Toen de Australische cineast Adam Elliot enkele jaren geleden het huis van zijn overleden moeder wou opruimen, schrok de man zich een hoedje toen hij zich realiseerde hoeveel de oude dame had bijgehouden. Het zou een hele klus worden om te selecteren wat weg mocht en wat niet. Emotioneel waardevolle herinneringen waren immers vermengd geraakt met ordinaire, nutteloze items. De artiest in Elliot werd door deze bizarre situatie echter wakker geschud, en kort daarna was de kiem van een nieuwe full length animatiefilm gezaaid. Zou de vreemde verzamelwoede van zijn moeder geen rookgordijn geweest zijn voor een dieperliggend trauma? Wat hou je over aan de herinneringen die zich opstapelen in je leven en wat gooi je het best weg? In zijn nieuwste rolprent Memoir Of A Snail fungeert het hoofdpersonage Grace Pudel als een figuurlijke kapstok waaraan al deze belangrijke vragen worden opgehangen.
Adam E
lliot trad in de jaren negentig voor het voetlicht met een trio van kortfilms waarin hij zijn cinematografische besognes blootlegde. In Uncle, Cousin en Brother uit respectievelijk 1996, 1998 en 1999 volgen we het wedervaren van personages die niet per se familie van elkaar zijn, maar die wel tot een familie behoren. Een off screen-stem geeft hierbij droefgeestige commentaar waarin vooral de absurditeit van het bestaan centraal staat. De ongerijmdheden in de levens worden ook weerspiegeld in de animatie. De kleifiguren met hun bulten en bobbels zijn imperfect, net als het leven zelf. Al gauw omschreef de cineast zijn eigen werk als ‘kleiografieën’, een samentrekking van klei en biografie. Dezelfde machinaties zijn ook aan het werk in Memoir Of A Snail.
Waar in Mary & Max, het langspeelfilmdebuut van Elliot, de vriendschap met al zijn ups en downs tussen een achtjarig meisje en een man van middelbare leeftijd wordt gevierd, draait het in Memoir Of A Snail om een vriendschap tussen personages met een duidelijke bloedband. De film opent met een oudere Grace Pudel die aan de slak Sylvia haar levensverhaal vertelt. Hierbij wordt uitgebreid ingezoomd op de 
unieke connectie met haar tweelingbroer Gilbert. De twee hebben, zoals de film het poëtisch omschrijft, ‘twee zielen met één hart’. Vervolgens ontvouwt de film zich als een van de Grote Romans – Catcher In The Rye van J.D. Salinger, The Bell Jar van Sylvia Plath en vele andere passeren subtiel de revue – waar de verschillende personages gretig uit lezen. Literatuur wordt brandstof voor deze karakters om hun leven net zo meanderend of meeslepend te ervaren. Hierbij valt op dat Elliot bijzonder mild is voor de fouten die ze tijdens hun parcours maken. Dat was ook al zo in zijn vorige film Mary & Max. Max had Asperger, wat veel van zijn handelingen zogezegd ‘verklaarde’. In Memoir Of A Snail wordt niet geschermd met dergelijke terminologie. De cineast lijkt te beseffen dat een of ander mentaal ziektebeeld onvoldoende is om de trauma’s en problemen van zijn personages te verklaren. Met nog meer mededogen dan voorheen belicht hij daarom ook de irrationele belevenissen van allerhande nevenfiguren zoals Pinky en James. Individuen met een minstens even kleurrijk als triest leven als Grace Pudel.
Memoir Of A Snail is tegelijk een samenvatting en een voortzetting van de thema’s waarmee Adam Elliot al zijn hele leven worstelt. Mentale gezondheid en de eenzaamheid die creatieve personen ervaren, zijn slechts enkele daarvan. Soms voelt de film een beetje overstuffed aan en is de symboliek van de slak iets te nadrukkelijk voor zijn eigen goed. De onnavolgbare humor en de oprechte empathie voor de kleurrijke persoonlijkheden die zijn film bevolken, zorgen er echter voor dat alles op de rails blijft. Tot slot is de ambachtelijke kwaliteit die Elliot in elk shot injecteert zo aanstekelijk dat je niets anders dan sympathie kan voelen, hoe donker en R-rated het er soms aan toegaat. En daar kan geen enkele gladde 3D-printeranimatie of digitaal AI-getover tegenop.
