Beaten Borders, zo heet het nieuwe album van The Rhythm Junks. Herleid tot een trio laten Steven De bruyn en co alle roots-opsmuk achterwege en gaan ze op zoek naar de essentie van de song. Gewaagd én geslaagd.
Je hebt bands die om het jaar een plaat uitbrengen en zichzelf herhalen en je hebt bands die hun tijd nemen om nieuwe horizonten op te zoeken en pas met een album naar buiten te komen als ze de tijd er rijp voor achten. The Rhythm Junks behoort tot die laatste categorie. Hun voorlaatste wapenfeit, Pop Off, dateert alweer van 2007. Het was een plaat vol aanstekelijke, in funky roots-‘n’-blues gedrenkte pop. Met Beaten Borders, hun derde, breken ze met de traditie. Weg zijn de blazers, weg is de gitaar. Blijft over: een gestripte versie van The Rhythm Junks dat met de sound of silence aan Beaten Borders een extra muzikale laag toevoegt. Hun less-is-more-aanpak bewijst dat schrappen meestal wel parels oplevert.
Wie bij Beaten Borders meer van hetzelfde verwacht (meer Join the Bus, Monk it Up, Pop Off) is eraan voor de moeite. De rootsy aanpak heeft plaatsgemaakt voor songs die flirten met minimalisme en op zoek gaan naar de essentie. Geen rijke arrangementen, maar spaarzaam vrijgegeven details die drijven – en dat is niet veranderd – op groove en sfeer. De stemmen van Steven De bruyn en Jasper Hautekiet hebben een prominente plaats, de mondharmonica wordt vooral gebruikt om het plaatje in te kleuren. Tekende verantwoordelijk voor de productie: Geoffrey Burton, die ook achter de knoppen zat bij Pop Off.
Jasper Hautekiet (bas): “Alles tot de basis herleiden, dat was het idee. Het was aanvankelijk even wennen aan de leegte. Drum en bas zonder harmonica met hier en daar wat zang of omnichord, dat was aanpassen. Gelukkig klikten onze instrumenten na verloop van tijd wel mooi in elkaar.”
Steven De bruyn (mondharmonica): “Het intense samenspel zorgde voor veel meer focus op de songs zelf, iets waar we vroeger niet altijd toe kwamen. Het bleef bij momenten een beetje in een projectsfeer hangen, omdat we alle agenda’s niet op elkaar afgestemd kregen.”
Hautekiet: “Met z’n drieën kan je sneller beslissingen nemen. Echt leuke repetitiejams hebben de plaat bijvoorbeeld niet gehaald, omdat ze niet juist vielen. Pure kill your darlings, dus. Ook wat instrumentenkeuze betreft: ik speelde vroeger zowel elektrische bas, contrabas als akoestische bas, omdat me dat een breed klankenspectrum gaf. Voor deze plaat heb ik me beperkt tot één bas met één sound.”
Enola: Op Beaten Borders staan echte songs met strofes, refreinen en bruggen. Opmerkelijk dat een minimale bezetting leidt tot meer muzikaliteit. De spaarzame arrangementen laten de stilte mooi zijn werk doen. Ook wat niet gespeeld wordt, is op deze plaat belangrijk.
De bruyn: “Voor ons drieën was dit echt een ontdekkingstocht. Ik had wel schrik voor die leegte. We hebben een aantal keren live gespeeld om de nieuwe songs uit te testen en merkten dat songs die het live erg goed deden op plaat niet altijd werken. Verhelderend, toch. We hebben met Beaten Borders onze eigen smoel gevonden. Dat is lang niet zo geweest.”
Hautekiet: “Tijdens het schrijven hebben we ons af en toe de vraag gesteld welke bands ons in deze formule zijn voorgegaan. Morphine was met drie, ja. Sax, drum en een tweesnarenbas. Met weinig elementen iets boeiends maken, dat was de opzet. We hadden niet meteen een referentie en we wilden niet klinken als.”
De bruyn: “Ik ken alvast geen andere band die onze bezetting deelt.”
Hautekiet: “Toen we Geoffrey (Burton, zie ook Arno, Hong Kong Dong, producer van Pop Off, red.) inlijfden als producer, was zijn eerste vraag welke plaat we precies wilden maken. Roots of ‘iets anders’?”
Enola: Met zijn verleden als producer van bijvoorbeeld de eerste van Mambo Chillum, jullie tweede plaat Pop Off, en als rootsliefhebber zou je denken dat hij ook voor Beaten Borders die kant zou opgaan, maar niets is minder waar…
Hautekiet: “We wilden weg van dat roots-idee, ook al stuurt mondharmonica ons erg in die richting. The Rhythm Junks is nooit helemaal een rootsband geweest. Nu hebben we die rootsy kleur wel minimaal geïnjecteerd in de muziek. Veel andere producers zouden die mondharmonica én de bluesshuffle van Tony net wel op de voorgrond geplaatst hebben, maar dat wilden we nu te allen prijze vermijden.”
