Met : Sacha Baron Cohen, Gustaf Hammarsten, Clifford Bañagale
e.a.
De prijs voor de beste promotiecampagne van de voorbije drie
jaar heeft ‘Brüno’ nu alvast glansrijk gewonnen. Sinds deze nieuwe
film van ‘Borat’-bedenker Sacha Baron Cohen in productie ging,
kwamen er van tijd tot tijd goed georchestreerde verhalen in het
nieuws van Cohen die buiten werd gesmeten op een modeshow, of die
verjaagd werd uit een Jerry Springer-achtige talkshow in de VS
omdat hij met zijn nieuwe typetje wat al te choquerend uit de hoek
was gekomen. Iedereen die zich nog herinnerde hoe Cohen als zijn
Borat-personage in z’n blootje een zakencongres was binnengestormd
of een vermassacreerde versie van het Amerikaanse volkslied had
gezongen op een rodeo in Texas, zat zich alvast in de handen te
wrijven: hoe ver zou hij ditmaal durven gaan? Dan, kort voordat
‘Brüno’ in roulatie ging, kwam de acteur in een engelenpakje over
het publiek van de MTV-movie awards gezweefd, om onzacht met z’n
kont in het gezicht van Eminem te crashen. Ongeveer 24 uur lang was
dat een schandaal, tot bleek dat de hele stunt afgesproken werk was
(d’uh!). Yup, je mag er van zeggen wat je wilt, maar Cohen
en co hebben er in ieder geval voor gezorgd dat hun film opgemerkt
werd. Wat het natuurlijk eens zo jammer maakt dat de film zelf, op
een paar hilarische scènes na, zo’n tamme bedoening is.
Brüno (Cohen) is een Oostenrijkse übernicht (met geblondeerd
haar en een garderobe waar de gemiddelde drag queen haar
neus voor zou ophalen) die aan het begin van de film ontslagen
wordt als presentator van een modeprogramma op tv. Hij besluit naar
de VS te gaan, om te proberen daar beroemd te worden – een odyssee
die hem onder andere in contact brengt met een Hollywoodagent,
politici uit Israel en Palestina, een groepje swingers uit Los
Angeles en het publiek van een worstelmatch in Arkansas.
De opzet van ‘Borat’ is dus eigenlijk quasi-letterlijk
overgenomen voor deze film: we krijgen Cohen als een schertsfiguur
met een buitenlands accent, die een reisje door Amerika maakt en
onderweg zoveel mogelijk mensen probeert te choqueren. Net als in
‘Borat’ worden die ontmoetingen ons gepresenteerd alsof de
betrokken mensen van niets afweten – een verborgen cameragrap, maar
dan zonder dat de camera verborgen is. En net als in ‘Borat’ is het
altijd maar de vraag in welke mate dat de waarheid is. De stunt met
Eminem was fake, dus wat zegt dat over de prent zelf?
Cohen gaat alweer volop voor de “I can’t believe he did
it”-aanpak; hij probeert een gevoel van plaatsvervangende
schaamte op te wekken bij z’n publiek, gemengd met hetzelfde soort
verbouwereerde bewondering dat je zou opbrengen voor een streaker
op de begrafenis van koningin Fabiola. Om u een idee te geven: op
een bepaald moment wordt Brüno opgebeld door zijn agent terwijl hij
zijn arschwitz laat bleken – een feit dat hij uiteraard
meteen meedeelt, allicht omdat de reactie van de agent iets over
die man zou moeten onthullen. Wat dat dan wel precies mag zijn,
werd mij nooit duidelijk. Achteraf toont het populairste
Oostenrijke exportproduct sinds Hitler een proefaflevering van een
zelf in elkaar gestoken entertainmentprogramma aan een niets
vermoedend testpubliek, waarin hij onder andere bespreekt of Jamie
Lynn Spears haar baby moet laten aborteren of niet (“abort
it!”) en een bizar lang shot van een bungelende penis toont
(“zat is actually mine!”). Later in de film besluit hij
een Afrikaans jongetje te adopteren (“Madonna has one,
Brangelina has one und now… I have one!”), waarmee hij op
een talkshow verschijnt, voor een bijna uitsluitend Afro-Amerikaans
publiek. “I gave him a typical African name: OJ.” Aan lef
heeft Cohen duidelijk geen gebrek, en hij gaat regelmatig zodanig
ver dat het haast onmogelijk is om niét te lachen. Wanneer Brüno
binnenstapt bij een medium om contact te maken met de geest van
Milli (van Milli Vanilli), begint hij het spook uitvoerig te
tongen, te pijpen en af te trekken, allemaal voor de ogen van de
stoïcijnse spiritist, die niet weet hij aanmoet met die figuur die
daar de lucht staat te neuken, en dan maar niets doet. Als publiek
lach je omdat het grappig is – een beetje. Maar je lacht vooral
omdat je niet zou weten hoe je anders moet reageren.
