Voor de derde keer al mag Gregory Porter straks het mooie weer maken op Gent Jazz. Stevig geparkeerd op het kruispunt van jazz, blues en soul wil de man met de mooie diepe stem er opnieuw een belevenis van maken. ‘Ik kijk er naar uit om eens van het podium gejouwd te worden.’
enola: Meneer Porter, dit wordt uw derde keer in Gent. Wat herinnert u zich nog van de vorige keren?
Porter: “Ha Gent, ik blijf mensen maar vertellen dat ik wilde dat ik er graag langer was gebleven. Alleen al door die straten lopen, langs die prachtige grachten, het lekkere eten… en dan een heerlijk moment op het podium. Van het festival herinner ik me vooral de goeie vibes, het voelde als een muziekdorp.”
enola: U speelt op veel plaatsen, van Glastonbury trekt u naar jazzfestivals, om vervolgens in een concertzaal op te treden. ‘Ik kan overal spelen’, zegt u daarover, maar past u daarvoor uw set aan, of werkt die gewoon in elke omgeving?
Porter: “Ik denk dat dat een beetje werkt als een schakelaar in de hersenen. Als mensen voor me rechtstaan, met goesting om te dansen, dan zorgt dat er vanzelf voor dat ik een noot soms hoger, langer of sterker zing, waardoor de muziek lichtjes anders aankomt. En in een intieme club, waar het geluid wat meer gecontroleerd wordt, is meer subtiliteit mogelijk. Zo gaat het meestal bij een indoorconcert, en als het dan buiten is, kan er wat meer kracht gezet worden. Geen van beide is me onaangenaam, of voelt alsof ik dan iets tekortkom. Het is gewoon een andere omgeving, maar je raakt wel iets essentieels aan over mijn set. Ik denk dat mijn liedjes universeel zijn, en dat ik daarom overal word gevraagd. Zelfs al heb ik mezelf altijd jazzartiest gevoeld.”
enola: Weet u nog wanneer u zich realiseerde dat u een goede stem had, en daar iets mee kon wat anderen misschien niet konden?
Porter: “Ik heb uren alleen voor mezelf gezongen, maar het besef dat ik iets speciaals had, kwam pas toen ik voor een echt publiek stond. En dan heb ik het niet over mijn eigen familie – of zelfs mijn vertrouwde kerkleden – omdat die je sowieso veel te gunstig gezind zijn. Het was toen ik voelde dat ik mensen voor me moest winnen die me niet kenden, en die het misschien niet beviel wat ik liet horen. Toen ik aan het einde van mijn studies zo’n onpartijdig publiek opzocht, het risico liep dat ze me uitjouwden, voelde ik dat ik misschien wel een carrière kon opbouwen.”
enola: Is het vaak gebeurd dat u op boegeroep stootte?
Porter: “Enkel als ik het podium vroegtijdig moest verlaten, of een avondklok ervoor zorgde dat ik korter kon zingen dan zij aannamen. Dat is een goed teken, maar kijk, ik heb nog tijd in het leven. Ik kijk er naar uit om ooit eens van het podium gejouwd te worden.”
enola: Is uw stem kwetsbaar? Moet u die verzorgen om ze in goede conditie te houden?
Porter: “Dat valt mee. Ik treed natuurlijk veel op, reis dus behoorlijk wat, en soms is het koud in het hotel of het vliegtuig, zit er ergens in mijn buurt een ziek kind… en dan heb je het niet in de hand, natuurlijk. Die dingen gebeuren, maar ik herstel gelukkig vrij snel. Maar ik moet er wel voorzichtig mee zijn. Ik mag mijn stem niet misbruiken. Een goeie whisky is bijvoorbeeld één van mijn favoriete geneugtes, maar daar moet ik dus mee uitkijken. Te weinig slaap is ook gevaarlijk. Alles met mate, dus. En wat ook belangrijk is: ik moet mezelf goed kunnen horen als ik zing. Als dat niet gebeurt, heb ik de neiging om te pushen en ga ik mijn stem verkeerd gebruiken. Zeker in een festivalomgeving is dat erg belangrijk.”
enola: Eenmaal u wist dat u kon zingen, bleef nog de vraag wat u moest zingen, vertelde u ooit. Wanneer wist u wat uw muzikale richting moest worden?
