen.
Father John Misty, alias Joshua Tillman, is een nar en hij weet het. En op zijn nieuwe album Pure Comedy maant hij de rest van ons aan dat ook wat meer te zijn. Want van een nar wordt gezegd dat hij de enige was die de koning de waarheid kon vertellen. Van Tillman daarentegen wordt gezegd dat hij vooral een nihilistische cynicus is, maar dit zou onrecht doen aan de droogkomische, ironische manier waarop hij van de zijlijn de condition humaine te kakken zet. Sommigen zeggen dat zijn interviews beter zijn dan zijn muziek, anderen dat hij zijn pretentieuze bek moet houden en moet focussen op liedjes zingen, maar het één is gewoon een verlengstuk van het ander. En aan de indrukwekkende hoeveelheid metajournalistiek rond zijn recente uitspraken te zien, zijn het vooral journalisten en blogs zélf die zijn “controversiële” uitspraken uit proportie blazen (“Here is the scandalous Father John Misty interview you’ve been waiting for”, dixit Pitchfork over hun gesprek met de man). Of zoals hij zelf opmerkt: “I’m sorry, but if you are reading music blogs and tweeting about people like me, then there is no meaningful distinction between that person and me.” Waarna hij ons aanmaant het allemaal niet al té serieus te nemen. Tillman doet daarbij soms denken aan iemand als Lana Del Rey, waarmee hij niet toevallig al samenwerkte. Father John Misty brengt onze dogma’s over authenticiteit in de muziekwereld aan het wankelen: de heilige koe dat de publieke persoon, je eigenlijke leven en je muziek moeten samenvallen, is niet aan hem besteed. En een flinke portie olifant-in-de-porseleinkast is hem natuurlijk ook niet vreemd, daar moet je dan ook weer eerlijk in zijn.
Uiteraard kan je al die “scandalous interviews” ook gewoon volledig negeren, want in the end is het natuurlijk de muziek die telt. Je kan niet wegnemen dat Tillman weet hoe hij een song moet schrijven. En ja, het is jammer dat dat soms bedolven raakt onder de controverse. Neem nu “Total Entertainment Forever”: Amerika sloeg in shock de hand voor de mond toen de zanger in Saturday Night Live de openingsregel “Bedding Taylor Swift/ every night inside the Oculus Rift” zong (ook een beetje hypocriet in een land waar een man die openlijk aanranding verdedigt het tot president kan schoppen). Spijtig genoeg ging daardoor de tweede helft van die zin, “After mister and the missus/ finish dinner and the dishes”, een beetje verloren: een regel waar wij nochtans veel harder om moeten lachen. En hang the DJ, dit nummer is het soort heerlijk swingende muziek waar wij op willen dansen, een song die zich zo behaaglijk tegen “Chateau Lobby #4” aan vleit. Met zijn springerige piano, de knappe blazersarrangementen en een stem als een klok die Tillman nog steeds heeft, tovert “Total Entertainment Forever” automatisch een grijns op het gezicht.
Écht diepgaande politieke en religieuze satire is natuurlijk niet meteen te vinden op Pure Comedy (It’s only rock’n roll uiteindelijk, geen Noam Chomsky). Waar Tillman op I Love You, Honeybear nog zijn eigen persoonlijke geluk bezong, is hij nu vooral de droogkomische commentator van de mensheid, en dan vooral over de gebreken van die laatste. De scheppingsfoutjes van de man met de baard, zeg maar, van ijzertekort tot oorlog. De zanger roept die schepper in “When The God of Love Returns There’ll Be Hell To Pay” zelfs op het matje. Want waar haalt Hij, die er zelf zo een potje van gemaakt heeft dat zelfs de duivel opmerkt “You didn’t leave a whole lot for me/ if this isn’t hell already/ then tell me what the hell is”, het lef vandaan ons daarna overvloedig op de vingers te tikken? “Maybe try something less ambitious the next time you get bored”, raadt Father John Misty hem dan ook aan (tip aan de schepper: pilates schijnt heel hip te zijn tegenwoordig).
