Gent Jazz 2017 :: Funky! Funky!

Zaterdag 15 juli

It’s not even jazz, Jim! Met Archive en Einstürzende Neubauten gaat Gent Jazz vandaag breder dan ooit. En zo hoort het ook: jazzliefhebbers passen geen oogkleppen, en op de zin voor avontuur valt vandaag niet af te dingen.

Het jarige DAAU — vijfentwintig jaar al, hoe werden we zo snel oud? — zorgt vandaag voor aperitief en tussengerechten, met verschillende korte sets die putten uit het nieuwe Hineininterpretierung. Nieuw? Half-en-half: op zijn elfde plaat maakt de groep, die sinds zijn ontstaan grondig door elkaar is geschud, spannende nieuwe interpretaties van oud werk. Oudgedienden Roel Van Camp en Han Stubbe toveren nog steeds die oosters aandoende melodieën uit hun accordeon en klarinet, bassist Hannes d’Hoine en drummer Jeroen Stevens leggen er een onderlaag onder, die al eens dubby aandoet en veel marimba toevoegt aan de originelen. Met drums die de kracht niet schuwen, krijgen we drie potige sets vol energie en beweging. Dans is toegestaan, een respectvol “happy birthday” ook. De Anarchisten, zoals ze vroeger bekend stonden, kunnen er gerust nog eens een kwarteeuw tegenaan.

Archive neemt zijn tijd, en begint zijn set met een “Driving In Nails” dat pas echt losbarst na tien minuten intro. Daarmee is het ook wel bijna gedaan. Pollard Berrier krijt de titel enkele keren, het jachtige krautritme van “The False Foundation” neemt over: ook twintig jaar ver laat een Archiveoptreden zich nog altijd het best samenvatten als een trip. Songs schuiven in elkaar, een synth bubbelt even door, nooit wordt het echt stil. Het is een geluid dat minder nooit meer heeft gevonden, elke lege plek volplamuurt, en alle emoties wil verkennen.

Voor “Crushed” neemt Dave Pen plaats achter een extra drumset, de klaaglijke dramatische zang van Berrier wordt op die manier bijna overbodig. Gelukkig maar, want het is het zwakste element in een verder meeslepend muzikaal verhaal; soms loopt zang gewoon in de weg. Het vergaat Pen aan de microfoon beter op het door pulserende elektronica overwoekerde “Splinters”. “Het zit goed”, zo zien ook Danny Griffiths en Darius Keeler, de twee masterminds achter de groep, van aan hun respectieve zijkanten. De één wild gesticulerend achter zijn batterij elektronica links, de ander onbewogen rechts aan de toetsen. “Laat de rest maar in de spots staan”: die gedachte.

Het zit ook goed. Ondanks twee minder goed onthaalde platen op rij, herpakt Archive zich met een set die de juiste krenten uit de pap weet op te vissen. “Bullets” is een eerste hoogtepuntje, het trieste “Distorted Angels” een tweede. In “Baptism” gaat Penn zoals gewoonlijk weer te ver in zijn emotionele overacting, maar het doet geen afbreuk aan het nummer. Misschien mag dat drama wel een beetje, moét dat bij Archive zelfs, om de afstandelijkheid van de band te compenseren. En een tekst als die van “Fuck You” — nog altijd een publieksfavoriet, jaren na het afzwaaien van oorspronkelijk doelwit George W. Bush — zing je natuurlijk niet onbewogen.

In “Controlling Crowds” piekt de set uiteindelijk, met een lange versie waarin gitaren en elektronica in elkaars staart bijten: meer is meer, weet u wel, Archive hamert zijn adagium er nog maar eens in. Nu eindelijk nog eens een flink overtuigende plaat maken, en misschien kunnen deze Britten dan eindelijk ook in Vlaanderen een pot of twee breken.

Een laatste set DAAU verder — “We kondigen het wel aan als Einstürzende Neubauten begint, enfin, we zullen dat wel horen”, aldus Stevens — is elke staalplaat gesoundcheckt, het basvolume juist afgesteld, en mag de headliner aantreden. “Een greatest hitsset”, zo is aangekondigd, en dat moet ongetwijfeld met een monkellach zijn geweest. Als Einstürzende Neubauten al hits heeft, dan enkel in een voormalig Berlijns kraakpand op een hoek in Kreuzberg. Wat het wel zijn? Blixa Bargelds favoriete nummers, “songs die ik altijd in mijn hart heb, en nooit tegen mijn zin speel”.

