Plaat van het jaar! Tindersticks op speed! Donkerder dan het zwartgalligste van Nick Cave! Interpol die The Smiths nadoen! Met Sufjan op piano! De favoriete band van Bruce Springsteen! Geniale drummer! En die teksten dan! Uitzonderlijke Klasse! Plaat van het jaar!
Interesse gewekt? Dat was de bedoeling. Voor het New Yorkse rockensemble The National rakelen we maar al te graag nog eens de overdreven lovende adjectieven en dito leestekens op. De band rond zanger Matt Berninger en de twee paar broers Dessner en Devendorf — namen die je eerder in een prent van de Coen brothers zou verwachten — vulde sinds 2001 al drie langspelers met puike Americana en indierock. ”American Mary” uit het debuut kwam op zondagavond geregeld bij Duyster langs, maar de grote stap voorwaarts kwam er pas in 2005 met het bij momenten stevig rockende Alligator. Een ferme groeier, zo bleek, want hoewel de plaat aanvankelijk op weinig aandacht kon rekenen, kwam ze maanden later opvallend vaak terug in de eindejaarslijstjes. Méér nog dan zijn voorganger is Boxer een groeiplaat van jewelste.
Met de term groeiplaat kan niet voorzichtig genoeg worden omgesprongen. Onbeluisterbare lawaaiuitspattingen of slaapverwekkende klanklandschappen krijgen iets te vaak dat etiket opgeplakt door trouwe fans in een allerlaatste poging om te verdoezelen dat de plaat in kwestie simpelweg kut is. Niet zo met Boxer. Deze in donkere schaduwen gehulde rockplaat klinkt zachter en ingetogener dan Alligator, maar is veel rijkelijker gedetailleerd; en doordat elk nummer zo zorgvuldig laagje per laagje werd opgebouwd, klinkt de mix van piano, gitaren, bas, drums, strijkers en blaasinstrumenten nooit als ondoordringbare herrie, maar vormt het net een bijzonder toegankelijk geheel. Slechts na meerdere luisterbeurten dringt door hoe vernuftig deze plaat in elkaar zit en is de verslaving een feit.
Lang niet alles op Boxer heeft tijd nodig om onder de huid te kruipen: opener “Fake Empire” maakt meteen indruk als de hapklare brok ritmische emotie die het is, niet in het minst dankzij Berningers innemende stemtimbre. ’s Mans lijzige bariton doet denken aan Stuart A. Staples, Tim Hardin of Lambchopfrontman Kurt Wagner. Een melancholieke brompot dus, die met zijn nostalgische en vaak tragikomische teksten stilletjes diepe groeven slaat. “You get mistaken for strangers by your own friends” klinkt het, begeleid door opwindende mitraillettedrums, weinig opbeurend in eerste single “Mistaken For Strangers”, waarin het wel lijkt alsof Interpol zich aan een Morrissey-cover waagt. Als gerechtigheid geschiedt, wordt dit een wereldhit maar we rekenen er niet op.
Het strakke drumwerk van Bryan Devendorf geeft de songs richting en zorgt voor een nerveuze dynamiek die — net zoals dat bij het debuut van The Feelies het geval was — het geluid van de plaat bepaalt en overheerst. Bewijsmateriaal te over in “Brainy”, “Apartment Story” en “Guest Room”. Minder hard gaat het eraan toe in “Start A War”, een laatste poging om een op de klippen gelopen relatie te redden, dat opbouwt naar een uitbarsting die maar niet komen wil. “Whatever went away, I’ll get it over again / I’ll get money, I’ll get funny again” belooft Berninger terwijl het lied zijn onverwachte einde nadert. Bij dEUS zouden ze er nog vier minuten gitaargeweld aanbreien; ten onrechte, want net doordat die explosie uitblijft, ontstaat er een dreigende spanning die keer op keer voor kippenvel zorgt.
Meer muzikale hoogtepunten zijn er met de trage stamper “Slow Show” en het overheerlijke “Ada” waarin Sufjan Stevens, een jeugdvriend van de groepsleden, een fraai stukje vleugelpiano ten berde brengt. U heeft het al begrepen: minpunten zijn er op Boxer niet te vinden, wel twaalf lappen weldoordachte indierock op zijn best. Alligator had enkele maanden nodig om het publiek te overtuigen, om te vermijden dat hetzelfde gebeurt met Boxer blazen we met graagte nu alvast uit volle borst de loftrompet voor dit grandioze meesterwerk. Plaat van het jaar!
The National staat op 13 juli op Dour en speelt een dag later op het gratis festival Rock Herk.
