In het laatste deel van de trilogie Cran aux oeufs sluit Wim Mertens in schoonheid af met een rijkelijk gevuld palet van smaken en kleuren.
We bevinden ons in het jaar 31 voor het begin van onze tijdrekening, wanneer de Romeinse keizer Augustus tijdens de zeeslag bij Actium voorgoed een einde maakt aan de machtsambities van Marcus Antonius en Cleopatra. In het derde deel van de trilogie heeft Wim Mertens de wereld van de Griekse tragedie verruild voor een van de meest ophefmakende hoofdstukken uit de Romeinse geschiedenis: een fel bevochten burgeroorlog die het begin van Augustus’ regeerperiode als ‘eerste burger’ van Rome inluidt. Een geschiedenisles hoef je echter niet te verwachten met Dust of Truths, dat slechts een handvol referenties naar het verleden bevat.
Wat Dust of Truths voornamelijk doet, is de veelzijdigheid van Mertens als componist en orkestleider in de verf zetten.
In tegenstelling tot het minimalisme van What are we, locks, to do? krijg je hier een variatie aan klankkleuren en muzikale stijlen die door een bescheiden orkest zijn opgenomen — inclusief Mertens achter de piano. Die variatie neemt een ietwat aarzelende start met openingsnummer ‘’Tunneling’’, maar komt in de daaropvolgende composities helemaal tot bloei. ‘’Kyrielle’’ laat zich gelden als een postmoderne mengeling van klassiek en eigentijds (een vrouwelijke liturgie?) waarbij heroïek en tragiek tot leven komen met behulp van een pittig klinkende elektrische gitaar begeleid door een strijkersorkest.
Wim Mertens is nog steeds op z’n best wanneer hij de dynamiek van zijn pianospel koppelt aan de kracht van een gemengd orkest. ‘’Set metres’’ heeft misschien weinig te doen met Romeinse muziek, maar het is wél een succesvolle combinatie van instrumenten die de luisteraar helemaal doet opgaan in het geluidsspel. De kracht van eenvoud en herhaling zorgt in de handen van Mertens voor magie. In het verdere verloop van de compositie verschijnt er nog een arsenaal aan strijkers en blazers dat het geheel een majestueuze toets meegeeft. Die wondermooie samenstelling maakt een wederoptreden bij ‘’A travelogue’’, waar de thematische klemtoon iets nadrukkelijker op het weidse avontuur ligt.
Vergist u zich niet, Dust of Truths is geen rechtlijnige zoektocht naar groots spektakel. Bij momenten neigt Mertens iets meer naar intimiteit, al zoekt hij die verandering van aard steeds binnen een overwegend harmonieus kader. ‘’Nuanced’’ schurkt op vlak van melodie en instrumentenkeuze nauw aan bij het werk van Yann Tiersen — een verwijzing die meermaals bij het beluisteren van Dust of Truths te maken valt. Sluikse verwijzingen naar vroeger (minimalistisch) werk zijn er eveneens te bespeuren, al laat Mertens die subtiele reminiscenties uitmonden in briljante orkestrale harmonieën. Zo verandert ‘’Tonality’’ meermaals van bezetting, met een rist van mogelijkheden die reikt van een minimale pianomelodie tot een levendige dialoog tussen strijkers en blazers.
Het is die gekruide mengeling die het laatste deel van Cran aux oeufs misschien wel de meest waardevolle van de trilogie maakt. Mertens beschikt over een veelheid aan opties die hij met zang en piano op What are we, locks, to do? niet ter beschikking had. Een veelheid die de componist in staat stelt om niet alleen intellectueel te prikkelen, maar eveneens gezapig te doen wegdromen. ‘’More real’’ somt die boodschap op: met zijn golvende harmonie en gepointilleerde ritmes is het een bewijs dat muziek veel meer dan een weldoordachte oefening kan zijn. Dust of Truths is een amfoor tot aan de bovenrand met ideeën gevuld, waar we ons met grote slokken aan laven.
