We vertellen allemaal wel eens een leugentje om bestwil. In The Farewell zijn die leugentjes wat meer doorwrocht wanneer een hele Chinese familie beslist om de mater familias ‘Nai Nai’ niets te vertellen over de vergevorderde longkanker die haar binnen de drie maanden over de kling zal jagen.
De openingssequentie van The Farewell legt nauwgezet bloot waar het in wezen om zal gaan. Billi (Awkwafina), een Amerikaanse worstelende schrijfster die op haar zes jaar van China naar de Verenigde Staten verhuisde, hangt aan de telefoon met haar geliefde grootmoeder, afwisselend Engels pratend met voorbijgangers en Chinees met haar Nai Nai. Billi verzekert haar dat ze een muts op heeft terwijl ze met een ontbloot hoofd tussen de kleurrijke New Yorkse wolkenkrabbers dartelt, terwijl Nai Nai vanuit een ziekenhuis in China laat weten dat ze op bezoek is bij haar groottante. Het overboord werpen van scheutjes waarheid is zichtbaar een routineus werkje dat ze al jaren delen.
Die scheutjes transformeren tot hompen als blijkt dat Nai Nais leven ten einde loopt. Chinezen, zo vertelt de moeder van Billi, hebben een gezegde: “als mensen kanker krijgen, sterven ze”. Maar, zo gaat ze verder, het is niet de kanker die hen doodt, het is de angst. Daarop beslist de familie in samenwerking met de dokter om Nai Nai te verzekeren dat ze enkel onschuldige ‘goedaardige schaduwen’ heeft. Om alsnog afscheid te kunnen nemen organiseren ze een spoed schijnhuwelijk in China tussen kleinzoon Hao Hao en de Japanse Aiko. Dat ze nog maar drie maanden samen zijn, wekt geen vragen op bij Nai Nai die vooral opgewekt is om haar hele familie opnieuw samen te hebben in het thuisland.
Een Aziatisch-Amerikaanse die naar China trekt voor een huwelijk, doet wel heel hard denken aan Crazy Rich Asians, het box-office succes uit 2018 waarin Awkwafina toen nog een komisch bijrolletje speelde. Het grote verschil tussen beide zit hem erin dat het hier niet om een botsing tussen culturen gaat, maar om een samenwerpsel waarin Billi de sleutelfiguur speelt. De doffe onpersoonlijke wooncomplexen van Changchun botsen met de hyperindividualistische stad waarin ze opgroeide. Met haar struikelend Chinees en westerse waarden is ze te Westers om Chinees te zijn, en toch te Chinees om helemaal Westers te zijn.
Net zoals voor een westers publiek, is het voor Billie tenslotte krankzinnig, kwetsend zelf, om iets zoals een vergevorderde longkanker te verzwijgen voor degene die eraan lijdt: “wat als ze afscheid wil nemen?”. Schijnhuwelijken die nota bene georganiseerd worden door Nai Nai, het verzwijgen van wat ertoe doet, alle leugens die zich opstapelen…Het zou geen steek mogen houden. En toch kwakt het ballonnetje dat een nonkel opwerpt over dat Westerlingen te vaak geloven dat het leven hen toebehoort niet helemaal op de grond. Zou het kunnen dat het gemeenschapsdenken hier te veel op de schop ging?
Het is vrij melodramatische materie waarmee Wang aan de slag gaat, dat zou kunnen flirten met het zeemzoete mocht ze The Farewell niet verweven hebben met gevatte humor. Nai Nai zelf, bijvoorbeeld, is de grootmoeder die we allemaal hebben: soms zo lieflijk als een pasgeboren puppy, dan een venijnige dame die haar aangetrouwde kleindochter terloops oerdom noemt. Of neem bijvoorbeeld de geweldige scène waarin Nai Nai een hartig woordje spreekt met Billi over hoe ze de sfeer niet moet verpesten op de bruiloft, terwijl Hao Hao met zijn kersverse vriendin krampachtig staat te poseren in een aaneenschakeling van foeilelijke decors van liefdeswouden en roze hartjes gemaakt van zachte veren.
Daar middenin slaagt Awkwafina er op meesterlijke wijze in om de kwetsbaarheid van haar penibele situatie weer te geven. Waar ze anno 2012 nog viraal ging met haar aanstekende rap ‘My Vag’, ontpopt ze zich nu tot indie darling die haar pijn verbijt voor de ogen van de vrouw die ze liefheeft. Voor die rol sleepte ze overigens terecht als eerste Aziatisch-Amerikaanse vrouw een Golden Globe in de wacht, wat haar memorabele lyric “my vag won best vag, yo vag won best supporting vag” ei zo na profetisch doet klinken.
Het is daarmee ook de enige spraakmakende prijs die The Farewell kon verwerven. Een onrecht voor Wangs hartverwarmende, oprechte film over een ondergerepresenteerd deeltje van de realiteit.
