Regisseur Gregg Araki stond tot voor kort voornamelijk bekend om
zijn nihilistische onheilscenario’s, genre ‘The Doom Generation’ en
‘Nowhere’ – vaak hysterische films, die barstten van de teenage
depression, millennium angst en referenties aan de popcultuur.
Mannen likten het sperma van hun eigen vingers, homo’s werden
zonder pardon gecastreerd en hoofden vlogen in het rond, in een
wereldje dat daarenboven ook nog eens van felle kleuren, loeiend
harde muziek en strobe-effecten werd voorzien, allemaal om het toch
maar zeer duidelijk te maken: het gaat niet goed met deze wereld.
Toen het jaar 2000 echter, tegen alle verwachtingen in, voorbijging
zonder dat de aarde plots onplofte, moest de zwartgallige filmmaker
iets anders verzinnen, en kijk eens waar hij mee afkomt.
‘Mysterious Skin’ is zowaar een gevoelig, intelligent, prachtig
verfilmd drama geworden. Ik had nooit gedacht dat hij het in zich
had.
Het verhaal draait rond Brian (Brady Corbet) en Neil (Joseph
Gordon-Levitt), die in 1981, wanneer ze acht jaar oud zijn, allebei
worden misbruikt door hun baseballcoach. Tien jaar later is Neil
een mannelijke prostituée geworden, die zich van zo weinig mogelijk
mensen iets aantrekt en voor wie seks enkel nog handelswaar is.
Zijn vaste vriend beschrijft hem als “een planeet waar andere
planeten wel rondcirkelen, maar nooit contact mee hebben”. Brian,
op zijn beurt, heeft de herinneringen aan wat er is gebeurd
verdrongen en verzint uitvoerige fantasieën rond buitenaardse
wezens en UFO’s om niet onder ogen te moeten komen wat hem is
overkomen. Dan, op kerstavond 1991, ontmoeten de twee jongens
elkaar opnieuw en worden ze eindelijk rechtstreeks geconfronteerd
met hun verleden.
‘Mysterious Skin’ wordt over het algemeen omschreven als “niet een
typische Gregg Araki-film”. Misschien is het daarom dat ik ‘m zo
goed vind, want zijn vorige filmuitstapjes waren wat mij betreft
weinig meer dan het filmische equivalent van een kinderlijke
woedeuitbarsting: Araki was tot de conclusie gekomen dat de wereld
een hellegat is en schreeuwde dat uit door z’n prenten toch maar zo
choquerend en flashy mogelijk te maken. Ditmaal zien we
echter iets helemaal anders: ‘Mysterious Skin’ is nog altijd een
choquerende film, maar de regisseur heeft ook effectief iets te
melden, deze keer. Hij bestudeert hier de effecten die misbruik op
jonge leeftijd kan hebben op mensen later in hun leven, en de
conclusies die hij bereikt, zijn op z’n zachtst gezegd
“interessant”. Brian lijdt aan black-outs en bloedneuzen na zijn
bezoekje bij de coach – een wonde uit het verleden die steeds
opnieuw begint te bloeden, omdat hij nooit de kans heeft gekregen
te genezen. Hij weet niets meer van wat er is gebeurd, maar is wel
z’n hele leven lang op zoek naar “de waarheid” over die avond, tien
jaar geleden, toen er vijf uur uit zijn geheugen gewist werd. Een
waarheid die hij nog liever zoekt in waanzinnige scenario’s rond
aliens dan dat hij de werkelijkheid onder ogen komt. Neil,
daarentegen, reageert helemaal anders – gedeeltelijk voelt hij
weerzin voor wat de coach met hem deed, maar langs de andere kant
weet hij te vertellen dat hij “speciaal was. Ik was zijn
lieveling.” Aangezien hij een kind was dat voor de rest nooit het
gevoel kreeg iemands lieveling te zijn, blijft hij met gemengde
gevoelens achter.
