De zitjes in uw lokale parochie mogen dan wel elke week zo goed als leeg zijn, het zal Monseigneur Leonard en zijn paterkes toch misschien kunnen plezieren dat de Katholieke kerk nog steeds zijn rol weet te vervullen in de wereld van de cinema. De exorcisme-film is namelijk hotter dan ooit. The Exorcist was in 1973 de eerste mainstream film die het thema duiveluitdrijvingen behandelde en zorgde voor enorm veel furore.
De film liet zonder overdrijven een groot deel van het publiek brakend, bevend en totaal in shock achter. Het was zo erg dat sommige kijkers zelfs jaren therapie nodig hadden om deze traumatische ervaring te kunnen verwerken. Achteraf bekeken is de vraag natuurlijk in welke mate massahysterie hierbij meespeelde, maar het legde de lat voor gelijkaardige films alleszins erg hoog. En behalve de twee abominabele sequels zijn er de decennia daarna weinig films van hetzelfde slag geweest. Maar wanneer in 2005 Hollywood besloot The Exorcist nog eens te onteren met een een waardeloze prequel, leek het hiermee haast de toestemming te geven aan ongetalenteerde filmmakers om dit concept eindeloos uit te melken. Er volgden films als The Exorcism of Emily Rose, The Haunting in Connecticut, The Devil Inside en ook The Last Exorcism, een nogal onbeige film die in de war leek van welk genre het nu precies een rip-off aan het maken was. Toch bleek de film succesvol genoeg om nog maar eens een ‘last’ exorcism uit te voeren..for real this time!
The Last Exorcism II laat alvast de found footage aanpak van het eerste deel varen en focust zich opnieuw op Nell Sweetzer, het behekste meisje dat in deel één al eens met veel tamtam van de duivel gered moest worden, omdat deze snodaard van plan was een kind met haar te verwekken. Heden ten dage gaat alles goed met Nell: ze spendeert haar dagen in een tehuis voor stoute meisjes, houdt zich bezig met een bescheiden kuisjob en krijgt positieve feedback van haar begeleiders, die ervan overtuigd zijn dat ze vooruitgang maakt. Maar Nell is de gruwelijke toestanden van het eerste deel natuurlijk nog niet vergeten en het is maar een kwestie van tijd voor er onverklaarbare dingen beginnen te gebeuren in het tehuis. Is het allemaal slechts paranoia van Nells kant of is Satan teruggekeerd om zijn bruid op te eisen?
De reden dat The Exorcist zo goed werkte als horrorfilm is omdat het erin sloeg een volkomen absurd gegeven als een duiveluitdrijving geloofwaardig voor te stellen: het was het plausibel verhaal over een doodgewoon meisje dat iets onverklaarbaar overkwam en een exorcist als laatste hulpmiddel inriep. De subtiliteit van die film is echter al lang doorgesjast bij de moderne varianten. Deze tweede generatie exorcismefilms is niet begaan met zaken als geloofwaardigheid en hoopt de kijker enkel te bombarderen met een aaneenschakeling van goedkope schrikmomenten: klappende deuren, gedaanteverwisselingen en hier en daar eens een “the power of Christ compells you” joelende priester: the whole shebang. En dat alles zonder greintje zelfrelativering. Zolang het maar entertainend is, hoor ik u al denken, en precies daar knelt het schoentje bij The Last Exorcism II. Het grootste manco aan de film is de magere premisse en het totaal uitblijven van opbouw. Tijdens de openingscredits zien we de obligate flashbacks naar het eerste deel, gevolgd door de al even obligate van de hoofdverhaallijn losstaande scène die de toon moet zetten. Maar hierna probeert The Last Exorcism II niet eens een intrige uit te werken. Het lijkt alsof de makers niet konden wachten om scène na scène dezelfde poppenkast aan banale shock-effecten boven te halen: een ‘eng’ menselijk standbeeld, op hol geslagen stofzuigers en overleden familieleden die weer eens komen piepen.. En dat alles natuurlijk gepaard gaande met een oorverdovend aantal decibels die de absolute leegheid van de tentoongestelde ‘horror’ dienen te verhullen. Verder wordt er gretig uit andere films gecopy-pastet. Het dreigend in beeld brengen van vliegjes (lord of the flies, get it?) en zelfs de reverse crab walk worden overgenomen uit The Exorcist. En dan is er natuurlijk nog de onmisbare ‘slapende vrouw wordt door een geest verkracht’ sequentie, een tafereel dat, aangezien het al in zowat elke flauwe spoof behandeld is, nog nauwelijks beangstigend kan genoemd worden.
De personages maken het geheel nog minder interessant. Deze zijn namelijk zelfs naar de normen van een ordinaire horrorfilm bijzonder zwak uitgewerkt en vallen daarom in een paar steekwoorden samen te vatten. Er is de slettige beste vriendin, de kleurloze love interest die meestal duf voor zich uitstaart en niet verder komt dan betekenisloze praat als “Laat me je helpen, Nell!” en maar liefst TWEE sassy black girls, wier bijdrage zoals altijd beperkt blijft tot de gebruikelijke “damn, girl” of “ah, hell no!”. Het hoofdpersonage zelf is ook nogal een wazige griet waar we erg weinig van te weten komen, buiten het feit dat ze heel braaf en heel maagdelijk is. Actrice Ashley Bell had duidelijk moeite om de innerlijke strijd van haar personage goed weer te geven, en loopt daarom de hele film lang maar wat verdwaasd rond te slenteren alsof ze een valiumte veel op heeft. Oscarwaardig is het bepaald niet.
De scenaristen hebben wel geprobeerd om haar personage iets van diepgang mee te geven door Nells onderdrukte seksualiteit als thema aan te halen, maar veel verder dan verbaasde reacties op ‘schunnige’ rockmuziek en een outfit die recht uit de garderobe van Little House on the Prairie lijkt te komen, gaat dat niet. Wie tegen het einde nog niet in slaap is gevallen, kan nog ‘genieten’ van de lang uitgerekte, formulaïsche finale waarin het eigenlijke exorcisme plaatsvindt (een scène die naar zelf-parodie neigt) en daarop volgend de gênante manier waarop de makers een originele invalshuik uitproberen in de laatste scène. Een wanhopige poging om deze préfabriqué horror nog iets aan artistieke integriteit mee te geven.