De kracht van verandering was nooit echt het credo van Beirut: de enige afspraak met de geschiedenis in de agenda van bezieler Zach Condon is die met zichzelf. Op dubbel-LP Artifacts traceert hij de contouren van zijn band door de jaren heen.
Oorspronkelijk zou Artifacts enkel een bundeling van de EP’s omvatten, maar zoals dat wel vaker gaat bij gesnuister in het eigen verleden: er komt altijd meer bovendrijven dan verwacht. Van B-kantjes over de eerste stapjes van een piepjonge Zach als muzikant tot het moment waarop enkele handlangers improvisaties in de groepspot mikken en haast zonder het te beseffen een band vormen… Alles waar een kiem van waarde in zat, onderging een remix of remastering. Resultaat is het verhaal van Zach Condon, die als een ekster met wanderlust geluiden bijeen pikt, verzameld op vier zijden.
De Lon Gisland EP beslaat het leeuwendeel van zijde A en markeert min of meer het officiële begin van Beirut als groep. Haastig – de koffers al ingepakt voor de internationale tournee met Gulag Orkestar – namen de muzikanten de nummers op in 2006. Condon, met een hart dat overliep van balkaninvloeden en een voorliefde voor twintig lagen trompet, laat zich meteen kennen als wandelend anachronisme. Een nostalgische tiener die hoorbaar verlangt naar verre oorden en een verleden waar hij zelf niet bij was.
“If I was young, I’d flee this town
I’d bury my dreams underground”
Die kenmerkende melancholie versmelt opener “Elephant Gun” met de uitbundige joie de vivre van een adolescent. Ja, de melodie is beladen met ukelele, trompetten, hoorn en accordeon, maar is voldoende meeslepend om te bewijzen – en te voorspellen – dat Beirut ook zonder barok getoeter nog iets waard is. De speelse wals “Carousel” zet de gouden keel van Condon in de kijker, maar interessanter is de herwerkte versie van “Scenic World”: trager, statiger en zoveel beter dan het origineel op Gulag Orkestar. Indrukwekkend ook hoe een negentienjarige erin slaagt te klinken als een veertiger die gebukt gaat onder het gewicht van het leven. Het gros van deze nummers is haast 15 jaar oud, maar dat deert niet voor iemand die altijd al ‘buiten zijn tijd’ klonk. Het charisma van Condon schuilt net in die oprechte naïviteit – wat hem anno 2022 zowat de enige persoon maakt die nog wegkomt met het gebruik van een ukelele. Aardige toemaatjes zijn “Transatlantique” uit de periode net voor Rip Tide (2011) en “O Leãozinho”, oorspronkelijk een nummer van Caetano Veloso.
Zijde B (The Misfits) en C (New Directions And Early Works) laten zich summier samenvatten met een gelaten “mwa”. Condons fascinatie met synthesizers was nooit een geheim. Tot op de dag van vandaag blijft zijn oude Oberheim een trouwe compagnon de route, alleen schurken de resultaten al eens tegen de middelmatigheid aan. Uiteraard zal niet elk probeersel even voldragen klinken. Vaak gaat het over nummers die nooit echt binnen een album pasten en verloren raakten in de scheuren van de tijd. Wat ons betreft, hadden sommigen daar mogen blijven zitten. Zo kleeft er bij het lichtvoetige “Fyodor Dormant” iets te weinig vlees aan het bot om goed door te smaken en komt “Poisoning Claude” gevaarlijk dicht in de buurt van muzak. Hoe meer Condon met elektronica loopt te priegelen, hoe groter de kans op een goedkoop, blikkerig of in het slechtste geval zelfs cartoonesk geluid (“Sicily”).
Op de grootste stok die de tegenstanders in handen hebben, staat echter het woord ‘verveling’ gekerfd, beter bekend als de achtste hoofdzonde van onze tijd. Meanderen doet deugd, zolang het niet uit de hand loopt. En daar wringt het schoentje: vele ‘misfits’ kabbelen gewoon een eind weg. Ze irriteren niet genoeg om buitenissige woede te veroorzaken, maar zijn verre van goed genoeg om meerdere luisterbeurten te rechtvaardigen. Eervolle vermeldingen gaan wel naar de sfeervolle accordeonklaagzang “Your Sails” en het instrumentale “Irrlichter” dat het midden houdt tussen Berghain-elektronic en nostalgische weltschmerz.
Nee, dan vallen de B-kantjes op zijde D (goeie grap, Zach) een pak beter uit. Hier weerklinkt een meer volwassen geluid van iemand die de knaldrang achterwege laat en ruimte maakt voor subtiliteit. Lees: de koperblazers knallen je niet meer naar de maan, maar zo afgekloven als de aan bloedarmoede lijdende synthnummers wordt het nooit. Wat een zonde trouwens dat de warme, wijd uitlopende indie van “Fisher Island Sound” nooit eerder een release vond. Condon kan het nummer intussen door andere ogen bekijken, maar lang was het als een madeleinekoekje dat een zondvloed aan onaangename herinneringen meebracht. Een reminder aan “unsteady times”. Ondanks de zelftwijfel, writer’s block, gezondheidsproblemen en een uit elkaar rafelend privéleven bracht deze periode (vanaf 2012) toch nog brokjes schoonheid voort. ‘Partner in handdrums’ Nick Petree houdt op “So Slowly” de percussie mooi in toom, terwijl “Die Treue Zum Ursprung” nogmaals benadrukt dat Condons sterkte in melodieën ligt. Hij is de eerste om toe te geven dat hij geen begenadigd tekstschrijver is. Een sonore “oooooh” zit hem echter als gegoten, en soms beseft een mens dat hij er gewoon beter helemaal het zwijgen toe doet. “Die Treue Zum Ursprung” is perfect zoals het is: een zichzelf herhalend, langzaam opbouwend motiefje dat vanzelf weer uitdooft.
Niet alles klinkt even ‘af’, maar dat is ook niet de bedoeling. We krijgen uiteindelijk exact wat op het etiket staat: een losse verzameling tracks en vergeten vondsten die netjes een evolutie schetsen. Beirut is nu eenmaal een relikwie uit de jaren 2000 waar altijd een sepiakleurige filter over zal hangen. “We tell tales to be known” zong Condon nog op Gallipoli (2019). Artifacts vertelt een uur lang een mooi verhaal van een dromerige melancholicus met een rijke stem. Alleen jammer dat het volledige album anderhalf uur lang duurt.