Cohen is altijd op zijn grappigste wanneer hij mensen beetneemt
die het lijken te verdienen. In ‘Borat’ had hij een memorabel
gesprek met een ouderwetse Texaanse cowboy, die alle buitenlanders
voor terroristen aanzag, en vond dat alle homo’s moesten worden
opgehangen – zelf zei Cohen eigenlijk niet zo veel, maar hij liet
de oude knar gewoon zichzelf onthullen voor wie en wat hij was. Dat
soort momenten zitten ook in ‘Brüno’, maar veel te weinig. Verreweg
de beste scène uit de film is er één waarin hij baby’s cast voor
een photoshoot. Hij heeft een gesprek met de ouders,
waarin hij steeds extremere vragen stelt: “Mag uw baby bij zware
machines gezet worden?” “Kan uw baby vier kilo verliezen op een
week?” “En als dat niet lukt, mogen we dan een liposuctie
uitvoeren?” “Mogen we uw baby aan een crucifix hangen?” En verdomd
als die ouders niet met alles akkoord gaan, enkel om hun kind zo
vroeg mogelijk in de spotlight te brengen. Op dat moment weet Cohen
een reëel satirisch punt duidelijk te maken – op dat moment gaat
zijn film ergens over, en overstijgt ‘Brüno’ het niveau van de
vettige sketch.
Helaas zijn dat soort momenten wat al te zeldzaam (en veel
zeldzamer dan in ‘Borat’). Voor het overgrote deel zijn de
slachtoffers van Cohen mensen die in principe niets verkeerds
gedaan hebben: ze zijn niet specifiek homofoob of haatdragend, maar
hebben gewoon de pech dat ze geconfronteerd worden met een komiek
die verder en verder blijft gaan, totdat hij hen gechoqueerd heeft.
Waarna hij een vingertje naar hen uitsteekt en zegt: “Kijk eens! Ik
heb jullie kunnen schokken!” Welja, hoe zou je zou je zelf reageren
als je een hotelbediende was die plotseling twee in leder gehulde
mannen aan elkaar geketend ziet liggen – de één heeft een
voorbinddildo aan zijn mond vastgemaakt, de andere heeft om de één
of andere reden een afstandsbediening in zijn reet. Cohen nodigt
ons uit om met die mensen te lachen, omdat ze niet weten wat ze
moeten doen of omdat ze zich kwaad maken. Maar zijn dat eigenlijk
niet gewoon logische reacties?
De indruk die je na een tijdje krijgt, is dat Cohen in ‘Borat’
veel beter wist welk punt hij duidelijk wilde maken, en dat hij
zijn slachtoffers dan ook navenant uitkoos. Het was niet zomaar een
verzameling vunzigheden, er zat ook een erg samenhangend punt
achter. In ‘Brüno’ is dat veel minder aanwezig – hier en daar weet
hij wel eens een punt te scoren, maar hij slaagt er niet in om van
zijn film een exposé over homofobie te maken (hoewel ik vermoed dat
het wel zo bedoeld was). Maar al te vaak gaat hij voor de
gemakkelijke lach of het gemakkelijke slachtoffer. Ik ben overigens
enorm benieuwd naar de reacties van echte homoseksuele mensen op
‘Brüno’. Uiteindelijk is Sacha Baron Cohen immers wel een hetero
(met een bloedmooie vrouw dan nog, Isla Fisher) die hier alle
gay clichés op een hoop gooit om… tja, om wat te doen?
Epater les bourgeois, veronderstel ik. Voor zover die
bourgeois niet gewoon mee in het complot zitten en het
spelletje vrolijk meespelen, zoals Bono, Chris Martin, Sting, Elton
John, Slash en Snoop Dogg dat doen aan het einde van de film.