“The only thing that stops a bad guy with a gun is a good guy with a gun.” Die woorden kwamen recent uit de mond van Wayne LaPierre, de Vice-President van de Amerikaanse National Rilfe Association (NRA). Eendimensionale woorden die na het drama in Newtown heel wat controverse veroorzaakten. Een akelig wereldbeeld dat spijtig genoeg nog steeds lijkt te heersen bij een groot deel van de Amerikaanse bevolking. Tevens een wereldbeeld dat ook in Tinseltown maar al te graag wordt toegepast. Niet dat we willen stellen dat Hollywood verantwoordelijk is voor het aanzetten tot gruwelijke misdaden zoals in Newtown, zeker niet. Maar je kan niet ontkennen dat de simplistische houding die LaPierre poneert ook een filosofie is die doorheen de filmgeschiedenis maar al te graag werd toegepast. Ook wij genieten al eens van de held die de bad guys overhoop knalt, maar relativering is een noodzaak. In Jack Reacher – de nieuwste worp met Tom Cruise – is het niet veel anders. Cruise staat op als het goede geweten van de VS die hardhandig komaf maakt met het schorem in een clichématige, maar genietbare wraakthriller.
De film opent met een scène die in het licht van recente gebeurtenissen al onmiddellijk aankomt als een lichte stomp in de maag. Een mysterieuze sluipschutter nestelt zich met zijn wapen op een van de bovenste verdiepingen van een parking en begint willekeurig aan de overkant van een rivier onschuldige voorbijgangers neer te knallen. Een man op een bank, een wandelende vrouw en een jonge babysitter met een klein meisje, allemaal van het ene moment op het andere van het leven beroofd. De politie komt al snel uit bij een zekere James Barr (Joseph Sikora), een ex-sluipschutter die enkele jaren dienst in het Midden-Oosten achter de rug heeft. Barr lost niets tijdens zijn ondervraging, maar vraagt enkel naar een zekere Jack Reacher (Tom Cruise). Reacher is een man waar weinig of niets van geweten is, behalve dat hij er een carrière bij de militaire politie op heeft zitten en nu het land doorkruist zonder enig doel. Na enige twijfel besluit Reacher om te fungeren als detective voor Barrs advocate Helen Rodin (Rosamund Pike) en trekt hij op onderzoek uit. Het wordt al snel duidelijk dat er meer aan de hand is dan eerst gedacht, waarna Reacher te maken krijgt met enkele professionele moordenaars en een ongure figuur genaamd ‘The Zec’ (Werner Herzog).
Regisseur van dit vehikel is Christopher McQuarrie. De kans dat je nog nooit hebt gehoord van de man is groot, maar toch heeft de Amerikaan al mooie dingen afgeleverd, hoofdzakelijk als scenarist. Zijn meest noemenswaardige wapenfeiten zijn de film The Way of the Gun en het briljante scenario van The Usual Suspects. De laatste tien jaar sputterde de scherpe pen van McQuarrie en geraakte hij niet verder dan de scenario’s van Valkyrie en de Venetiaanse klucht The Tourist. Twaalf jaar na The Way of the Gun zet hij nu terug de regisseurspet op voor een bewerking van het boek One Shot van Lee Child.
Jack Reacher is niets wat je nog niet gezien hebt en volgt met zijn samenzweringen, duistere slechteriken en detective-insteek getrouw alle clichés en genreconventies uit het boekje. En verwacht bij het horen van de naam Tom Cruise zeker ook geen doorslagje van Mission: Impossible. Met zijn lengte van 130 minuten is Jack Reacher een intrige die zijn tijd neemt om tot een conclusie te komen en die niet is opgebouwd uit spetterende actiescènes. McQuarrie kiest ervoor om zijn verhaal aan een gestaag en redelijk analytisch tempo te vertellen. Dat zorgt ervoor dat je soms naar je klok kijkt, maar zo slaagt de film er ook in om nooit overhaast aan te voelen. De film ervaart eerder als een goed getemporiseerde literaire pulpthriller die juist goed genoeg is om je aandacht vast te houden. McQuarrie regisseert stijlvol en sfeerrijk, met behulp van het geslaagde camerawerk van veteraan Caleb Deschanel. Pronkstuk in deze film is zonder twijfel de auto-achtervolging, die met zijn explosieve vitaliteit doet terugdenken aan de authenticiteit van Bullit en The French Connection. Het is van die seventiesthrillers dat Jack Reacher af en toe wat DNA vertoont. No-nonsense en een gespierde filmstijl zijn het devies.
De ware kracht van de film zit in het hoofdpersonage. Vanaf het moment dat werd bekendgemaakt dat Tom Cruise de held zou spelen in Jack Reacher proclameerden de fans van de boeken onmiddellijk een jihad tegen de filmmakers. Wel, geen vrees, want Cruise is als stoïcijnse hedendaagse pelgrim die de VS doorkruist zonder bagage en zich het liefst onthoudt van elke vorm van geweld de kracht van deze film. Hij moet voor een keer eens niet terugvallen op zijn glinsterende colgate-smile en charme, maar geeft zijn personage vorm met zelfbeheersing en een licht intimiderende présence. Dankzij het script van McQuarrie krijgt Cruise ook enkele sappige oneliners in de mond gelegd die de film en het personage de nodige luchtigheid meegeven en zorgen voor de sporadische glimlach. Naast Cruise zit de ware troef van de film in de persoon die de booswicht neerzet, want dat is niemand minder dan regisseur en kind van de Duitse new wave Werner Herzog. Het is even grote ogen trekken wanneer hij voor het eerst opduikt. “Hoe in godsnaam hebben ze Herzog hiervoor weten te strikken”, vroegen we onszelf af. Herzog is amusant met zijn gekende stemgeluid en weet een overtuigende dreiging te vormen. Zeer jammer dat zijn personage uiteindelijk niet veel recht wordt aangedaan en redelijk overbodig aanvoelt.
Jack Reacher is een film die met veel geluk net boven de middelmaat komt turen, dankzij een economische vertelstijl en inkleding, een hoofdpersonage dat genoeg de aandacht weet te grijpen en een scenario dat uit sommige scènes net dat ietsje meer probeert te halen. Die dingen maken van Jack Reacher nog enigszins een genietbare filmervaring, waarvan we eerlijk gezegd veel erger hadden verwacht. De plot kent helaas evenveel voor de hand liggende en soms beschamend voorspelbare intriges als een gemiddelde Aspe-aflevering, maar zorgt er toch niet voor dat de film helemaal in elkaar stuikt. Cruise en McQuarrie hebben elkaar blijkbaar ook gevonden, want McQuarrie heeft al toegezegd voor M:I5. Of we hier een sequel op willen zien is dan weer een andere zaak.