Araki kiest dus duidelijk niét voor de doorsnee
weekendfilm-oplossing, waarin een kind misbruikt wordt en we
vervolgens twee tranerige uren lang de hulpeloze slachtoffers en de
monsterlijke dader volgen. Zijn verhaal is genuanceerder, en toont
aan dat er ongelooflijk veel verschillende reacties mogelijk zijn
op misbruik. Eén van de meest angstaanjagende dingen in ‘Mysterious
Skin’ is niet het misbruik op zichzelf, maar wel het onvermogen van
de omgeving van de kinderen om erop te reageren. Brians moeder is
een goedbedoelende, ultra-burgerlijke dame die haar zoon glazen
melk brengt op z’n kamer, verwacht dat hij op tijd thuis is voor
het eten en – o, gruwel! – truien draagt met beertjes erop. Een
echte mama, dus, maar ze heeft haar kind niet kunnen beschermen
tegen de grijpgrage klauwen van de coach en ook achteraf is ze in
niets anders geïnteresseerd dan de lieve vrede te bewaren. Waarom
zou je het verleden oprakelen? Drink een glas melk, eet een koekje
en zwijg. Neils moeder (gespeeld door Elisabeth Shue, trouwens)
houdt ook echt van haar zoon, maar ze heeft schijnbaar zoveel
mannen in haar leven dat ze nooit voldoende aandacht aan hem kan
geven. Weet ze wel wat Neil doet voor de kost? Kan het haar
schelen? De moeders van Neil en Brian (de vaders schitteren door
afwezigheid) willen hun kinderen wel beschermen, maar ze kùnnen het
niet.
Die ideeën worden door Araki in een film gegoten die soms beenhard
is, soms haast ondraaglijk ontroerend. We zien Neil zichzelf
verkopen, soms aan mannen die simpelweg op seks uit zijn, soms aan
kerels die het minder goed bedoelen. We zien hoe Brian zijn vader
confronteert wanneer die, op Brians verjaardag, voor het eerst in
twee jaar nog eens komt opdagen. Er is een onvergetelijke scène
waarin Neil wordt opgepikt door een man wiens lichaam onder de
aids-laesies zit – hij wil geen seks, hij wil alleen nog eens
aangeraakt worden. En dan zijn er natuurlijk die laatste tien
minuten, die aankomen als een mokerslag. Op een goeie manier, dan.
Araki is expliciet, maar nooit gratuit – de montage in de meer
choquerende scènes is echt indrukwekkend, in de zin dat we
eigenlijk maar heel weinig zien, maar we dénken dat we veel meer
gezien hebben. Neem bijvoorbeeld de scènes waarin het misbruik
plaatsvindt – je bent daar bezig met jongetjes van een jaar of
acht. Hoe film je dat, zodat je wél een harde, oprechte scène
krijgt, zonder dat je die kindacteurtjes dingen laat doen die niet
door de beugel kunnen? Het lukt de regisseur, gewoon door de manier
waarop die scènes aan elkaar zijn geknipt – die kinderen doén
helemaal niks, maar de indruk die het publiek krijgt is
overweldigend. Dàt is knap filmmaken.
Misschien zit het verschil met Araki’s vorige projecten er wel in
dat de regisseur ditmaal het scenario niet zelf uit z’n duim moest
zuigen, maar vertrok vanuit een boek van Scott Heim – het verhaal
zit beter in elkaar, er is een duidelijke opbouw naar een climax op
het einde, iets dat nog wel eens durfde ontbreken in zijn andere
films. De regisseur maakt een “normalere” film dan anders, maar dit
is nog steeds compromisloze cinema, die wordt geholpen door een
fantastische acteerprestatie van Joseph Gordon-Levitt, een acteur
om in het oog te houden.
‘Mysterious Skin’ is een niet te missen film: hard maar gevoelig,
choquerend maar mooi. U zult achteraf misschien een fikse borrel
nodig hebben om alles door te spoelen, maar laat dat u vooral niet
tegenhouden. Essentiële cinema.
http://www.mysteriousskinthemovie.com/