De bom. Er is er maar eentje die op deze manier omschreven wordt en dat is degene waarvan je het hardst hoopt dat hij nooit zal vallen. Tweemaal heeft hij dat wel gedaan, met desastreuze gevolgen. De bom verhaalt, in bijna 500 pagina’s, hoe het zover is kunnen komen.
Het is wat naar de achtergrond verdwenen, de angst voor de bom. Wie de jaren tachtig, of de decennia die eraan voorafgaan, bewust heeft meegemaakt, kan het zich echter vast nog herinneren: het nucleaire zwaard van Damocles dat boven onze hoofden hing. Sinds het vallen van de Muur lijkt het schrikbeeld verdampt, al benadrukken experts geregeld dat dat slechts een illusie is. Zo nu en dan wijzen op wat een verschrikkelijk wapen een atoombom is, kan met andere woorden geen kwaad. Laurent-Frédéric Bollée en Alcante schreven samen De bom, dat door Denis Rodier (vooral bekend van Batman en Superman) tot een overweldigend boekwerk uitgetekend werd.
Vanuit het standpunt van uranium, de basis voor de ultieme verwoesting, wordt het verhaal van de bom verteld, van de kiem tot de noodlottige climax. Het goedje is immers altijd al aanwezig geweest, geduldig wachtend op zijn moment van glorie, dat destructie zal betekenen voor zoveel anderen. We volgen hoe de wetenschap aan de ontwikkeling van de vernietigende kracht werkt. Zowel in Duitsland als Italië, waar andere destructieve krachten aan de macht komen die wetenschappers nopen de wijk te nemen naar de VS, met de nodige kennis onder de arm.
De wetenschappers zijn gefascineerd door wat eventueel mogelijk is. Ze onderzoeken, gedreven door nieuwsgierigheid. Staan ze te weinig stil bij de consequenties van hun onderzoek? Aangezien de vijand aan het werk is, is stoppen geen optie. Het is immers geweten dat de Duitsers de belangrijkste uraniummijn in Europa bezitten én dat de nazi’s donders goed weten dat ze iets heel waardevols en krachtigs in handen hebben. De eerste wapenwedloop is, nog voor het eerste schot van de Tweede Wereldoorlog gelost is, een feit. Wanneer ook de Russen en Japanners lucht krijgen van wat gaande is, stappen ze enthousiast in de race.
In Hiroshima gaat ondertussen het leven zijn gewone gangetje. Mensen die later een statistiek in de geschiedenisboeken zullen worden, gaan naar hun werk, zorgen voor de kinderen of zijn zelf kind en brengen hun tijd al spelend door. De natie is echter in oorlog, met China en later de VS. En dat vraagt om strijders. Ook hier zijn het niet de hoge omes zelf die zich in vliegtuigjes laten crashen op vijandige doelwitten, maar de zonen van gewone Japanners. Meerdere per gezin als het moet.
Dat is slechts een van de vele zijsprongen die gemaakt worden om het verhaal van de bom in zijn volledigheid te vertellen. De pogingen om de in Noorwegen gevestigde nazi-installaties te vernietigen, de interne machtsstrijd in Washington, het zinken van de USS Indianapolis: het zijn verhalen op zich en ze worden in detail behandeld. Het meest tragische is waarschijnlijk dat van Ebb Cade, zowat het eerste slachtoffers van de nucleaire waanzin. De zwarte Amerikaan werd als proefkonijn gebruikt om het effect van straling op mensen te onderzoeken, een daad zo onethisch dat hij eigenlijk alleen overschaduwd wordt door het eigenlijke gooien van de uiteindelijke atoombom op een weerloze Japanse stad.
De bom is niet opgevat als anti-nucleair pamflet, maar draai of keer het hoe je wilt: het verhaal van de atoombom kan niet verteld worden zonder dat het een waarschuwing met zich meedraagt. Het boek is echter niet louter een waarschuwing voor nucleaire dreiging, die overigens zal blijven bestaan zolang er ook maar een enkel kernwapen op de planeet te vinden is. Maar net zozeer toont het werk de niet te stoppen dynamiek van destructie die, eens op gang gebracht, enkel aan snelheid wint, tot er geen mogelijkheid tot afremmen meer is. Met zijn 460 pagina’s is De bom een harde noot om te kraken, maar het is ook en bovenal een meeslepend boek, dat fascineert en je uitgeput achterlaat, het mensbeeld enigszins naar beneden bijgesteld.
