Zeggen dat je niet weet wat liefde is, tot daar aan toe, maar om te kunnen zeggen dat je weet wat liefde niet is, daarvoor moet je al flink wat knietjes geïncasseerd hebben. Toch wijdt Jens Lekman zijn nieuwste album aan de blauwe plekken die de liefde heeft achtergelaten. Deprimerend wordt het echter nooit: het is een kleurrijk, persoonlijk album dat je als een goede vriend omhelst.
In interviews gaf de Zweedse singer-songschrijver Jens Lekman al aan dat hij I Know What Love Isn’t als zijn debuutalbum beschouwde. Hij heeft al een hele rits aan (online) EPs, singles en een album of twee uitgebracht (zie o.a. het excellente Night Falls Over Kortedala), maar dit is inderdaad zijn eerste, échte “album”, thematisch coherent in al zijn liefdesverdriet en ook muzikaal meer gefocust dan zijn vroegere werk.
Het openingsnummer zet de toon: het klinkt als een muziekdoosje wanneer een delicate piano aarzelend een melodie speelt die elk moment in scherven kan vallen om vervolgens aan het einde van het album tot een volwaardig liedje open te bloeien over loslaten: “Every cell in this body/Has been replaced since I last saw you/But the memory is in the DNA”. De twee liedjes delen dan ook dezelfde titel: “Every Little Hair Knows Your Name”. Het zijn de kwetsbare ruggensteunen waartegen de andere nummers voorzichtig aanleunen.
Dat klinkt allemaal nogal zwaar op de hand, maar Lekman slaagt erin om de aankleding opmerkelijk licht te houden: saxofonen, hints van klassieke gitaren in “Erica America”, hier en daar een fluit, en dat zonder fout te klinken: faut le faire!. Soms gaat hij er wat over: “The End Of The World Is Bigger Than Love” valt net binnen de grenzen van het smaakvolle, maar het is zo suikerzoet (die melodie, het echokoortje in de strofes!) dat het eigenlijk ook op een wat alternatiever Eurovisiesongfestival niet had misstaan.
Toch is dit popmuziek met weerhaken: zijn gave voor melodieën doet denken aan het allerbeste goud van Crowded House en met zijn teksten valt er toch altijd wat, enigszins sardonisch, te lachen. Wie anders zou erin slagen om een intriest, door beelden overladen refrein als “In my next dream/I want a pair of cowboy boots/The kind that walks the straightest animals narrow route/Anywhere but back to you” toch meezingbaar te maken? Het zijn heuse oorwurmen waarin altijd wel iets nieuws te ontdekken valt, en niet in het minst in de teksten die pas na enkele luisterbeurten helemaal doorsijpelen.
Zo gaat het ook met “Become Someone Else’s”, één van de vele hoogtepunten. Het is een gedreven nummer met een trieste viool op de achtergrond waarvan de clou als een foute grap in de laatste, verstilde strofe verscholen zit: “That lonesome feeling/And what it tells us/Sleeping on my arm/’Till it becomes someone else’s”. Om het met de woorden van Morrissey te zeggen: “That joke isn’t funny anymore”. Echo’s van The Smiths duiken wel vaker op: niet alleen omdat Jens Lekman qua stemgeluid in de buurt van Morrissey komt, al klinkt hij veel warmer, maar je hoort het ook bijvoorbeeld in de Johnny Marr-achtige jangle-gitaren op de achtergrond van “Some Dandruff On Your Shoulder”. Dat is nog zo’n melodieuze stevige rechtse, deze keer vanuit het perspectief van de hartenbreker: “She asks you, “What’s wrong?”/You say nothing, it’s nothing”.
In “I Know What Love Isn’t” doet hij een opmerkelijk aanzoek: “Let’s get married/I’m serious/But only for the citizenship”. Liefde wordt dus een heel album lang gedefinieerd door alles wat het niet is: een vals huwelijk, dromen over vroeger, je vriendin die je aan haar vrienden introduceert als alleen maar een vriend. Hij vermijdt het grote gebaar, maar beschrijft, net zoals Paul Simon, rijkelijk gedetailleerd de mensen en de wereld rondom hem die ondanks zijn gebroken hart verder gaan.
Zelfrelativering zit bijna als een verdedigingsmechanisme in elk nummer ingebouwd en dat maakt I Know What Love Isn’t zo troostrijk en herkenbaar. Het is dan ook het ideale gezelschap voor koude, eenzame winteravonden. Leg hem zorgzaam ingepakt onder de kerstboom, geef hem aan uzelf of aan een goede vriend in tijden van nood, laat u troosten door melodieën zacht als suikerspinnen en weet dat een gebroken hart niet kan helen: “You just learn to carry it gracefully”.
