117 min. / VS -F /
2008

Dertien jaar na de eerste Dave Robicheaux-verfilming (het weinig
memorabele ‘Heaven’s Prisoners’), doet de eclectische Franse
cineast Betrand Tavernier een poging om de favoriete detective van
auteur James Lee Burke overtuigend naar het scherm te vertalen. Met
‘In the Electric Mist’ heeft de Amerika-connaisseur een even
frustrerende als fascinerende Cajun noir afgeleverd die
meer gemeen heeft met een onverklaarbare koortsdroom dan met de
voorgekauwde conventies van het genre. Al een geluk dat de
vertrouwde groeven in het nog steeds diepbezorgde voorhoofd van
Tommy Lee Jones nooit veraf zijn, of we waren helemaal verloren
gelopen in Taverniers bevreemdende misdaadthriller, waarin de
Southern accents nog harder rollen dan de woeste
alligators in de moerassen.

Louisiana, na de doortocht van Katrina. Een hoertje wordt
brutaal vermoord teruggevonden in de bayou. Inspecteur
Dave Robicheaux (Tommy Lee Jones) gooit zich op de zaak en trekt op
onderzoek. Zijn eksterogen leiden hem naar oude kennis Baby Feet
(John Goodman), een louche gangster die geld investeert in een film
die in de buurt wordt opgenomen. Wanneer Robicheaux de restanten
van het lijk van een slaaf ontdekt in de moerassen, komen ook zijn
persoonlijke demonen naar boven. Een complex moordcomplot oplossen,
een alcoholische filmster (Peter Sarsgaard) van de drank houden en
levenswijsheden uitwisselen met een dode generaal uit de
burgeroorlog: het wordt een lange, zware week voor inspecteur Dave
Robicheaux…

‘In the ancient world, people placed heavy stones on the
graves of their dead so their souls would not wander and afflict
the living.’ Taverniers atypische thriller is nog maar net
begonnen of Tommy Lee Jones blaast die goedgeluimde grijns al van
onze smoel met een zwaarwichtige voice-over die de sombere toon van
de rest van de film aankondigt. Zijn personage, Dave Robicheaux,
staat weliswaar minder passief aan de zijlijn van de wrede wereld
dan zijn sheriff uit ‘No Country for Old Men’, maar het is wel
degelijk dezelfde troebele poel van onrecht, verraad en verderf
waarin hij zich moet voortslepen.

Van ver lijkt ‘In the Electric Mist’ een doorsnee serial
killer thriller, maar eigenlijk is dit een sluimerend
misdaaddrama dat meer geïnteresseerd is in de donkere complexen van
het hoofdpersonage dan in een traditionele ‘jacht op een
moordenaar’-plot. Zie maar eens hoe Robicheaux vooral op zijn eigen
instincten moet vertrouwen om de zaak op te lossen. Motieven komen
nauwelijks aan bod (mobster Baby Feet is hoofdverdachte
omdat hij nu eenmaal een schofterige gangster is die al graag eens
een hoertje aan zijn paal heeft hangen), Robicheaux doolt meer rond
in de mistige swamps dan in een politiekantoor en in
plaats van verdachten of getuigen te ondervragen, begint hij te
keuvelen met een overleden Gettysburg-generaal. Kijk, dat krijg je
dus niet te zien in ‘Baantjer’ en ‘Aspe’.

Maar de surrealistische walm die rond de donkere thematiek van
‘In the Electric Mist’ hangt, zorgt wel voor een filmervaring die
stukken fascinerender is dan eender welke routineuze thriller op
autopiloot. Tavernier kreeg bovendien de toestemming om het verhaal
(geschreven begin jaren negentig) te verplaatsen naar een
post-Katrina Louisiana. Hierdoor krijgt de film niet alleen een
politieke lading (corrupte aasgieren profiteren van de zwakke
economie), maar ook een broeierige setting (de trauma’s van de
orkaan hangen gespannen in de lucht) die de spookachtige atmosfeer
alleen maar intenser maakt. Eigenlijk is ‘In the Electric Mist’ een
geweldig mood piece, niet in het minst dankzij Taverniers
gedetailleerde aandacht voor couleur locale waar muziek
(let op de bijrol van bluesman Buddy Guy) een prominente evocatieve
rol speelt. De plot kreunt langs alle kanten, maar wanneer
Robicheaux – zwevend tussen werkelijkheid en droom – bij een groep
soldaten uit de burgeroorlog terechtkomt, is dat hypnotiserend mooi
om te aanschouwen, allemaal dankzij dat vreemde, niet vast te
pinnen sfeertje dat Tavernier spontaan lijkt op te wekken uit de
mysterieuze moerassen.

Een geslaagde sfeer, een intrigerend hoofdpersonage en
interessante thema’s, maar ondertussen zit je nog altijd opgezadeld
met een onsamenhangende plot die niet alleen rammelt langs alle
kanten, maar ook minder steek houdt dan de surrealistische
tête-à-têtes met de dode generaal. De link tussen de misdaad uit
het verleden (een racistische moord waar indertijd niemand van
wakker lag) en de seriemoordenaar is geforceerd, cruciale
personages verdwijnen te snel of worden te laat geïntroduceerd en
na veel vergeefse inspanning kan het je dan ook geen lor schelen
wie er nu precies verantwoordelijk is voor de moorden. Het zal
ergens wel het punt van Tavernier zijn om de moord als bijzaak te
behandelen in wat uiteindelijk een psychologisch woelig drama is,
dat meerdere raakpunten vertoont met ‘The Pledge’ (niet toevallig
van dezelfde scenaristen). Maar dat maakt van ‘The Electric Mist’
wel een ontoegankelijke, soms moeilijke zit die niet door iedereen
in dank zal worden afgenomen. Het hoeft dan ook niet te verbazen
dat de Amerikaanse distributeur niet opgezet was met Taverniers cut
en koos voor een ingekorte versie die straight to dvd werd
uitgebracht.

Jammer voor de Amerikanen, want Taverniers langverwachte eerste
Amerikaanse film wordt toch vooral gedomineerd door een ijzersterke
prestatie van Tommy Lee Jones die stukken beter in het even
laconieke als getormenteerde vel van Dave Robicheaux kruipt dan
Alec Baldwin in ‘Heaven’s Prisoners’. Getekend door het leven (een
alcoholverleden en Vietnamtrauma’s, olé), maar nog steeds
gewapend met een moreel kompas om de waarheid te achterhalen. Niet
gemakkelijk als je te kampen hebt met hallucinaties die de grenzen
tussen droom en realiteit doen vervagen. Het had cliché en
afgezaagd kunnen zijn, maar door de genuanceerde vertolking van
Jones blijf je naar een mens van vlees, bloed en flaws
kijken. In de bijrollen is het vooral genieten van John Goodman als
gangsterbaas (zie dat zweet parelen op zijn sleazy kop) en
laat Peter Sarsgaard nog eens zien wat voor een onderschat acteur
hij eigenlijk is.

‘In the Electric Mist’ is even moeilijk te doorgronden als de
moerassige omgeving waar de gebeurtenissen zich afspelen en wie
hoopt op een klassieke thriller zal alleen maar onbevredigd en
gefrustreerd achterblijven. Maar tegenover het gebrek aan een
deftige plot krijg je wel een uitdagend sfeerstuk met de
melancholische mijmeringen van Tommy Lee Jones als richtingwijzers
langs de verraderlijke bayou waar de zonden van het
verleden en het heden in elkaar vloeien. Een sprong in het diepe,
maar het moet niet elke week ‘A Touch of Frost’ zijn,
right?