Eenieder die, zoals wij vorig jaar hebben gedaan, de distilleerderij van Jameson Irish Whiskey in Dublin bezoekt, zal (ten eerste) tot ongeloof van menig drinkebroer kunnen getuigen dat ‘Jameson’ wordt uitgesproken als ‘Djae-me-sen’ en niet als ‘Djeejmson’, en (ten tweede) kennismaken met een staaltje chauvinisme van het zuiverste vuurwater. De plaatselijke gids zal immers elke mogelijkheid aangrijpen om Ierse whisky de hemel in te prijzen, de verschillen met Schotse whisky in de verf te zetten, en, als het even kan, deze ‘Scotch’ zo diep mogelijk de grond in te boren. Wij waren dus toch een klein beetje verbaasd toen bleek dat Ken Loach, de Britse regisseur die zes jaar geleden de Gouden Palm won voor het toch wel erg Ierse The Wind That Shakes The Barley – ‘barley’, of gerst, is trouwens een belangrijk ingrediënt van Ierse whisky, maar dit geheel terzijde – een film ging maken over Schotse whisky. Misschien wil hij als Brit een beetje het midden houden tussen de twee, hoewel het ons plausibeler lijkt dat de man zich liet verleiden door de komische mogelijkheden van kilts en die moddervette Schotse accenten, die in The Angels’ Share dan ook op gepaste wijze benut worden.
De dragers van die Schotse accenten en geruite kilts zijn Albert (Gary Maitland), een ietwat simpele geest die al eens bezopen over de treinsporen waggelt, Rhino (William Ruane), een bijna even simpele geest en die niet verlegen is om al eens een standbeeld te beklimmen, Mo (Jasmin Riggins), een van foute rode haarlokken voorziene deerne die lijdt aan een weinig subtiele vorm van kleptomanie, en – last but not least – Robbie (Paul Brannigan), een stukje old school scum, gekostumeerd in gepaste sneakers en joggingbroek, dat al eens een onschuldige jongen in elkaar timmert. Ze worden allevier veroordeeld tot community service, onder toezicht van de sympathieke whiskyliefhebber Harry (John Henshaw), die zich vooral ontfermt over de met allerhande problemen worstelende Robbie: zijn vriendin Leonie (Siobhan Reilly) kan elk moment bevallen, en zowel haar vader en haar ooms als een ander stuk scum zouden hem maar wat graag met een baksteen bewerken. Ingeleid in de nobele kunst der whiskyliefhebberij zien de vier partners in crime een weg uit de vicieuze cirkel van de kleine criminaliteit wanneer er een onschatbaar vat Malt Mill – klaarblijkelijk de Heilige Graal voor whiskyliefhebbers – onder de veilhamer gaat.
Als een van de pioniers van het fameuze kitchen sink drama zit Ken Loach nog steeds niet verlegen om een flinke scheut sociaal realisme, wat dan ook terugkomt in die typische no nonsense-stijl – let op de eenvoudige camerabewegingen, de natuurlijke belichting en de grofkorrelige pellicule, een dikke opgestoken middelvinger naar het steeds meer digitaal filmende Hollywood – maar de toon van The Angels’ Share is toch behoorlijk licht. Verschillende genres worden gecombineerd – naast sociaal drama zit er ook stevig wat zwarte komedie in, en zelfs een fikse brok heist movie – en die mix pakt behoorlijk positief uit. Het is misschien wel ietwat jammer dat Loach ditmaal geen grenzen opzoekt en weinig risico’s neemt, maar in al zijn ‘middle of the roadness’ presenteert hij je wel een bijzonder ontspannend kijkstuk van meer dan anderhalf uur waarin de verveling zelden of nooit om de hoek komt loeren.
De verantwoordelijkheid voor de kwaliteit van The Angels’ Share ligt dan ook maar ten dele bij de op veilig spelende Ken Loach– Route Irish ging immers zowel commercieel als kritisch behoorlijk stevig op z’n gezicht. Het is een ontzettend genietbare cast van overwegend non-acteurs die van zijn nieuwste zo’n plezierige prent maakt. Gary Maitland zet een ongelooflijk domme oetlul neer – ‘Who the fuck is Mona Lisa?’ – en komt er nog mee weg ook, John Henshaw slaagt er warempel in om het clichématige rolletje van de inspirerende vaderfiguur geloofwaardig te vertolken, en Paul Brannigan, die in het echte leven ook een strafblad van enkele hoofdstukjes heeft bijeen geschreven, legt een verbazingwekkende naturel in zijn vertolking van Robbie. Misschien wel de beste prestatie uit de film wordt aangebracht door de van een bijzonder welluidende naam voorziene Siobhan Reilly – als vriendin van Robbie en kersverse moeder slaagt zij erin om via een anders nogal geforceerd en clichématig personage de film van de nodige emotionele impuls te voorzien terwijl ze ook Robbies motivaties perfect geloofwaardig maakt.
Op die manier wordt er ook voorkomen dat de film of de kijker zou struikelen over enkele ongeloofwaardigheden en clichés in de film. Dat The Angels’ Share wegkomt met een scèneverloop dat je soms een kwartier van tevoren kan voorspellen en ingrepen die wel erg geforceerd aanvoelen – Robbie wordt in no time een heuse whiskykenner die zowat van elk glas dat hij soldaat maakt kan zeggen welk merk het is en in lyrische bewoordingen kan beschrijven welke smaken hij ervaart – is dan ook niet zozeer te danken aan het scenario van Paul Laverty an sich, maar wel aan de geloofwaardige motivatie die het personage van Robbie meekrijgt. Uitsluitend op hem focussen en de drie andere petty criminals in te zetten als opgewaardeerde sidekicks bleek een slimme keuze: het vergemakkelijkt de beruchte willing suspense of disbelief, bezorgt de film de nodige richting en geeft bovendien aanleiding tot de nodige komische momenten, waarbij vooral Maitland en Ruane voor de comic relief zorgen.
Uiteindelijk is het dan ook de manier waarop The Angels’ Share zich bewust is van zijn eigen gebreken, en die zo ook kan verbergen en vooral kan doen vergeten, die ervoor zorgt dat Ken Loachs nieuwste prent zo makkelijk wegkijkt. Geen tijdloos meesterwerk, dit filmpje, en misschien net een tikkeltje te makkelijk verteerbaar om over een aantal jaar – laat ons zeggen: wanneer Loach het tijdelijke voor het eeuwige inruilt – geroemd te worden als een Loach grand cru, maar wel charmant genoeg om te bekoren en uiterst geschikt zolang het duurt. Het hoeft niet altijd zeldzame en onbetaalbare Malt Mill te zijn om je een smaakvolle avond te bezorgen: soms laat een fles Johnnie Walker van de winkel de middelmaat ook een fameus eindje achter zich. Net zoals The Angels’ Share dat doet. Cheers, mate!
