Mocht u bij het beluisteren van Rook van Shearwater visioenen krijgen van kille rotseilanden voor de kust van Argentinië, dan heeft u dat goed geraden. Frontman Jonathan Meiburg deed inspiratie voor de plaat op bij een trip naar de Falklandeilanden waar hij vogels ging bestuderen. "Tijd dat ik voor onze volgende plaat eens een ander soort eiland opzoek."
Niet dat daar echt dringend reden toe is: Rook is een plaat die dit jaar niet ver van onze eindejaarslijstjes zal eindigen. Nochtans is het met zijn subtiele klanktexturen en ingehouden palet absoluut geen gemakkelijke plaat om in binnen te raken, maar wel één die met de luisterbeurt groeit. En dat vindt Meiburg best goed.
"Op een bepaalde manier is dat een groot compliment. Ik hou niet van het soort plaat waar je meteen mee klaar bent. Natuurlijk zijn er platen van die soort waar ik gek op ben, maar het leukst zijn nog altijd diegenen waar je eerst niets van moet weten en die plots dan toch bloedmooi blijken te zijn, of waar je steeds maar weer nieuwe details in blijft ontdekken. Ken je Another Green World van Brian Eno? Toen ik dat voor het eerst hoorde, haatte ik het. Nu vind ik het super."
Een referentie die veelvuldig opduikt is het Talk Talk van Spirit Of Eden en Laughing Stock. Maar dat was volgens de zanger geen groep die hij in gedachten had toen hij aan de opnames begon, wel Van Morrison. "Eén van de platen die ik voor ogen had was Veedon Fleece uit 1974, vooral dan omwille van het mooie geluid van die plaat. De manier waarop de strijkers en de blazers zijn gearrangeerd is super. Ik heb zelfs een stukje van "You Don’t Pull No Punches, But You Don’t Push the River" gebruikt in één "Home Life"; als een soort muzikaal citaat."
Understatement
"Echte voornemens had ik me echter niet gemaakt toen we de studio introkken. Ik had een paar halve songs, maar vooral fragmentjes. Eigenlijk hou ik er niet van om met afgewerkte nummers bij de band te komen; er is zoveel dat we kunnen ontdekken tijdens het opnemen. Zo kon alles nog veranderen tot de laatste minuut. Er was vooraf dus niets bepaald, maar achteraf gezien bleken we wel een hoop songs in handen te hebben die een eenheid vormen."
Een eenheid waarvan het kernwoord "understatement" lijkt te zijn: alles klinkt ingehouden, de emotie, de zang, de muziek,.. Plots begrijpen we waarom Meiburg afgelopen zomer uit de Okkervil River stapte, waarin hij tot dan ook nog zat. Will Sheff gaat met zijn groep een heel andere richting uit. "Zij zijn een echte rockband geworden", zegt de Shearwater-frontman daarover. "Niet dat wij geen rockgroep meer zijn; er is een behoorlijk stuk van onze set dat nog altijd behoorlijk stevig is, maar dan ietsje anders nog. Het is niet hetzelfde als Rook. Het klopt wel dat alles op die plaat erg beheerst is, maar daarom kwam dat nog niet voort uit een bewust voornemen om dat te zijn. Meestal ligt het resultaat van wat we doen volledig buiten onze controle. Soms zijn de songs uitbundig, soms blijkt alles erg ingetogen."
Bij het uitbrengen van Rook trad de groep op met een strijkkwartet en blazers. "Maar of we dat soort dingen verder willen verkennen, daar zijn we nog over aan het discussiëren", zegt Meiburg. "Het kan net zo goed dat we helemaal de andere kant uitgaan. Strijkers zijn immers tricky om te gebruiken. Als je het niet juist doet, wordt het nogal snel gemakzuchtig: ’en nu zijn we droevig’. Daar hou ik niet van: ze moeten iets bijdragen. Dus zijn we er op Rook spaarzaam mee geweest. Het is niet omdat het wat gekost heeft en je er hard aan gewerkt hebt, dat ze overal aanwezig moeten zijn. Dus we hebben één en ander nog wel geschrapt."
"Ik zing ook minder uitbundig, dat klopt; dat zingt gewoon gemakkelijker. Zo fel als ik op vorige platen deed, dat hou ik niet lang vol. Het is een erg aparte stem, uniek, maar vraag me niet hoe dat komt. Als kind zong ik nog in een koor, maar toen ik daarna in groepjes begon te zingen, veranderde die. Het heeft me tijd gekost om er mee te leren werken en dat proces is nog altijd bezig, maar zoals Shearwater muzikaal gegroeid is, zo gaat ook dat steeds beter en beter."