Porter: “Ik heb eerst wat moeten leven, maar toen begonnen bepaalde zaken zichzelf vanzelf naar de voorgrond te duwen. Ik wilde het over de liefde hebben, in mijn eigen stem, en dus begon ik zelf meer te schrijven. Niet omdat ik per se mijn stempel op mijn platen wilde drukken, of omdat ik precies geschreven kreeg wat ik wilde zeggen. Maar of het nu goed was of niet, het was wél hoe ik het wilde zeggen. Het was een beetje de roekeloosheid van de onwetendheid. Ik bedacht gewoon niet dat het misschien een slecht idee kon zijn om mijn eigen songs te schrijven. En het werkt. Zelfs al zou ik met wat harder zoeken misschien wel ontdekken dat alles wat ik wil zeggen in het Grote Boek der Standards staat, de persoonlijke band die ik met mijn teksten heb, zorgt ervoor dat ik die woorden met authenticiteit en emotie kan brengen, en dat overstijgt in bepaalde opzichten die klassiekers.”
enola: U heeft desondanks lang moeten wachten op de grote doorbraak. Die kwam er pas op uw 39ste. Hoe hebt u al die tijd het geloof in uzelf levend gehouden?
Porter: “Twee dingen. Eerst en vooral hoe mijn moeder me, voor ze op mijn 21ste overleed, op het hart drukte dat ik mijn muziek niet mocht vergeten. ‘Het is het beste wat je doet’, zei ze me. Dat voelde alsof ze me een vrijbrief gaf om door te gaan, of het me nu succes of armoede zou bezorgen. Het tweede waren de aanmoedigingen van elk klein beetje publiek waar ik al die jaren voor stond. Soms stelden ze me vragen van een stellige zekerheid als ‘wanneer tour je in Italië?’ ‘Of Frankrijk?’ Soms waren dat maar weinig mensen, maar ik hoorde het op mijn 25ste, en nog eens op mijn 27ste. En nog eens op mijn dertigste. Ik had niet eens een paspoort, in die tijd, maar die vragen bevestigden me in mijn ambitie.”
“Ik heb het al eens gezegd, maar soms denk ik het zo moest lopen. Mijn reis was lang, maar dat zorgt er voor dat ik des te dankbaarder ben nu ik voor grote massa’s mag spelen.”
enola: Eén van de jobs die u in tussentijd beoefende was kok in een restaurant.
Porter: “Ik heb ook een cateringbedrijfje gehad, maar het klopt dat ik kookte. Het was niet het hogedruk restaurantkeukenkoken, maar toch. Ik genoot er altijd met volle teugen van als ik een kleine bruiloft mocht verzorgen, of etentjes. Daar beleef ik nog altijd plezier aan.”
enola: Van hobbykok tot chef dan: wat was uw specialiteit?
Porter: “Ik werk graag met zalm, want het fijne is dat je daar grote moten van kunt nemen zodat je het echt voor een hele gemeenschap kunt maken. Ik hou er van zo’n grote zalmfilet te bereiden met een soort saus, een chutney of een salsa, dat soort dingen, waar iedereen dan een stuk van kan afsnijden. Mijn vrienden vragen me ook regelmatig om mijn zalm met kerrie, dus die zal het wel zijn.”
enola: Mensen zeggen wel eens dat u jazz naar de massa brengt. Bent u het daar mee eens?
Porter: “Omgekeerd. Ik denk dat jazz me naar de massa heeft gebracht. Ik probeer de muziek waar ik van hou te respecteren, al neig ik er waarschijnlijk naar om meer emotie in de muziek te leggen, en de teksten toegankelijker te brengen. Dus het kan wel dat dat jazz toegankelijker maakt, ja, maar alle eer daarvoor komt de muziek toe die ik zong voor ik jazz ging studeren.”
“Ik ben enorm dankbaar dat ik mezelf mag uitdrukken met deze muziek. Jazz staat voor mij voor vrijheid van expressie, ik ben blij dat ik er ooit verliefd op ben geworden. En ik vind het best fijn als iemand me zegt ‘ik hou eigenlijk niet van jazz, maar jouw muziek vind ik leuk.’ Want misschien kan ik zo het haakje zijn dat hen naar de instrumentale jazz leidt, naar Miles Davis of John Coltrane, of zangers als Nat King Cole of Sarah Vaughan. Dat zou geweldig zijn.”
enola: Zou u zeggen dat jazz tegenwoordig misschien een beetje te veel de massa mijdt?
