De filmindustrie is na meer dan honderd jaar nog altijd geen dankbare plek voor vrouwen. Vraag aan de gemiddelde filmleek om een vrouwelijke regisseur op te noemen en de kans is groot dat je enkel een dwaas stemgeluid te horen krijgt. Dat is jammer, want er zijn straffe dames die sterke prenten afleveren. Om er maar enkele op te noemen: Kathryn Bigelow, Sofia Coppola, Andrea Arnold, Lynne Ramsay, Agnès Varda, Susanne Bier en ga zo maar door. Eentje die tot de merkwaardigste vrouwelijke filmmakers mag gerekend worden is Jane Campion. De Nieuw-Zeelandse won in 1993 de Gouden Palm én een Oscar voor beste scenario, met het prachtige The Piano, Doorheen de jaren nog leverde ze nog enkele noemenswaardige films af, maar blijkbaar blijft het toch nog te veel ploeteren voor vrouwen en dus zocht Campion haar heil in het medium waar steeds meer filmmakers hun toevlucht zoeken: televisie. “Je kan avontuurlijker zijn met televisie”, wist ze in een recent interview te vertellen. Campion maakte Top of the Lake, een zevendelige thrillerreeks tegen de achtergrond van het robuuste en mysterieuze Nieuw-Zeeland, over gebroken vrouwen en wrede mannen.
Laketop, Nieuw-Zeeland. Spil van het verhaal is het twaalfjarige meisje Tui Mitcham, dochter van de plaatselijke tough guy Matt Mitcham (Peter Mullan). Tui probeert zichzelf van het leven te beroven door zich onder te dompelen in een ijskoud meer, maar wordt op tijd gered. Het meisje blijkt zwanger te zijn, een last die haar jonge leventje volledig overhoop gooit. Tui wordt ondervraagd door inspecteur Robin Griffin (Elisabeth Moss), die overkomt van Sydney, maar wel is opgegroeid in Laketop. Griffin wordt geplaagd door nare herinneringen aan het stadje, maar houdt zich sterk om uit te zoeken wat achter de zelfmoordpoging van Tui schuilt. Haar interesse wordt helemaal gewekt wanneer Tui spoorloos verdwijnt. Griffin wordt geconfronteerd met de onvoorspelbare vader van Tui, een donker verleden en een groep vrouwen – aangevoerd door de mysterieuze GJ (Holly Hunter) – die zich vestigen tussen de majestueuze heuvels om op gelijke voet te komen met hun innerlijke demonen.
Laat het al snel duidelijk zijn dat Top of the Lake een sterke focus legt op de vrouwelijke personages. Geen vrees, dit is geen serie die uitgaat van een oppervlakkige girl power-mentaliteit, maar een zeer intelligent narratief uitbouwt rond sterk uitgewerkte vrouwelijke personages. Top of the Lake serveert een gamma aan vrouwen die elk op hun manier getekend zijn door het verleden of gevloerd zijn door het leven. De oorzaken van deze vrouwen hun interne littekens en malheur zijn vooral van mannelijke aard. Toch gaat Campion nooit voor de vanzelfsprekende route door een clichématig feministisch standpunt in te nemen en mannen af te schilderen als brutale beesten, maar primeert de verhalende subtiliteit en de delicate psyche van haar personages. Een verborgen agenda kent deze serie zeker niet. De mannelijke dreiging is sterk voelbaar, vooral dankzij een fenomenale en angstaanjagende Peter Mullan, maar wordt ook in evenwicht gebracht door de aanwezigheid van mannen die moreel wel het juiste pad bewandelen en geen obstakel vormen voor de vrouwen in dit drama.
Dat Campion via het tv-medium meer vrijheid en ademruimte heeft gekregen, merk je duidelijk in haar regie en bezonnen verteltempo. Als achtergrond benut ze ten volle de eindeloze panorama’s die haar geboorteland te bieden heeft. Dichte wouden, imposante bergen en mistige meren geven Top of the Lake een aardse en mystieke kracht, dat een sterk kader vormt voor de menselijke intrige en wantoestanden die er zich in afspelen. Campion schetst een wereld waar criminele feiten weinig tegenkanting kennen, een harde wereld waar de wet van de sterkste heerst en de zwakkeren genadeloos worden vertrappeld. Top of the Lake is een bleke miniserie met een bedrukte sfeer. Hoop is zelden te vinden in Laketop, enkel worstelende zielen die zich trachten te handhaven en zich niet proberen te verliezen in een neerwaartse spiraal. Campion zorgt ervoor dat het drama en de tragiek nooit te zwaar doorwegen door een ingetogen tempo, een oprechte interesse in haar personages en oog voor filmisch detail. Hoewel het voor tv is, is Top of the Lake artistiek stukken ambitieuzer dan veel films.
Omdat de miniserie sterk steunt op haar personages, zijn de acteurs van essentieel belang. Hoofdrol is voor Elisabeth Moss, die de meesten misschien kennen als Peggy Olson uit Mad Men. Met Top of the Lake bewijst ze haar talent en laat ze zien dat ze ook een ambitieus drama kan dragen. Moss haar personage is een gedreven vrouw die gebukt gaat onder een trauma, maar weigert ten onder te gaan aan de pikzwarte geheimen die zij en Laketop met zich meedragen. Tegenover Moss staat de fantastische Peter Mullan, die zoals steeds acteert als een schuimbekkende stier die elk moment ten aanval kan trekken. Weinig acteurs die zo intimiderend en dreigend overkomen als deze Schotse karakterkop. Campion had niet beter kunnen kiezen voor de rol van haar centrale antagonist.
Het is moeilijk om echt concrete dingen op te merken aan Top of the Lake. Alles is zo mooi in executie dat de serie bijna een hypnotiserend effect kent. Toch kent het scenario naar het einde toe wat bruuske wendingen waar je zeker over kan discussiëren. Vooral aan het einde wordt er nog snel een verhaallijn aangeplakt die we niet onmiddellijk nodig vonden. Ook het personage van Holly Hunter blijft een mysterie, waarbij niet altijd duidelijk is wat nu precies haar rol in het geheel is. GJ is een moeilijk te vatten goeroe die zich in hogere sferen lijkt te bevinden, maar ook haar littekens lijkt te hebben. Probleem is wel dat we nooit te weten komen wat die nu precies zijn. Schoonheidsfoutjes, maar niet genoeg om dit prachtig staaltje televisie onderuit te halen.
Top of the Lake is uiteindelijk een verfrissend werk. Eens geen serie/film voortgedreven door mannelijke personages, maar wel met een dankbaar vrouwelijk perspectief. Het is een serie die zo goed als nooit forceert en er ons aan herinnert dat verhaal en straffe personages nog steeds de belangrijkste ingrediënten zijn tot een succesvol filmisch product. Verder doet het weer blijken dat televisie tegenwoordig een veel dankbaarder medium is dan film, een medium waar een talent als Campion volledig haar artistieke zelf kan zijn.