Die stem is ondertussen één van de meest opvallende kenmerken van Shearwater geworden. Let hij er speciaal op? "Ja, ik rook niet, drink niet te veel. En dat is niet erg: ik ben hier niet mee begonnen om te kunnen roken en drinken, dat kan ik thuis ook. Als ik een lange rustpauze heb na een optreden gaat dat wel, maar tijdens een toer moet ik toch opletten. Ik heb nog altijd veel aan wat mijn zangleraar me jaren geleden leerde. Dingen als "ademen van uit je maag", "zingen vanuit je keel",.. dat werkt echt. Natuurlijk pak ik wel een biertje na de show, maar ik ben niet het type dat lang blijft hangen en met iedereen aanpapt op zo’n moment. Ik ben nogal verlegen."
Vogelman
Over die Falklands dan: veel melodieën voor Rook zijn blijkbaar ontstaan op die eilanden, en voor het vorige album Palo Santo deed Meiburg inspiratie op op de Galapagoseilanden. Is zo’n omgeving belangrijk als hij begint te schrijven? "Ik moet voor onze volgende plaat dringend een ander soort eiland opzoeken", lacht hij. "Er is echter iets met die natuur dat me inspireert en bepaalde gevoelens oproept en zo de rest van het project bepaalt. Je bent op die Falklands zo ver weg van alles, helemaal alleen met de oceanen en de woeste, eeuwenoude natuur,…ik hoop dat wat van dat gevoel reflecteert in de muziek; niet letterlijk door veldopnames, maar dat mijn gevoel daarbij overkomt."
Blijkbaar lukt dat wel. Afgelopen zomer mocht Shearwater het voorprogramma doen van de Noord-Amerikaanse tour van Coldplay, en dat zorgde voor minder ongemakkelijke momenten dan de affiche op het eerste zicht zou doen vermoeden, zegt Meiburg. "Het was leuk; elke avond speelden we voor 18.000 mensen. En ja; we hébben mensen overtuigd. Meer en meer mensen kochten onze platen in de steden waar we gespeeld hebben. Niet elk tienermeisje op de eerste rij was even aandachtig, maar er hebben er dus ook wel geluisterd. Op de laatste avond van de toer is er trouwens wel hard voor ons gegild. Blijkbaar was hen dat gevraagd en toen we begonnen te spelen, gingen al die bakvissen volledig loos. Dat was…. erg grappig."
"Eigenlijk vond ik het niet moeilijk om voor zoveel volk te spelen. In een klein café voor een handvol mensen spelen; dat is pas om het van in je broek te doen. Plus: we begonnen aan zo’n show met de hoop een handvol mensen te overtuigen,; dan zouden we succes hebben. Dat maakt het gemakkelijker dan als de mensen echt voor jou komen. Dat zag je ook aan Coldplay: ook zij waren ongelukkig als ze na een slechte show van het podium kwamen, zelfs al hadden duizenden mensen net blij geapplaudisseerd alsof hun leven ervan afhing. Als je een echte muzikant bent, dan blijft je dat ook op zo’n moment verschrikkelijk dwars zitten."
Over perfectionisme gesproken: waarom moest de helft van Palo Salto opnieuw worden opgenomen? "We waren niet echt tevreden met de manier waarop we bepaalde songs hadden gespeeld. Toen kort na de release ons label ophield te bestaan, wilde Matador de plaat opnieuw uitbrengen en aangezien nog niet veel mensen die plaat toen al hadden gehoord, hebben we de gelegenheid gegrepen om een aantal songs opnieuw te bekijken. Uiteindelijk hebben we ongeveer de helft heropgenomen. Het klinkt veel beter nu, maar ik wil dat nooit meer opnieuw doen. Ik voelde me alsof ik terug naar het middelbaar moest, terwijl ik dat al eens had gedaan. Het artwork van die reissue is ook een stuk beter, nu het budget ervoor wat groter was dan de honderd dollar die ik er bij de oorspronkelijke uitgave voor over had."
"Vind je de hoes van Rook nog mooier? Da’s fijn. Die is gemaakt door Kahn & Selesnick, een kunstenaarsduo dat ik al surfend ontdekte. Toen ik vroeg of ik een beeld van hen mocht gebruiken, stelden ze voor om op basis van onze plaat een nieuwe afbeelding te maken die wij mochten gebruiken, maar die ook paste in hun nieuwe reeks: Eisbergfreistadt. Uiteindelijk kwamen ze met die hoes met de vogelman af. Ja, ze wisten dat ik ornitholoog ben, dus dat was waarschijnlijk niet helemaal ontoevallig."
Stoort het hem dan niet dat in platenbesprekingen en interviews altijd naar die wat zonderlinge bezigheid wordt verwezen? "Ach neen. In populaire cultuur word iedereen altijd tot één zinnetje herleid. Dan vind ik het niet zo erg dat dat van mij "ornitholoog" inhoudt. Het klopt ook: I am the guy that watches birds. Ik hou van vogels en zou er uren over kunnen praten. Dus waarom niet?"
Shearwater speelt op 7 november in de Botanique in Brussel en een dag later op De Nachten in Antwerpen.
