The Last Duel

Ridley Scott debuteerde in 1977 met de film The Duellists, een verhaal waarin twee napoleontische officieren elkaar naar het leven staan. Reden voor dit vijftienjarige conflict: het gekwetste mannelijke ego. Bijna vijftig jaar later is dat gekwetste mannelijke ego in volle glorie terug in The Last Duel. Het grote verschil is echter dat de ‘collateral damage’ nu veel groter is. Waren de twee heren in de debuutfilm van Scott uiteindelijk zelf het grootste slachtoffer, dan wordt in deze rolprent een verkrachte vrouw als pasmunt gebruikt om het gekwetste mannelijke ego terug op te waarderen. Welkom in de meest feministische Ridley Scott film sinds Thelma en Louise.   

The Last Duel is een verfilming van het boek The Last Duel: A True Story of Trial by Combat in Medieval France van de Amerikaan Eric Jager. In het boek vertelt Jager over het laatste godsoordeel in de Franse middeleeuwse geschiedenis. Ridder Jean de Carrouges beschuldigt jonkheer Jacques Le Gris dat deze zijn vrouw Marguerite de Carrouges heeft verkracht. Le Gris ontkent deze aantijgingen met klem en uiteindelijk beslist een duel wie van beide mannen gelijk heeft. Het godsoordeel gaat er namelijk van uit dat de overwinnaar het recht en God aan zijn kant heeft. Scenaristen Matt Damon en Ben Affleck maakten de slimme keuze om de drie protagonisten van deze ordalie elk hun versie van de feiten te laten geven. Zeer wijselijk gaven ze het invullen van het feminiene perspectief van Marguerite door aan scenariste Nicole Holofcener, die het duo vervoegde. De drie getuigenissen lijken op het eerste zicht perfect helder en duidelijk geformuleerd. Niettemin valt er bij elke personage een onderliggend motief te bespeuren dat bepaalt waarom ze vertellen wat ze vertellen. De kijker wordt dus uitgedaagd om zijn eigen mening te vormen op basis van wat hij of zij gehoord of gezien heeft. Een spreekwoordelijke ‘smoking gun’ is er immers niet.

Hoewel er over de hele lijn op hoog niveau geacteerd wordt, schiet Jodie Comer als Marguerite de Carrouges  de hoofdvogel af. Haar verzuchtingen als veertiende eeuwse vrouw, geprangd in het keurslijf dat haar door mannen én vrouwen wordt opgelegd, klinken door tot vandaag. Als ze zwanger voor haar rechters verschijnt, opperen zij dat er van verkrachting geen sprake kan zijn omdat je van een verkrachting onmogelijk zwanger kan worden. De korte shots van edelvrouwen die met bedrukt gezicht dit proces bijwonen, vertellen echter het tegendeel. ‘Er is geen waarheid, enkel de wet van de man’, drukt de schoonmoeder van Marguerite de jonge vrouw op het hart. Een waarheid die vandaag gelukkig steeds meer barsten vertoont. De urgentie van de boodschap zou ons bijna doen vergeten in wat voor een rauw, maar tegelijk fascinerend tijdperk deze film zich afspeelt. In Frankrijk worstelen ze niet alleen met de naweeën van de Zwarte Dood (1347-1351), ridders als Jean de Carrouges en Jacques Le Gris zijn als vazallen van Pierre d’Alençon voortdurend op militaire campagne, verwikkeld in een strijd die later de geschiedenisboeken zal ingaan als de Honderdjarige Oorlog. Ridley Scott trakteert ons met veel visuele flair op taferelen van die woeste strijd, feest in schaarsverlichte, zompige kelders waar hele varkens aan het spit worden gebraden en van de stille sierlijkheid van een jonkvrouwe die haar toilet maakt, bijgestaan door haar bediendes.

Een van de aspecten van de middeleeuwse films (Kingdom of Heaven, Robin Hood, The Last Duel) van de Britse cineast die amper wordt besproken in recensies, is het feit dat de man als een van de weinigen een dappere poging onderneemt om de juiste vechttechnieken te gebruiken. Zo weten we uit goede bron dat bepaalde groepen van HEMA (Historical European Martial Arts) de zwaardvechtscènes in Kingdom of Heaven wel kunnen appreciëren. Deze groepen – en liefhebbers van historische verisimilitude – kunnen zich in de handen wrijven want in The Last Duel maken de ridders af en toe gebruik van de halfzwaardtechniek. Hierbij grijpt de ridder het centrale deel van het zwaardblad vast met de linkerhand om zo krachtiger te kunnen stoten tegen gepantserde tegenstanders. Jean de Carrouges gebruikt deze techniek in zijn ultieme duel met Jacques Le Gris. Hoewel Scott zeker niet vrij te pleiten is van historische zonde – ridders gebruikten geen trapje om op hun paard te stappen en streden nooit met een halfopen helm – zorgen dergelijke historische details er wel voor dat de Brit momenteel de enige is die de Middeleeuwen cinematografisch echt tot leven kan wekken.

The Last Duel is dan ook zoveel meer dan een middeleeuws ‘Me Too’ verhaal. Het is een dwarsdoorsnede van een maatschappij die veraf lijkt, maar tegelijk angstaanjagend dichtbij is. De seksuele ethiek tussen man en vrouw, die in deze film en afhankelijk van het gezichtspunt van het personage varieert van speels en flirterig tot grof en gewelddadig, is een gegeven dat we niet lichtzinnig mogen opvatten. Een gegeven dat tevens sterk gekleurd is door sociale, economische en culturele omstandigheden. De stem van de vrouw hierin wordt jammer genoeg nog al te vaak over het hoofd gezien. Dat is vandaag zo, maar dat was in de Middeleeuwen ook al het geval en The Last Duel brengt een boeiende poging om dat aan te kaarten.

8.5
Met:
Adam Driver, Matt Damon, Jodie Comer
Regie:
Ridley Scott
Duur:
153
2021
Usa, Uk

verwant

aanraders

La Bête

De naam Bertrand Bonello laat misschien niet bij iedereen...

Dune Part Two

Na het opvallende succes (de film haalde een allesbehalve...

The Iron Claw

Regisseur Sean Durkin is een kei in het evoceren...

Human Forever

“Hoe ga je met dementerende mensen om?” moet plaats...

La Sirène

De oorlog tussen Irak en Iran staat geboekstaafd als...

recent

Zimmerman

17 maart 2024Rotown, Rotterdam

Zondagavond spelen Ivy Falls en Zimmerman in Rotown in...

Coeur :: SHOW

Meer pompende beats. Meer duizelingwekkend Frans. Meer pure, feestelijke...

The Smile

15 maart 2024Vorst Nationaal, Brussel

Er zit een goeroe verborgen diep in Thom Yorke....

Benni :: Make Me Blind

Vanuit het land van de eeuwige herfst bracht de...

Miek Zwamborn :: Onderling – Langs de kustlijn van Mull

Hoe maak je als auteur het landschap tot hoofdpersonage...
Vorig artikel
Volgend artikel

LAAT EEN REACTIE ACHTER

Schrijf uw reactie
Vul hier uw naam in