Een half jaar nadat ze ‘Director’s Cut’ uitbracht, gooit Kate
Bush alweer een plaat onze richting uit. Voor de doorsnee artiest
is dat al aan een razend snel tempo, voor Kate Bush moet dat wel
aan lichtsnelheid zijn. Tussen ‘Director’s Cut’ en ‘Aerial’ zaten
maar liefst zes jaar, en daarvoor zat er een twaalf jaar durende
hiaat in vrouwes discografie. Dat we anno 2011 twee cd’s onder de
kerstboom kunnen vinden, kunnen we alleen maar toejuichen. En
vooral de nieuwste, ’50 Words For Snow’, zal z’n weg naar de
kerstcadeau’s vinden. Misschien al niet in het minst door het thema
van de plaat.
’50 Words For Snow’ is een conceptplaat geworden over, en laat
het vooral geen verrassing blijken, sneeuw. Sneeuw in al zijn
vormen, sneeuw in al zijn glorie. Of het nu over het sneeuwvlokje
gaat, of over de verschrikkelijke sneeuwman, we lijken wel een
wikipediapagina over sneeuw vast te hebben. Maar dan wel een
wikipediapagina op z’n Bush’s: vol verwijzingen, maar evengoed vol
mysterie en dubbele bodems. En we zullen er even komaf mee maken;
’50 Words For Snow’ is goed, is steengoed, is een dijk van een
plaat en we hadden misschien niet anders verwacht, maar het feit
dat Bush nog steeds met ijzersterk én divers werk op de proppen
komt, is niets minder dan een geschenk van een muzikale godin (in
de meest heidense betekenis die er op Wikipedia te vinden is).
Het album opent met ‘Snowflake’ en zoals de titel doet
vermoeden, vertelt het nummer het levensverhaal van een sneeuwvlok.
Een eenzame piano opent het nummer om versterking te krijgen van
een zware kinderstem. We horen Albert McIntosh, Kate’s zoon, die al
te horen was op ‘Director’s Cut’ en hier nu een prominente rol
krijgt. Hij krijgt de stem van de sneeuwvlok toebedeeld, terwijl
Kate het (Griekse) koor speelt. Bertie (Albert dus, check ‘Bertie’
op ‘Aerial’) schakelt over op kopstem en we voelen ons echt tussen
de wolken waaruit het sneeuwvlokje is geboren. En speelt Kate naast
het koor ook de rol van de wolk? Naarmate het nummer vordert vinden
de twee stemmen elkaar en wordt de weggerukte situatie van het
sneeuwvlokje omarmd door de warmte van het enige wat Kate in dit
nummer zingt: ‘The world is so loud. Keep falling. I’ll find
you’… Het is één van de meest metafysische nummers die Kate ooit
schreef en bracht.
‘Lake Tahoe’ wordt zo mogelijk nog filmischer dan zijn
voorganger. Een verhaal over een hond die ‘Snowflake’ heet en een
vrouw die wegsmelt door dementie. Het nummer vloeit haast organisch
voort uit het voorgaande en de stemmen spelen een rondje
verstoppertje met elkaar. Witte sneeuwvelden strekken zich voor je
uit en de ongereptheid van natuur wordt hier muzikaal weergegeven.
Hier voelt de fan vooral de sfeer die in ‘Aerial’ al eens werd
opgeroepen, alleen wordt ze hier ten top gedreven en beleefd alsof
het een spel op leven en dood is.
Dat spel wordt mooi doorgetrokken in ‘Misty’. We horen Kate, die
met een zwoele stem beschrijft hoe je een sneeuwpop maakt. Tot daar
de realiteit. Ze schakelt vrij snel over naar een vrijpartij met de
sneeuwpop in kwestie. ‘I can feel him melting in my hand’ laat
weinig aan de verbeelding over en ze zingt het dan ook met een
sensualiteit die zo eigen is aan haar voordracht en waarvoor menig
jongeman (én oude geile bok) al langer dan vandaag gevallen is.
Maar de liefde en de romantiek met de sneeuwman heeft ook een
keerzijde. Dode bladeren en geknakte takken maken deel van de
vrijpartij. Het zijn echter geen spelbrekers en ze horen bij het
verdwijnen van de imaginaire persoon in kwestie. Muzikaal wordt
alles via stem en piano perfect in scene gezet. De soort scene waar
alleen Kate Bush een patent op bezit.
We zijn drie nummers ver en ruim een half uur is al verstreken.
