Net als zijn landgenoot Jafar Panahi (Taxi, Badkonake Sefid) bracht ook Mohammad Rasoulof tijd in de gevangenis door omwille van zijn films die bijzonder kritisch zijn voor het Iraanse regime in Teheran. Zes jaar nadat hij In Cannes in de prijzen viel met Goodbye en twee jaar nadat hetzelfde gebeurde voor Un Homme Intègre, sleepte Rasoulof de Gouden Beer in de wacht op het festival van Berlijn in 2020 met deze There’s No Evil.
Een maand nadat de film internationaal gelauwerd werd, besloten de autoriteiten om plots alsnog de resterende gevangenisstraf van de cineast uit te voeren – wellicht in een directe reactie op de thematiek van There’s No Evil. Die kijkt naar Iran doorheen de lens van een van de zwartste elementen uit de samenleving: die van de doodstraf. Een disproportioneel hoog aantal van alle executies in de wereld, vindt plaats in het land, waar misdaad, maar ook politieke overtuigingen kunnen leiden tot het uitvoeren van de doodstraf.
Om onder de radar van het regime te blijven, filmde Rasoulof vier aparte korte verhalen bij elkaar, waarin telkens op een of andere manier het thema van de doodstraf verweven wordt. Het eerste opent met een bedrieglijk afstandelijke observatie van het rustige leven van een koppel uit de middenklasse dat een weinig opvallend bestaan lijkt te leiden, tot plots één enkele kleine beweging alles wat we zagen in een totaal ander daglicht stelt. Het tweede luik verandert volledig van toon en is opgezet als een soort claustrofobische thriller, waarin we een jonge dienstplichtige volgen die in opstand komt tegen het feit dat hij gedwongen wordt anderen te executeren. In het derde deel staat opnieuw een soldaat centraal, die verlof neemt om de verjaardag van zijn vriendin bij te wonen. Zijn vriendin weet niet dat dat verlof betaald wordt door zich vrijwillig op te geven voor executies. In het laatste verhaal is het niet moeilijk om te denken aan het werk van grootmeester Abbas Kiarostami in het relaas over een koppel dat in de bergen een bijenkwekerij uitbaat en bezoek krijgt van een familielid uit Europa aan wie ze eindelijk een geheim willen opbiechten dat al twintig jaar wordt meegedragen.
Opvallend aan There’s No Evil is dat de verhalende en visuele stijl in alle vier de delen verschillend is, maar de thema’s wel op eenzelfde manier latent aanwezig zijn. Het gegeven van de doodstraf heeft telkens een invloed op levens van mensen die zelf er niet rechtsreeks door getroffen worden, maar deel uitmaken van het systeem dat de straffen oplegt en uitvoert. Allemaal staan ze voor morele keuzes en allemaal gaan ze daar op een andere manier mee om. Dat de verhalen stilistisch sterk verschillen, sluit dan ook mooi aan bij het idee dat verschillende individuen verschillende keuzes maken. Nergens echter veroordeelt de film: de vraag die gesteld wordt is of het mogelijk is zichzelf compleet buiten het systeem te stellen en of een dergelijke daad eveneens anderen schade kan berokkenen, ook al is die dan moreel duidelijk de juiste (er is duidelijk een link te zien met Rasoulofs vorige prent en met zijn eigen positie als filmmaker in Iran).
Het talent van Mohammad Rasoulof is in dat alles in ieder geval nog steeds onmiskenbaar: zijn klassieke, vakkundige stijl is beheerst en terughoudend en excelleert vooral in onopvallende, maar uiterst gebalanceerde composities en kleurschema’s, die hier de toon en sfeerschepping van elk deel op subtiele manier weten in te vullen.