Enola: Geoffrey staat erom bekend een soundfreak te zijn en met zijn spel heel veel kleur te geven aan de muziek die hij speelt. Een gitarist/muzikant als producer, wat geeft dat in de studio?
De bruyn: “Geoffrey weet als geen ander hoe hij onze sound moet vastpinnen en hoe hij The Rhythm Junks goed moet laten klinken. Dat klinkt logisch, maar als je maar met drie muzikanten bent, kan je maar beter samenwerken met iemand die weet wat hij doet en weet waar hij naartoe wil. Het moet áltijd super klinken. Geoffrey maakt op dat vlak geen compromissen. Op een zeker moment was ik tijdens een solo iets aan het zoeken om de melodie spannender te maken. Geoffrey had een effectpedaaltje mee dat instant noise veroorzaakte. Echt oorlogsgeweld. Toen ik hem zei dat ik er absoluut niets van moest hebben, was zijn antwoord: ‘Neen, jong, zet het aan en vecht ertegen.’ Geoffrey ten voeten uit.”
Hautekiet: “Uitdagingen niet uit de weg gaan en ervoor gaan.”
De bruyn: “Uiteindelijk zijn van dat ene geluid maar drie seconden op de plaat terechtgekomen, maar ik heb het wel eens gebruikt.”
Enola: Naast het oneigenlijke gebruik van mondharmonica’s staan nogal wat andere exotische instrumenten op de plaat. Jullie hebben zelfs een theremin gebruikt, in “Some People”.
De bruyn: “Neen, het is een Kaoscillator. Ik gebruik die zowel in “Hard To Keep a Promise”, met een didgeridooklank als resultaat, als in “Some People” waar het klinkt als een theremin. Ik hou echt van dat soort instrumenten. Verder hebben we een autoharp gebruikt en een Omnichord, de elektronische versie van een citer. Geoffrey heeft tenorgitaar toegevoegd, een gitaar met vier snaren die iets hoger klinkt en zich uitstekend leent tot slidegitaar.”
Hautekiet: “We hebben met sound gespeeld: bas door een gitaarversterker, bijvoorbeeld, waardoor het niet helemaal duidelijk is of je nu bas of gitaar hoort.”
De bruyn: “En dat allemaal in een studio die qua klank voor drum de beste is van België, Jet Studios. We hebben trouwens alles samen ingespeeld, bas, drum, mondharmonica in één take en achteraf nog wat instrumenten toegevoegd.”
Enola: Wat mij verder opviel: “Hard to Keep A Promise” begint met repetitieve Battles-riff, gevolgd door een baslijn die zo van Mike Watt (cf. fIREHOSE, Minutemen) zou kunnen zijn. Maar geen mondharmonica…
Hautekiet: “Hard To Keep A Promise” begint nochtans met een geloopte basharmonica, waarna de bas invalt. Tja, we hebben niet gekozen voor de meest voor de hand liggende aanpak.”
Enola: Grappig is wat jullie in de aankondigingtekst van Beaten Borders zetten. Ik citeer – “The Rhythm Junks are above all Belgian pickles”; een combinatie van augurk, zilverui en bloemkool, dus. Wie is wie?
De bruyn: “Als je mijn oren bekijkt, ben ik de bloemkool. Een verleden als judoka, hé. Neen, toch liever de zilverui.”
Hautekiet: “We zullen Tony tot bloemkool uitroepen. Hij is er nu toch niet.”
Enola: Het was een vergelijking van popmeester Jan Delvaux, waarmee hij aangaf dat zo’n vreemde combinatie toch iets ergs lekkers en unieks Belgisch oplevert. Net zoals bij The Rhythm Junks: jullie zijn allemaal geboren in een verschillend tijdvak, hebben een andere muzikale achtergrond en toch klikt het wonderwel…
De bruyn: “Ja. Ik ben ondertussen bijna 45, Jasper 30 en Tony bijna 62. Tussen ons bestaat een grote muzikale verbondenheid, een spontane energie waar geen leeftijd op staat. Tony blijft de eeuwige ‘kleine kapoen’ als hij achter zijn drumstel kruipt. Bij elke repetitie lijkt het wel alsof hij nog maar net zijn stokken heeft gekregen. Erg gedreven en enthousiast. Hij mag dan misschien wel ouder zijn, maar daar merk je tijdens het spelen niets van. Hij warmt zich voor elke repetitie zelfs op. Zelfs als we beslissen om een hele dag te repeteren, dan nog zal Tony al een uur of zo gespeeld hebben voor we er zijn. Zijn drive is nog steeds dezelfde als vroeger.”
