Afgelopen maandag was Leos Carax nog te gast op het Film Fest Gent om Annette voor te stellen aan het Europese publiek, vandaag komt de de film ook in de reguliere zalen en is er dus geen enkele reden meer om dit meesterwerk te missen.
‘Annette herdenkt niet op dezelfde radicale manier het medium film, zoals regisseur Leos Carax dat wel deed in eerder werk’. De uitspraak is van filmcriticus Richard Brody – werkzaam bij ‘The New Yorker’ – en is wat tekenend voor de ontvangst die de nieuwe film van de regisseur van Holy Motors en Mauvais Sang te beurt viel: Carax staat zo hoog aangeschreven dat wanneer hij een film aflevert die ‘het medium eens niet radicaal herdenkt’ dat meteen gezien wordt als een teleurstelling. Het is wat absurd van elke film van een groot regisseur te gaan verwachten dat die telkens opnieuw de kunstvorm heruitvindt en dus is het nuttiger Annette te beschouwen op de eigen merites.
Die zijn zeker niet min en in weerwil van Brody’s bedenkingen is dit een film die misschien niet zoals Holy Motors het medium opnieuw uitvindt, maar dan toch op zijn minst de elementen van de filmkunst op duizelingwekkende manier herschikt. Deze moderne musical is opgebouwd rond twee personages die elk een aspect belichamen van het begrip ‘kunst. Enerzijds is er sopraan Ann (Marion Cotillard) die in abstracte decors die doen denken aan het werk van theaterpionier Adolphe Appia, opera brengt en symbool staat voor de kracht van kunst om te sublimeren, verheffen en ontsluieren. Anderzijds is er Henry (Adam Driver) met wie ze in het verhaal een ‘celebrity koppel’ zal vormen en die in zijn act ‘The Ape of God’ als ‘stand up comedian’ de mogelijkheid tot choqueren, doorbreken en blootleggen belichaamt. Zoals de films van Abbas Kiarostami draait Annette om de leugen van de (film)kunst die de waarheid blootlegt, maar dan gevat in een barokke taal die – inclusief een proloog die het theatrale karakter benadrukt – zelfs het koor leent van de klassieke Griekse tragedie en daarmee meteen ook de bespiegeling over de strijd tussen het dionysische en apollinische in de kunst, doet aansluiten bij Nietzches De Geboorte van de Tragedie uit de Geest van de Muziek. Wanneer Annette, de baby van het ‘It’ koppel uit de film over bijzondere gaven blijkt te beschikken, laat Carax alles uiteindelijk evolueren naar een meditatie over de rol van de artiest en de verhouding tot zijn of haar kunst en naar een evocatie van de grenzen van kunst en wat film(kunst) nog vermag in het digitale/internet tijdperk waarin elke vorm van gedurfde expressie lijkt te worden afgevlakt.
Het spreekt voor zich dat een prent met een dergelijke rijke onderlaag ook in het visuele palet een spel biedt dat al die invloeden samenbrengt. Het heden en verleden van de filmkunst zelf uiteraard – King Vidors The Crowd, de picturale magie van de stille film – maar ook virtuoos georchestreerde referenties aan architectuur, de schilderkunst van de prerafaëlieten, sprookjes en het experimentele theater. Carax neemt de kijker mee op een duizelingwekkende reis gesteund door de muzikale dialogen van het duo ‘Sparks’, het talent van zijn ‘director of photography’ Caroline Champetier (en schitterend Steadicam-werk van de Belgische cameraman Jan Lemmens), de grandioze ‘production design’ van Florian Sanson en uiteraard zijn acteurs (met een opmerkelijke bijrol voor Simon Helberg uit The Big Bang Theory) en herdenkt daarmee de filmische musical op een niveau dat alleen gehaald werd in het beste werk van namen als Vincente Minelli, Julien Temple, Julie Taymor of Jacques Demy.
