Alsof Jason Molina na zijn voortijdige dood in 2013 nog twee muntstukken verschuldigd was aan de veerman voor de overtocht naar de onderwereld, verschenen dit jaar nog twee albums van zijn hand. Na Live at La Chapelle in februari verscheen vorige week het mooie en verstilde Eight Gates. Het zal zijn laatste studioalbum zijn. Nu kan hij in vrede oversteken.
Eight Gates werd in 2008 opgenomen in Londen, waar Molina in die tijd woonde. De zanger verdween toen een tijdje wegens schimmige gezondheidsredenen uit het publieke oog (Molina beweerde dat hij leed onder de gevolgen van een exotische spinnenbeet) en verdiepte zich in de stadsgeschiedenis. Hij vond een urban legend over de zeven poorten in de muur rond Londen en Molina bedacht er een achtste poort bij, via dewelke hij de stad zou betreden en zich eigen zou maken. Als het getal acht in de kunst het getal van de wedergeboorte of een nieuw begin is, is voor Molina het tegendeel waar. Na 2008 droogde de bron van de productieve songschrijver geleidelijk aan op en gleed hij steeds verder af in de gevolgen van zijn alcoholmisbruik. Zodoende is Eight Gates ironisch genoeg zijn zwanenzang geworden.
‘Spartaans’ is een codewoord voor deze minimalistische plaat. Ze is kort, kaal en de instrumentatie is – net als de teksten – schaars. Het geheel voelt soms aan als een verzameling veredelde demo’s. Opener “Whisper Away” is voorbij in een zucht, maar wel zo eentje die je schrap zet voor wat moet komen. “She says” dooft in minder dan twee minuten uit na ons verweesd achter te laten: ‘“The last full moon of the saddest year?” / “No, the saddest one’ll come”, she says’.
Bij “The Crossroad + The Emptiness” gebeurt er niet zo héél veel, en daarom des te meer. Het is de stilte die als onzichtbare antimaterie de ruimte vult en de onderhuidse spanning van de teksten ontlaadt. Dichter op de schoot van Jason Molina gaan we haast niet raken: we horen de zanger praten tegen de geluidstechnicus, waarna hij zijn vingers strelend over de snaren laat glijden en op de gitaar zachtjes het nummer een hartslag geeft. In “Old Worry” huilt een cello mee met de verdoemde zanger. Een peilloze afgrond opent zich voor de voeten als je je oude zorgen onverminderd blijft met je mee dragen: ‘Old worry / nearer to emptiness / my God / what once was once your true name / now is lost.’
De sfeer die over de plaat hangt is die van totale ontreddering. Het album ademt een haast sacrale sfeer uit en klinkt als een op toon gezette biecht. Het a capella-begin van “Fire On The Rail” snijdt diep en het is dáár, in die in diepe droefenis gedrenkte en vibrerende tenor dat wij de duivel aan de haal zien gaan met onze ziel. Daarna dalen de instrumenten in de cadans van een treinstel af in een tunnel waarin de galmende gitaar echoënde demonen verzinnebeelden en ons bloed als koudvuur door onze aderen doet stromen.
“Shadow Answers The Wall” heeft van alle nummers het meeste body en is niet minder dan bezwerend en hypnotiserend. Het doet sterk denken aan Nick Cave in “Stranger Than Kindness”. Maar waar Cave oudtestamentisch op ons neerdondert, richt Molina de blik op de hemel en roept de sterren aan om op hem neer te kijken (zoals hij ook in “Northstar Blues” deed). Ook elders hoor je hetzelfde spookachtige orgel en die verloren gelopen gitaaraanhalen. De wanhoop gutst eruit langs alle poriën.
Gelukkig is er nog het gekwinkeleer van de Londense parkieten – net als de zanger exotische expats in Londen – opgenomen door Molina in zijn tuin. Zij verlenen eenheid aan het album en laten licht schijnen in dit aardedonkere universum, om Leonard Cohen te parafraseren.
Jason Molina zat alleen in Londen en schreef de nummers in afzondering. Tegen de studiotechnicus is hij in het laatste nummer kort: ‘Everybody shut up. This is my record.’ Het zijn honderd procent zijn songs en daarom vormen ze een toepasselijk slotakkoord op een machtig oeuvre. Eight Gates nemen we mee in de binnenzak die we speciaal voor zulke kleinoden in onze hartkamer naaiden. ‘The perfect take is just as long as the person singing is still alive’. Behouden vaart, Jason.
