Nog geen seizoen geleden verscheen, eindelijk, een integrale uitgave van de eerste verhalen van Robert en Bertrand. Nu krijgen we de volgende zeven verhalen voorgeschoteld en daaruit blijkt nog maar eens wat voor een absolute vakman Willy Vandersteen was. Eentje die de waarheid niet in de weg liet staan van een goed (getekend) verhaal.
Wie nog eens een duik wil nemen naar het scharniermoment in de geschiedenis waarop de moderniteit zijn intrede deed, zal aan deze nieuwe integrale een fijne rit hebben. Willy Vandersteen bulkte in de jaren 1970 van de inspiratie en leek, zelfs al moest er zes dagen per week een halve pagina in de krant verschijnen, vastbesloten van Robert en Bertrand geen bandwerk te maken, zoals dat met de Duitstalige Bessy’s gebeurd was. Met Robert en Bertrand deed de man waar hij goed in was: volksverhalen vertellendoor middel van dramatische tekeningen.
Dat Vandersteen daarbij twee zwervers centraal stelde, is een fascinerend gegeven. Zowel op het moment dat Vandersteen de albums uit zijn pen liet vloeien als het tijdsgewricht waarin de verhalen zich afspelen: er bestond, en bestaat ook vandaag nog, een vrijwel algemene afkeer tegen wie zijn leven leidt zonder vast verblijfadres.
Vermoedelijk sluit Vandersteen zich, al dan niet bewust, aan bij een literaire traditie. Verhalen over rondtrekkende figuren, verschoppelingen dan wel avonturiers, slaan immers wél aan. Van Woody Guthrie tot John Steinbeck en recent nog Jessica Bruder en Carrot Quinn: stuk voor stuk brengen ze een wereld in beeld die voor velen totaal onbekend is, en in het beste geval doet dromen van een leven dat niet beperkt wordt door stenen muren of verplichtingen allerhande.
Met Robert en Bertrand gaf Vandersteen een romantische draai aan het leven buiten de gevestigde samenleving. Hij rakelt daarbij het soort volksfiguren op die je vandaag niet meer vindt, zoals Zwarte Mie de Orgeldraaister, en put gretig uit de vertellingen die vroeger de ronde deden. Verhalen over spookhonden, hekserij en weerwolven kunnen vandaag hooguit enkele kinderen bang maken, maar een eeuw geleden joegen ze een goed deel van de bevolking de daver op het lijf. Combineer al die elementen in een verhaal dat zich onder een volle maan afspeelt en voilà: Robert en Bertrand hebben hun setting gevonden.
Doordat de verhalen zich eind 19de, begin 20ste eeuw afspelen, heeft Vandersteen bovendien mogelijkheden genoeg om sociale wantoestanden aan de kaak te stellen en te putten uit de reeks nieuwe, vaak tot de verbeelding sprekende uitvindingen die hun intrede deden. Tel daarbij nog de internationale spanningen die hij op de achtergrond laat doorschemeren en er is inspiratie genoeg voor de zeven verhalen die hier samengebracht zijn.
Hoewel Vandersteen van Robert en Bertrand vermoedelijk de beste strip gemaakt heeft die onder de omstandigheden mogelijk was, kan je je afvragen tot welk niveau deze reeks had kunnen doorgroeien wanneer hij niet gebonden was geweest aan extreme deadlines. Daardoor merk je na verloop van tijd immers dat Vandersteen vaak teruggrijpt naar dezelfde recepten. De tekeningen en ’s mans vertelkunst, en voor de oudere lezers een dosis nostalgie, maken van deze heruitgave echter een must ondanks de vele historische incorrectheden. In de volkse vertelcultuur waar Vandersteen op verder bouwt, staat het verhaal immers centraal, en hoeft niet elk detail exact op zijn plaats te zitten.