Het Limburgs dialect is bedreigd in zijn voortbestaan. Volgens de Unesco praten steeds minder jongeren de Vlaamse variant van de streektaal. Aan de Genkse rapper Tiewai en zijn prima album Stickies & Samples II zal het alvast niet gelegen hebben.
Drie albums op een dik jaar tijd – het getuigt van een haast calvinistische werkethos. Stickies & Samples van eind 2020 en het nu uitgebrachte tweede deel worden gescheiden door slechts vijftien maanden, én nog een samenwerking uit 2021 met collegarapper Ricca: RxT. Wie Limburg nog steeds associeert met gezapig pratende en temidden van fruitbloesems residerende mensen, denkt beter twee keer na. Op Stickies & Samples II duiken we in de onderbuik van Genk, waar de hustle evenzeer regeert op straat als in de studio. Voor elke millimeter vooruitgang in de carrière wordt geknokt en alles moet daarvoor wijken. ‘Ik werk me nog een ongeluk / ik presteer het beste onder druk’, klinkt het in “Cantona” – maar dan zonder een greintje zelfmedelijden. Het is de mentaliteit van een volk dat zich nog herinnert wat hard werken in de mijnen was en geen tijd heeft voor poespas: ‘geen burn out / dat kan ik me niet veroorloven’.
De rapper beheerst zijn métier tot in de puntjes. Tiewai’s lyrics gaan zowel breed als in de diepte. Heel vaak is Limburg het referentiekader: verwacht u aan teksten over de koolmijnen en Racing Genk, maar evengoed rijmt Bruce Banner op MC Hammer en staat Lorenzo Staelens (jawel) broederlijk naast KdB. Tegelijk borrelt er iets onder het lieflijke imago van die provincie. Door het migrantenverleden van zijn regio kan hij in “Curve” moeiteloos switchen tussen ‘wat ik geef is m’n cuore / wat ik kreeg is la haine’. Limburger, wereldburger, indeed. Het is een vrije vorm van taal die de Vlaamse rap soms inventiever maakt tegenover de Engelse pendant. Het toont nog maar eens dat hiphop tot zijn essentie komt, wanneer hij geworteld is in de couleur locale en een keerzijde van de realiteit in de kranten aankaart.
Er wordt vakkundig om de valkuil van stoerdoenerij heen gedanst. Onder Tiewai’s ruwe bolster schuilt immers een familieman die boven alles hard werkt om er te raken: ‘een man van weinig woorden / ik kan niet goed met emoties om / maar ik zweer het u, geef me een beat en ik geef u m’n blote tong / en een grote honger’. Wanneer rappers zichzelf omschrijven als een man van weinig woorden is dat uiteraard relatief, maar het moet gezegd: Tiewai’s raps zijn haast Spartaans te noemen. Het is geen woordenbrij die dient om het technisch vernuft van de MC te etaleren, maar alles wordt nauwgezet gearticuleerd. Er staat geen woord teveel, waardoor degene die er wel staan enkel maar aan soortelijk gewicht winnen.
Bovendien hebben Limburgse rappers een zeker je-ne-sais-quoi: toen DJ 4T4 lang geleden rapte bij het Hof van Commerce, dan was dat… anders. Het vroeg tijd om eraan te wennen, maar eens je mee bent, is de muzikaliteit van het limburgse dialect een troef bij het rappen. Tiewai’s zwaar schurende ‘r’ lijkt bovendien bij zinssneden als ‘draait overuren’ extra dik aangezet alsof hij de vieze smaak van de concurrentie moet ophoesten.
Goede rappers laten zich ook door goed volk omringen – je moet al Kanye West zijn om te denken dat je alles alleen kan. Ook hier toont Tiewai zijn neus voor kwaliteit. Het is producer Wits die zijn op klassieke hiphopsnit gebaseerde beats inventief opsmukt, zoals met onheilspellende fluitklanken die “2 Maten en Gewichten” doen hellen naar de horrorkant van het spectrum; doorheen “Even Fris” waait een loop van een piano met toetsen als scheefgeklopte tanden, op “Curve” fucken nijdassen van strijkers de boel op en “Drieëndertig Jaar” krijgt zelfs een pompend house-intermezzo wanneer de Fuse ter sprake komt. Het zijn details, maar ze maken de textuur van het geheel alleen maar rijker – net zoals de bijdragen van gasten zoals Stikstof, Ricca, Sticks, Pasi en de Nederlandse Rosa Ana, die met haar spoken word intermezzo’s voor de nodige rustpunten zorgt. De meest onverwachte gastbijdrage krijg je echter van MC Peter Vandenbempt. We koesterden hoge verwachtingen van 2022, maar dit is toch een van de grotere verrassingen. Respect.
Met Stickies & Samples II brengt Tiewai de reportage over Limburg die Vlaanderen Vakantieland al die tijd verzuimde te maken. In de afgelopen tien jaar heeft de rapper zichzelf ontwikkeld en gevonden, wat dit album tot een voldragen en volwassen geheel maakt.