Porter: “Dat gebeurt. Het is een gevaarlijke vraag die je stelt, want ik geef niet graag kritiek op andere artiesten. En er is zeker ruimte voor muziek die eerder nieuwe dingen wil verkennen, die esoterischer en avant-gardistischer is. Zoals Miles Davis bleef zoeken naar nieuwe geluiden, niet om populairder te worden, maar in een zoektocht naar een bepaald gevoel. En dat mag dus bestaan, maar ik denk dat er toch altijd ook een emotionele inhoud moet zijn, die het hart van de luisteraar óók verovert.”
enola: U probeert altijd optimistisch in het leven te staan, en benadrukt ook vaak het belang van positief denken. Lukt u dat altijd? Het is uiteindelijk een zware opdracht om dat vol te houden als het leven je niet in het gezicht lacht.
Porter: “Oh, maar natuurlijk is dat zo. Als ik je dat optimisme voorhoud, is dat als een aanmoediging tegenover pijn en verdriet. Het is terugvechten, met positivisme als wapen: de liefde gaat dood, maar ik laat het niet zo zijn. Nummers als “Liquid Spirit”, “Revival” of “When Love Was King” zijn eigenlijk een strijd op leven en dood met het kwade, met negatieve krachten. Het zijn aanmaningen om te blijven geloven.”
“Het zijn ook herinneringen aan mezelf dat ik niet mag opgeven. In de donkerste momenten van mijn leven, zoals de dood van mijn broer aan de gevolgen van COVID, luister ik naar mijn eigen bemoedigende songs. Ik had mijn eigen woorden nodig, die ik voor anderen had geschreven, om recht te krabbelen.”
enola: Heeft u zo dingen herontdekt in uw teksten, werd u geraakt door iets dat u zelf vergeten was?
Porter: “Toen mijn broer overleed, zocht ik hem in mijn muziek. En hij was er. Ik dacht aan mijn “Mother’s Song”, waarin ik haar laat zeggen ‘wees goed. Draag de last van je broer, verraad hem nooit. Hou de hand van je zus vast in het leven.’ Ik heb dat toen niet geschreven met het idee dat het me zelf ooit zou helpen, maar daar was het wel. En het hielp.”
“Mijn broer was ook altijd bij elke opnamesessie, dus als ik nu naar die nummers luister, beeld ik me in hoe hij soms net achter mijn rechterschouder stond op zo’n moment. En er is “Water Under Bridges”, een nummer waarin ik zing ‘someone told me to get over it’. Hij was die iemand, en toen ging dat over een gebroken hart. Als ik het nu zing, gaat het over alle mensen die je steunen als je lijdt.”
enola: Tot slot: u bent teruggekeerd naar Bakersfield, waar u bent opgegroeid te midden van een best racistische gemeenschap. Had u geen angst om opnieuw dezelfde agressie te ervaren als toen?
Porter: “In alle eerlijkheid? Ja. Maar ik denk dat mijn stad op een bepaalde manier volwassen is geworden. Ik had veel twijfels om mijn kinderen aan die omgeving bloot te stellen, maar het bleek de juiste keuze. We wonen er graag, en ik heb niet veel buren, maar het zijn wel lieve mensen die van mijn kinderen houden, hun cadeautjes geven. Daar ben ik dankbaar voor.”
enola: Zou u zeggen dat er dus iets ten goede is veranderd in Amerika, of is het eerder toeval dat u nu betere ervaringen hebt op diezelfde plek?
Porter: “Interessante vraag. Ik denk dat we nog heel wat problemen hebben in de Verenigde Staten. Racisten hebben meer vertrouwen dan vroeger, op de één of andere manier is die haat aangewakkerd en bevestigd. Het is dus iets waar we tegen moeten blijven vechten. We moeten blijven drukken op dat idee van gelijkheid en eerlijkheid, het idee dat alle mensen er bij horen en dezelfde rechten hebben. Als we niet blijven vechten voor de democratie, verliezen we terrein, zoals je ook niet kunt zeggen ‘mijn kind is gedoopt, klaar, nu komt het goed.’ Neen, je moet ter communie gaan, je geloof voeden. En in alle eerlijkheid heb ik het gevoel dat we wat betreft rassenverhoudingen best een stap terug hebben gezet.”
Gregory Porter staat op 5 juli op Gent Jazz.
