In de integrale-rage is het de beurt aan een van de kleppers van Willy Vandersteen. De eerste zeven avonturen van Robert en Bertrand liggen eindelijk, netjes gebundeld, opnieuw in de winkel. Voor wie romantische dromen koestert over een nomadisch leven en niet ongevoelig is voor enige nostalgie, staat flink wat leesplezier te wachten.
Het is alweer bijna dertig jaar geleden dat Standaard Uitgeverij, op een zucht van het honderdste album, de stekker uit Robert en Bertrand trok. Zowat twintig jaar lang had het duo een lading avonturen beleefd die zich, grofweg, tussen de Frans-Duitse en Eerste Wereldoorlog afspeelden. Dat lijkt ouwe koek, maar is dat geenszins. Wie de pech heeft de 40 voorbij te zijn en het geluk had als jongeling de ouders van zijn of haar grootouders nog gekend te hebben -mensen die veelal in de vroege twintigste eeuw geboren zijn-, heeft zowaar nog een rechtstreekse band, hoe fragiel ook, met dit tijdperk. Vandersteen, geboren in 1913, was vast helemaal vertrouwd met die mysterieuze wereld die, langzaam maar zeker, door de voortzettende industrialisering en de uitvinding van elektriciteit en auto’s, van aanzien en karakter veranderde.
Dat tijdvak en zijn eigenaardigheden zijn een schijnbaar onuitputtelijke bron van verhalen voor Vandersteen. In deze eerste delen maken we niet alleen kennis met Robert en Bertrand en, samen met hen, met het Moldavische prinsje Joeki, flink wat heikele thema’s van rond de vorige eeuwwisseling komen ook aan bod. Er is niet alleen de arm der wet, veelal in de vorm van Speurder nr. 17, die jacht maakt op de twee zwervers, het duo komt geregeld in contact met de andere minder fortuinlijken: arme dompers die voor een hongerloon de mijnen in moeten, arbeiders die in penibele omstandigheden werken én wonen, of slachtoffers van huisjesmelkers. Je zou voor minder naar de fles grijpen, en dat gebeurt zo nu en dan, zonder dat daar een moreel oordeel over geveld wordt. Integendeel: met Robert en Bertrand laat Vandersteen zich van zijn meest empathische kant zien.
Hoewel geen enkel van de gebundelde albums als minder beschouwd kan worden, is De levende brug zonder twijfel de meest indrukwekkende in deze collectie. Naast de sociale thema’s die hij aan bod laat komen, weet Vandersteen bovenal een sterk verhaal te vertellen, dat hij bovendien op sfeervolle wijze in tekeningen weergeeft. Het is een aspect dat soms een beetje vergeten wordt: dat die geboren verteller Vandersteen in een plaatje meer wist te zeggen dan in duizend tekstballonnen. Zeker wanneer er maanlicht en nevelslierten aan te pas kwamen. Het is vast geen toeval dat doorheen ’s mans verhalen zoveel geheimzinnige figuren bij nacht en ontij rondsluipen.
Met Robert en Bertrand gaf Vandersteen zichzelf de kans uit strakke formats te breken. Hier geen professor die àlles kan, of een ijzersterk personage dat soms op een zijspoor gebracht dient te worden. De enige echte beperking is het tijdsbestek, en zelfs daar wordt af en toe de spot mee gedreven, al dan niet door soms bewuste anachronismen in de verhalen te verwerken. Storen doet het echter niet. Bovendien was ten tijde van Robert en Bertrand de moderne tijd aangebroken. Veel van de thema’s die aan bod komen, blijken ook in deze digitale tijden nog behoorlijk actueel.
Dat is niet slecht voor een reeks waarvan de oudste albums bijna een halve eeuw oud zijn. Goed, de humor is soms wat knullig – het is nu eenmaal een familiestrip uit de seventies -, maar net zoals Louis Neefs’ “Mijn vriend Benjamin” een eerste opstap kan zijn naar Jack Kerouac (Geen grap! Lees die songtekst eens!), is ook Robert en Bertrand het zaadje dat kan volstaan om levenslang argwanend te staan tegenover métro, boulot, dodo. Geen geringe prestatie voor een strip bij de grootste uitgever van het land, getekend door iemand die net zo goed zakenman als kunstenaar was. Begin september verschijnt de tweede integrale; tegen dan hopen we zelf enkele omzwervingen achter de rug te hebben.