Na Waiting For The Moon uit 2003 volgde een winterslaap van vijf jaar, maar sinds The Hungry Saw uit 2008 is Tindersticks weer even productief als vanouds. Bovendien zou The Something Rain wel eens hun beste sinds Curtains kunnen zijn. Een plaat waarop Tindersticks niet meer op zoek gaat naar zichzelf. En bovendien een plaat met een loodzware thematiek: op dit album verwerken Staples en co de vele sterfgevallen van de laatste jaren in hun omgeving. Dat wordt duidelijk in dit soms heftige gesprek, dat we hadden toen begin dit jaar de eerste kerstbomen verbrand werden.
enola: Dit klinkt als de plaat die je de afgelopen tien jaar altijd hebt willen maken. “Frozen” bijvoorbeeld lijkt me de uitgediepte versie te zijn van “Say Goodbye To The City” van op Waiting For The Moon.
Stuart A. Staples: “Precies, dat is het. (lacht uitbundig) Om eerlijk te zijn, bereikte de opname van “Say Goodbye To The City” nooit wat ze had moeten bereiken. Het is een nummer dat me zo na aan het hart ligt, maar alleen als we het live spelen. De opname ervan doet me m’n schouders ophalen. Onze band zat ten tijde van Waiting For A Moon in een keurslijf, en bij dat keurslijf hoorden strijkers. Terwijl “Say Goodbye” ze totaal niet nodig had. Nu staat er slechts één cello op het album, en dan nog alleen wanneer het nummer dat echt nodig heeft. Ik voel me niet meer gevangen in zo’n keurslijf, maar in die tijd absoluut wel. En ik hield me op den duur meer bezig met daaruit te raken dan met songs te schrijven. Op deze plaat slaagden David, Neil en ik erin elkaar weer te verrassen. (denkt na) En dat houdt je leven ook boeiend, weet je. Je vrouw verrassen (lacht luid), je vrienden, je manager… Op deze plaat ging het weer om connecting with something, een verlangen om ergens naartoe te reiken.”
enola: Vroeger had je het er ook altijd over dat je “iets” wilt uitdrukken in je muziek. Is dat “iets” veranderd de laatste jaren?
Staples: “Ik denk… dat hetgeen waar je naar op zoek bent als songschrijver nooit verandert. (denkt na) Dingen maken, met een groep mensen, is zoiets fragiels, subtiels. Als er iets gebeurt tijdens het opnemen, of tijdens een optreden, bijvoorbeeld net die juiste stilte, kan dat zo krachtig zijn. Er is geen wetenschappelijke verklaring voor, en het is er niet altijd, maar tijdens elk nummer op deze plaat hadden we zo’n moment. We didn’t sell it out somewhere.”
enola: Gaat het er sinds The Hungry Saw meer om jullie zelf tevreden te voelen in de band? Maken jullie meer iets voor jullie als groep dan om een of andere emotie op te wekken bij jullie publiek? Want die indruk gaven jullie me wel op Falling Down A Mountain.
Staples: “Ik moet zeggen dat elk nummer ooit dat ik heb willen afmaken, vanuit een bepaald moment komt. En dat moment kan je gewoon overkomen terwijl je over straat wandelt. Dat kan een melodie zijn of gewoon enkele woorden… It’s just a moment of commitment to something. En vanaf dat moment gaat het gewoon om het vinden van een stuk muziek dat dat vasthoudt, meer dan gewoon dat moment te beschrijven, snap je? Alle woorden, alle muziek gaat gewoon daar om: datgene vasthouden wat in je opkomt, wat in je zit.”
enola: Vandaar misschien ook dat ik op jullie platen nooit één welbepaald thema vind. Het is meer de sfeer in jullie groep die de platen maakt tot wat ze uiteindelijk zijn.
Staples: “We zaten deze keer echt met sterke gevoelens die we wilden delen. Dit album gaat om aanvaarding en berusting. Ik wil geen verhaal vertellen, dit gaat meer om een abstract gevoel dat door de plaat loopt. En daar wilde ik niet van afwijken.”
enola: Wat bedoel je met die “aanvaarding”?
Staples: (Denkt lang na.) “Ik denk niet dat het album daarover gaat, maar… (stilte) Wel, het vorige album ging over het vertrekken vanuit een moment, vanuit ideeën, daaraan vasthouden en zien wat er gebeurt. Deze plaat gaat meer over de nood om iets te zeggen, iets uit te drukken: het verlies van vrienden, leeftijdsgenoten, waar we zo veel mee deelden. Het gaat meer over het zoeken naar antwoorden op vragen die zo’n omgaan met al dat verlies oproepen. Zoals in “Show Me Everything”: daar gaat het over mijn idee dat er sommige dingen zijn die je niet kunt delen, hoezeer je ook wilt. Omdat het zo diep in jezelf zit. Mensen, vrienden verliezen deed me beseffen dat ik sommige dingen niet kan delen, niet kan loslaten.”
enola: Maar toch deel je het dan ergens op deze plaat?