Net zoals op I Love You, Honeybear vliegen ook op Pure Comedy de sardonische oneliners je om de oren, genre “Narcissus would have had a field day if he could have got online” of “Eventually the Dying Man takes his final breath/ but first checks his newsfeed to see what he’s about to miss” (Tillman heeft nogal een haat-liefdeverhouding met het internet). In “Ballad Of The Dying Man” parodieert hij dan ook met veel plezier de online wijsgeren die zich tot doel gesteld hebben de wereld in hun kennis te laten delen via een stortvloed aan tweets of blogrants, maar ook zij komen er op het einde van de dag achter dat “We leave as clueless as we came”. Daarbij moet zowel rechts als links het trouwens ontgelden, zoals in “Two Wildly Different Perspectives”. En naar goede gewoonte zet hij ook zichzelf regelmatig te kakken, zoals wanneer hij gepest wordt door de boeddhistische demon Mara die hem toeroept: “Oh great, that’s just what they all need/ another white guy in 2017/ who takes himself so goddamn seriously.” Of “Some 10 verse chorus-less diatribe/ plays as they all jump ship/ I used to like this guy/ but this new shit makes me want to die”, waarin hij zijn eigen song “Leaving L.A.” op de korrel neemt.
Naast zijn scherpe pen is de snorrendrager echter ook zijn neus voor pakkende melodieën niet kwijtgeraakt. Muzikaal ligt Pure Comedy heel erg in de lijn van I Love You, Honeybear. Niet bepaald een verrassing: Father John Misty voelt zich nu eenmaal comfortabel in zijn rol van seventies singer-songwriter. Tillman beweegt zich nog steeds op de wankele koord tussen folkrock en schmaltz. Hij houdt daarbij een mooi evenwicht tussen akoestische soberheid en weelderige arrangementen, opnieuw geproducet door oudgediende Jonathan Wilson. Opener en titelsong is de “Bored In The USA” van deze plaat: een pianosong die naar het einde toe alle registers opentrekt. Hetzelfde patroon herhaalt zich in “Ballad Of The Dying Man”. Meer dan eens doet Father John Misty hier aan Randy Newman denken. In “A Bigger Paper Bag” zijn het dan weer de strijkers die het nummer overeind houden.
Net zoals op I Love You, Honeybear is het overduidelijk wat een begaafde zanger Joshua Tillman is geworden sinds hij het lichtelijke geneuzel van zijn eerste platen bij het huisvuil gezet heeft. Enkel het mooie “So I’m Growing Old On Magic Mountain” herinnert nog ietwat aan de americana van toen, maar dan vooral door de slepende piano en gitaar. Vocaal staat de plaat echter vol uitbundige capriolen. Zo gaat zelfs “Leaving L.A.” ondanks zijn lengte en soberheid niet vervelen (alhoewel het nog even afwachten is hoezeer deze song gaat dateren en of het ook in de toekomst zijn dertien minuten waard blijft).
En naast al die ironie is er toch ook nog plaats voor de romantiek van “Smoochie” en afsluiter “In Twenty Years Or So”. Want uiteindelijk wil je tijdens de Apocalyps toch vooral die ene nog eens goed vasthouden en denken dat het allemaal toch nog goed komt. De enige kritiek die je uiteindelijk op Pure Comedy kan hebben, is dat de plaat misschien iets aan de lange kant is. Maar wij zouden geen enkele individuele song kunnen missen (misschien een outro hier en daar), en dat zegt misschien meer iets over onze aandachtspanne. Joshua Tillman is – zeker in het huidige muzieklandschap – een unieke tekstschrijver die zijn teksten met prachtige melodieën weet te omzwachtelen. Alle uitgesproken meningen over zijn persoon ten spijt: Father John Misty heeft weer een prachtalbum afgeleverd dat zowel muzikaal als tekstueel intrigeert en meesleept.
Father John Misty speelt op 12 november 2017 in de AB.