Hier neemt de plaat echter een wending. Waar de lange prelude haar
werk heeft gedaan, schakelen we nu over naar drie zeer
toegankelijke nummers. De single ‘Wild Man’ vertelt het verhaal van
de verschrikkelijke sneeuwman, maar laat er geen verwarring over
bestaan, het is geen doorsnee verhaal over de Yeti. Het is een
rechtstreekse aanspreking aan het adres van het wezen. En een
waarschuwing: de vertelster wil de ‘Wild Man’ redden en voorkomen
dat hij in de handen van jagers valt. Het nummer drijft op een
sitar-aandoende keyboard en Kate die (waarschuwend) fluistert. Het
nummer slaat ook een brug naar eerder werk. Het refrein dat met de
stem van Andy Fairweather Low heel erg seventies aandoet, brengt
herinneringen aan Kate’s ‘The Dreaming’ naar boven, maar staat ook
in 2011volledig overeind. Heel mooi aan ‘Wild Man’ is hoe muzikaal
de Aziatische eigennamen worden gebracht. De plaatsnamen worden als
ritmische bezweringen gezongen en passen op die manier volledig in
het plaatje dat ‘Wild Man’ moet voorstellen.
Wellicht het mooiste nummer van de cd is het duet met Elton John
‘Snowed In At Wheeler Street’. En het klopt, menige Kate Bush-fan
zal gehuiverd hebben bij de gedachte dat Sir John de eer van het
eerste duet op een Bush-album toebedeeld kreeg, maar elke fan zal
ook weten dat John één van Bush’s grootste idolen is. Op die manier
is het geen totale verrassing dat ze hem uitkoos voor dit
liefdesnummer. En ere wie ere toekomt, zelden klonk Elton John zo
goed, wat vooral neerkomt op ingetogen en to the point.
Geen tierlantijntjes in dit nummer, geen overbodigheden in dit
liefdesverhaal over de decennia heen. De geliefden zingen over een
ontmoetingen die zich uitstrekken van het jaar 19 (de grote brand
in Rome) tot 9/11 (of hoe een dag geen jaartal meer nodig heeft) en
nu. Ze missen elkaar, ze mislopen elkaar, ze laten elkaar gaan en
hebben daar spijt van. Een simpel alledaags gegeven in een
grensoverschrijdende tekst gegoten die op zijn beurt op een
onsterfelijke melodie is gezet. Bush heeft zich met dit nummer
alweer overtroffen.
‘Among Angels’ is de obligate pianoballad die op een Bush-album
dient te staan. Opnieuw vinden we Bush in heel goede doen. Het
nummer over sterven en ‘ergens’ herboren worden, over liefde die
grootser is dan gelijk welk aards gevoel, wordt hier spaarzaam
gebracht en zo hoort het ook. Elke noot is afgewogen, elke
lettergreep duurt net lang of net kort genoeg om de luisteraar
helemaal mee te sleuren in dit nummer over afscheid nemen en
overgave. Hier wordt ook duidelijk dat Bush’s stem met de jaren
weliswaar zwaarder is geworden, maar tegelijkertijd ook zoveel
dieper, minder scherp en voller, zonder rond de pot te draaien:
mooier. En die stem staat perfect in het nummer.
Het titelnummer is de vreemde eend in de bijt die wel volledig
past in het geheel. ’50 Words For Snow’ is een opsomming van 50
woorden voor sneeuw (héhé), gedeclameerd door Stephen Fry die hier
de rol aanneemt van de fictieve professor Joseph Yupik (De Yupik
zijn een etnische groep vaak gemakzuchtig Eskimo’s genoemd).
Terwijl Kate telt brengt de professor telkens een al dan niet
bestaande term voor sneeuw, en zelfs het qatho’ (de Klingon taal)
wordt hier tussen de termen gesmokkeld. Het levert een grappig,
zeer gedreven en vooral vrolijk nummer op. Kate die het refrein
voor haar rekening neemt en Joe aanmoedigt en hem er aan herinnert
dat niet alleen de taal van de Eskimo belangrijk is. Wie de lijst
van 50 woorden in het cd-boekje bekijkt, zal ongetwijfeld bij een
aantal iets langer stilstaan.
Heeft Kate Bush met ’50 Words For Snow’ een onmisbaar album
gemaakt? Ja en nee. Voor de niet-fans is deze plaat waarop het
kortste nummer net geen zeven minuten duurt waarschijnlijk te
rustig en te uitgesponnen. Voor de fans daarentegen is dit de kers
op de kers op de kers op de taart die 2011, met zoals reeds gezegd
twee Kate Bush cd’s, is. En wie noch voor noch tegen Kate Bush is
zal vast en zeker kunnen genieten van de soundtrack die deze plaat
geworden is, een soundtrack voor koude, donkere en knusse
winteravonden.
