In comics kom je het al wel eens meer tegen binnen een langlopende reeks: de one-shot. Een losstaand verhaal dat niet meespeelt in de grote continuïteit van de moederreeks. Een beetje zoals elk 25ste deel van De Kiekeboes, waarin Merho alle stripregels overboord gooit en ‘all out’ gaat. Marvel gaat echter nooit ‘all out’. Marvel zal nooit buiten de lijntjes kleuren. Werewolf by Night is waarschijnlijk interessanter dan een heel aantal Marvel-films, maar is dan nog bijzonder middelmatig. De Guardians of the Galaxy Holiday Special is beter gemaakt, maar bevat dan weer te veel lucht en kerststronk. Beiden zijn al vergeten voordat je ze hebt uitgezien. Wat ze wel interessant maakt, is dat in twee keer vijftig minuten een acuut Marvel-probleem wordt blootgelegd.
Buiten het lettertype in de ‘title card’ refereert in Werewolf by Night niets aan de Universal monsterklassiekers uit de jaren negentiendertig (Dracula, Frankenstein en vele andere). Het (fake) zwart-wit en de markering in de rechterbovenhoek elk dik kwartier die de spoelwissel aankondigt voelen dan ook ongeïnspireerd aan. Dat zwart-wit deed Fincher recent in Mank veel beter – misschien omdat Fincher in zwart-wit filmde en niet zoals hier zwart-wit recreëerde in postproductie. Wat Werewolf by Night dan ook pijnlijk blootlegt is de MCU-trend om beginnende regisseurs te laten werken binnen een systeem waarin de regisseur niet langer de maker of auteur is, maar slechts een evenknie en vaak zelfs ondergeschikte van de ‘special effects supervisor’ en de stunt coördinator. Die laatste twee zijn voor elke doorsnee Marvelfilm belangrijker dan de regisseur. Zij bepalen alle effect- en actiescènes op voorhand in een minutieus uitgewerkte ‘previz’ (kort voor previsualization), korte films waarin ze elke volledige actiescène of CGI-moment tot in details uitwerken. Camerahoek, lens, montage, belichting, … alle filmische aspecten worden hier al vastgelegd. De regisseur komt er amper nog bij kijken. De keren dat hiervan wordt afgeweken, levert het steevast scènes op die er zeer ondermaats uitzien (denk bijvoorbeeld aan de ‘hyperloop’ gevechtscène tussen T’Challa en Killmonger in Black Panther). Zoals in veel recente Marvelfilms voelen de actiescènes rommelig aan en door de korte duur van deze tv-film, lijken ze eindeloos lang. Waar Werewof by Night wel scoort is op het gebied van de cast, de atmosfeer, de praktische effecten voor de weerwolf en de muziek. Het helpt dat de regisseur een componist is. Michael Giacchino beleeft dan ook duidelijk het meeste plezier aan dat aspect.
Voor de Guardians of the Galaxy Holiday Special geldt dan weer dat James Gunn geen componist is, maar wel een song kan schrijven. En net als een Edgar Wright, heeft hij een fenomenaal oor voor ‘needle drops’. Het regent atypische kerstsongs in deze special, eentje ervan met lyrics van Gunn (het ontzettend aanstekelijk ‘I Don’t Know What Christmas Is (But Christmas time Is Here)’). Een andere sterkte speelt hij hier echter niet uit, of toch niet genoeg. Gunn is zeer goed met ensembles. Net als bijvoorbeeld Joss Whedon, weet hij heel goed wanneer wie tegenover wie uit te spelen. Hij manipuleert alle individuele eigenheden tot ze een sterker geheel opleveren. In deze special blijven we driekwart van de speelduur echter bij Mantis en Drax. Wat op zich onderhoudend is, maar niet het niveau bereikt van waar de hele groep samen voor staat, al is het ergens ook wel zo dat je met het budget voor een reeks niet genoeg middelen hebt om dat te doen. Rocket is zowat een van de meest straf uitgewerkte computeranimaties van het moment, die veertig minuten in beeld houden kost dan ook handenvol geld. Dat trek je niet met wat tv voor handen heeft. Een ander probleem is Chris Pratt, wiens personage alleen bruikbaar is in actiescènes en dus wordt hij hier gereduceerd tot een humeurig personage, zodat het hele kerstspektakel in gang kan worden gezet. Het zal afhangen van hoe vatbaar je bent voor opgeklopte feestdagensentimentaliteit of de rest van deze special je al dan niet ligt. Alles schiet aan hoog tempo voorbij, laat je glimlachen en Kevin Bacon is een fantastische toegevoegde waarde. Op het einde mag hij zelfs zijn muziekcarrière promoten (zij het een keertje zonder z’n broer).
James Gunn zal voor Marvel nog Guardians of the Galaxy vol. 3 afleveren, maar de komende jaren is hij exclusief voor DC, waar hij als creatieve baas de komende tien jaar uit zal stippelen. MCU zal hem missen, want net als Whedon is Gunn zowat de enige filmmaker die het MCU ooit had die iets snapt van comics en die een eigen stempel kon drukken. Een filmmaker ook die een minimum aan visuele flair etaleert om net boven de middelmaat uit te stijgen, die een verhaal met een ensemblecast gebalanceerd kan vertellen zonder dat het verveelt of te cliché lijkt. Misschien zal grote roerman Feige types als Whedon en Gunn evenwel niet echt missen, want zij zijn te eigengereid. Watts, Waititi, Coogler, de broertjes Russo en nu ook Giacchino, dat zijn perfecte regisseurs zonder smoel die de machine nog jarenlang zullen voortstuwen. Een stal van middelmatig talent dat van opperbaas Feige een groot budget ter beschikking krijgt om een product volgens het geijkte recept af te leveren. Een eindeloze stroom films en tv-series en nu de als ‘specials’ vermomde tv-films voor elke feestdag.