Hautekiet: “Er is altijd al een klik geweest tussen ons. We zijn alle drie met muziek bezig, weliswaar met een ander referentiekader. Tony kent bijvoorbeeld Battles niet, maar toch zit die feel wel in zijn manier van spelen. Het is iemand die veertig jaar muziek in de vingers heeft, maar blijft zoeken naar nieuwe invalshoeken.”
De bruyn: “The Rhyhthm Junks is een band die het van de muziek moet hebben, niet van de looks. Wij zijn geen designerband die een plaat uitbrengt, daar een concept en een look aan koppelt, en gaat touren. Neen, wij spelen muziek om de muziek. Dat is wat ons bindt.”
Enola: Beaten Borders is jullie derde plaat. Er wordt altijd gezegd dat de derde de moeilijkste is. Mij lijkt het alsof dit voor jullie niet meteen geldt. Je zou Beaten Borders kunnen beschouwen als het eerste hoofdstuk van een nieuw boek.
De bruyn: “Wij voelen dat alleszins ook zo aan. En al hebben we lang aan deze plaat gewerkt, toch hebben we nu al zin in de volgende. We voelen dat er nog veel onontgonnen gebied is. We hebben ons een nieuwe muzikale woordenschat eigen gemaakt waarmee we nog talloze ‘boeken’ kunnen schrijven. We hebben nog lang niet alle mogelijkheden van dit trio onderzocht. Het is een nieuwe stem, ook letterlijk.”
Hautekiet: “Er staan meer vocalen op deze plaat, dat is waar. Ook die van mij. Ik ben helemaal geen zanger, maar onder lichte dwang heb ik toch maar gedaan wat me gevraagd werd. Bleek dat Stevens en mijn stem perfect met elkaar blenden.”
De bruyn: “Jasper is de human octaver.”
Hautekiet: “Ik was er in het begin helemaal niet voor te vinden. Zingen en bas spelen op hetzelfde moment? Niet voor mij. Hoedje af voor de mannen die het wel kunnen, maar aan mij was het niet besteed, dacht ik. Steven is blijven pushen en van het een kwam het ander. Ik zing geen backings, want qua timbre zit mijn stem veel lager dan die van Steven. Het is een tweede lead, die een extra laag geeft. Ook weer een ontdekking.”
Enola: Bassen en zingen blijkt erg moeilijk te zijn. Er zijn maar weinigen die het je voordoen. Mike Watt heb ik al aangehaald. Je hebt nog Sting, Les Claypool (Primus, red.), Stef Kamil Carlens, Lies Lorquet als tweede stem bij Mintzkov, …
Hautekiet: “Makkelijk is anders, ja. Als je niet moet zingen, ben je vrijer in je basspel en kan je de melodieën die je wil spelen al in je hoofd vormgeven. Zang en basspel moeten één geheel vormen. Je kan het vergelijken met je linker- en rechterhand bij pianospelen. Dat moet ook een eenheid zijn.”
Enola: We moeten het nog even over de thematiek en het algemene gevoel van Beaten Borders hebben. Ben ik verkeerd als ik zeg dat er een dikke laag melancholie op drijft? Een tikkeltje nostalgisch zelfs? In “Offline Land” hoor ik je bijvoorbeeld afrekenen met sociale media…
De bruyn: “Misschien wel, maar wel nogal tongue in cheek. “Offline Land” speelt inderdaad met het idee van rust. De zanger heeft het daar over de alomtegenwoordigheid van de smartphone en de talloze mogelijkheden. Ik snak toch soms naar het niet-bereikbaar zijn, maar tegelijk wil ik wel een vlucht kunnen boeken met mijn telefoon. Ik vind het een van de grootste uitdagingen van deze tijd om te zoeken naar een manier om met al die media om te gaan. Ik kan me er alleszins in verliezen. Het gebeurt dat ik de hele dag aan de computer dingen zit te checken en plots besef dat ik niet met muziek bezig geweest ben. Op dat moment gaat er een belletje in mijn hoofd dat me terugroept naar de orde van dag. Ik denk dat veel mensen daarmee worstelen. Als konijnen worden we naar het computerscherm gezogen, maar worden we er gelukkiger door? Kijk, ik wil geen wereldverbeteraar zijn, maar in mijn teksten stel ik wel kleine vragen waarvan ik hoop dat ze mensen misschien aanzetten tot een moment van reflectie.”
Enola: En wat als mensen jullie ommezwaai niet weten te smaken? Terug naar de roots?
De bruyn: “Oh, neen. De try-outs waren alvast veelbelovend. Ik weet dat sommige fans zullen schrikken van de richting die we uitgaan, maar zelf heb ik er alle vertrouwen in.”