Dat wil vooral zeggen: materiaal dat de groep schreef sinds zijn laatste bezetting halfweg jaren negentig vorm kreeg. Een “The Garden”, uit Ende Neu, bijvoorbeeld, dat op een rustige noot opent. “You can find me in the garden if you want me”, herhaalt de frontman als een mantra, en dit mag dan niet The Garden Stage zijn, de stemmige omgeving van De Bijloke past het opperbest. Het zet de toon: dit gaat over de latere Neubauten, die hun instrumenten van schroot wisten te beteugelen, en het lawaai functioneel gingen gebruiken, in dienst van de song.

Een prachtig “Unvollständlichkeit”, bijvoorbeeld, dat een brok ingehouden spanning is, tot percussionist N.U. Unruh tergend traag een bak metalen staven omkiepert. Het kletteren is een verlossend moment, maar de groep laat zijn houdgreep niet los. Ook “Youme & Meyou” houdt de pas in, laat zich drijven op het ritme dat Rudolf Moser gemoedelijk uit een set plastieken regenpijpen haalt. “Deze voldoen aan de standaardmaten van de EU”, aldus Bargeld, “en brengen een bijna perfecte Mi voort. Als de Britten na de Brexit teruggrijpen naar één of andere imperiale standaard zijn ze fucked.”

Dat Bargeld zich in de bijna vier decennia durende carrière van de band tot een echte stemkunstenaar heeft ontpopt, laat zich horen. Er is natuurlijk die ijselijke kreet, die Nick Cave ooit ontlokte dat je die normaal enkel krijgt als je kleine katjes wurgt, waarmee al meteen “The Garden” wordt beëindigd, in “Dear Friends (Around The Corner)” rekt de zanger hem, laat hem even wiebelen, als om nog even op te scheppen “kijk wat ik hiermee aankan”. Het is echter de beheersing waarmee hij in het slotnummer dat “Reeeee-dukt!” brult die het meeste verbluft: complete controle, waanzin gerationaliseerd.

Daartussen wordt gespeeld. Met buizen en metalen schijven, met een transistorradio die even stennis door “Die Befindlichkeit Des Ländes” mag jagen. En met het publiek, dat door Bargeld in “Silence Is Sexy” gejend wordt met lange, ongemakkelijke stiltes waarin enkel het inhaleren van rook en het daaropvolgende knetteren van de sigaret te horen is. “Grappig hoe je op zo’n momenten hoort hoe een massa zich als één lichaam organiseert”, grijnst hij, nooit verlegen om een kleine mindfuck. Dan moet je natuurlijk ook niet verbaasd zijn — geamuseerd was het waarschijnlijk eerder — dat in “How Did I Die” het applaus alvast voorzichtig opklinkt in het kleine gat net voor de echte climax valt.

“We didn’t die! We didn’t die!” gaat het euforisch in de climax van dat laatste nummer, geschreven voor de frontsoldaten uit de Eerste Wereldoorlog, en zo is het maar net. Zelfs al heeft Einstürzende Neubauten op dat herdenkingsproject Lament na al jaren geen nieuwe studioplaat meer gemaakt, ziet het er niet naar uit dat Bargeld daar snel weer zin in zal krijgen, maar Einstürzende Neubauten is nog steeds springlevend. Het mag dan geen jazz zijn, het was minstens even spannend en opwindend. Meer van dit avontuur volgend jaar, graag!

Beeld:
Geert Vandepoele

aanraders

verwant

Gent Jazz 2023 :: Jazz of niet, spannend is het wel

Gent is een stad met vele gezichten. Terwijl sommigen...

Gent Jazz 2019

3 juli 2019 Je moet het maar durven: het kruim...

Fred Hersch & The WDR Big Band :: Begin Again

Hij keek de dood een paar keer in de...

GENT JAZZ 2018 :: Schoon vanbinnen en vanbuiten

Gent Jazz is een vlag die meerdere ladingen dekt:...

Gent Jazz 2017 :: Vollen bak

Gent Jazz, de voorbije jaren uitgegroeid tot het grootste...

recent

Ilja Leonard Pfeijffer :: Alkibiades

Bekroond, gelauwerd, alom gelezen en geprezen: zonder overdrijven mogen...

¥$ :: Vultures 1

Doorheen zijn hele carrière zijn twee elementen altijd dominant...

Talk Show

27 maart 2024Botanique, Brussel

Eind jaren tachtig sloegen alle rockers plots aan het...

Arthur The King

Uitgerekend in de week dat Joe Camp – de...

Hors-saison

Met zijn sociaal bewogen films past Stéphane Brizé binnen...

LAAT EEN REACTIE ACHTER

Schrijf uw reactie
Vul hier uw naam in