Staples: “Ik denk dat muziek maken zo’n dankbaar iets is, je kunt erin omgaan met de zwaarste onderwerpen. Het zou altijd iets avontuurlijks, iets leuks in zich moeten hebben. Je kunt geen muziek maken zonder die zweem van nieuwsgierigheid. Als je teveel belang hecht aan de echte waarheid over wat je meemaakt, dan maak je het voor jezelf en de luisteraar te oncomfortabel. Als je die waarheid er wat buiten houdt, doe je het de mensen meer appreciëren. Duidelijker dan dit kan ik het niet uitleggen (grinnikt)”
enola: Nu het overlijden van veel van jullie vrienden als een rode draad door de plaat loopt, begrijp ik al beter waarom “Medicine” me zo aan Lhasa (die onder andere meezingt op “Sometimes It Hurts” en op Nieuwjaarsdag 2010 overleed aan borstkanker, pn) doet denken. Ik kan het haar zo horen zingen.
Staples: (stilte) “Ik zou hier nu “ja” op kunnen zeggen. Willen zeggen. Maar het is meer dan dat, het is mijn kleine verhaal, weet je. (tranende ogen) En ik wil er eigenlijk niet over praten. (stilte). It’s there all the time, you know. Het is hard. (ademt diep in). God, you really suck me into it. Wat moet ik zeggen. Ik maak geen muziek om zulke dingen te verwerken, maar ze gebeuren nu eenmaal. En soms moet je er gewoon iets over schijven om je eigen gevoel daarover te vinden. Maar serieus, meer wil ik daar echt niet over kwijt, ik hoop dat je dat begrijpt. Sorry.”
enola: Mag ik zeggen dat ik totaal verrast ben? The Something Rain leek me helemaal geen verwerkingsplaat te zijn als ik ernaar luisterde. Terwijl je er dus wel degelijk een loodzware thematiek op behandelt.
Staples: “Ik wou ook niet dat iedereen dat zomaar zou horen. Maar dit moest allemaal wel gezegd worden. Deze plaat is meer dan het verwerken van al die verliezen de afgelopen twee jaar. Nummers als “Frozen” of “Slipping shoes” zijn meer fighting songs. (denkt na). How do you keep dancing through all this, you know?. We moeten wel. Als wij niet dansen, wie dan wel? Zulke bedenkingen waren belangrijk voor ons, voor deze plaat. Ze lijmde alles wat ieder van ons dacht en hoe ieder van ons alles verwerkte als het ware aan elkaar, snap je?”
enola: Tien jaar geleden zei je in interviews dat jullie als bandleden weinig of niet met elkaar praatten. Hoe gingen jullie nu dan met elkaar om, toen zo veel mensen uit jullie omgeving stierven?
Staples: (zucht diep) “Wel, je kunt erover praten… maar er is ook iets als elkaars gevoelens appreciëren. Er zijn momenten dat je over zulke dingen moet praten, maar dan meer in het algemeen. Als je muziek maakt, en je praat er de hele tijd over, dan ben je eigenlijk niet goed bezig. Je moet niet zozeer ideeën of invalshoeken liggen analyseren, je hebt een flow nodig, een gevoel, connect with other people’s feelings. Als je moet uitleggen tegenover de mensen in je groep dat “de tekst daarover gaat”, you’re dead in the water. Die appreciatie van elkaars gevoelens over al dat verlies was dan ook meer privé dan als band. We weten van elkaar alle shit die ons overkomt, we weten van al dat lijden in onze omgevingen. Maar dat wil niet zeggen dat we er een groepstherapie over moeten houden. We zijn Metallica niet (lacht luid). En het gaat er heus niet om dat allemaal te willen onderdrukken, dat gaat toch niet.”
enola: Muzikaal wordt op The Something Rain pas echt duidelijk dat jullie een heel andere band geworden zijn met dezelfde instrumenten.
Staples: “Er moest iets gebeuren met ons als groep, weet je. De afgelopen vijf jaar hebben we zo hard gewerkt om dingen opnieuw op te bouwen, we moesten iets bereiken dat het allemaal de moeite waard maakte. En dat is deze plaat voor ons. Dit klinkt als promopraat, maar dat is het heus niet. We waren al zo lang op zoek naar wie we eigenlijk waren. En de kwestie voor ons is niet of mensen naar ons, naar deze plaat luisteren. Het punt is meer dat we er hetzelfde, goede gevoel bij hebben omdat het ons net zo veel tijd heeft gekost om hier, op dit punt te geraken. Pas op, natuurlijk heb ik liever dat mensen ernaar luisteren en dat ze geraakt worden… Maar eigenlijk… is het gewoon een plaat (haalt de schouders op) met een man die zingt en er nu over praat.”
enola: Dit is alweer jullie derde plaat op vijf jaar tijd. Geen schrik dat jullie weer vervallen in de routine van plaat – promo – tour die jullie zo beu waren?
Staples: “Het ergste van dat alles is de herhaling van dat ritme ja. Maar nu… (denkt na) Het gevoel dat je iets moois, iets goeds hebt gemaakt, is op zich een eindpunt. En zo voelt het nu ook. Bij de vorige twee platen, vooral Falling Down A Mountain, hadden we het gevoel dat we ergens naartoe werkten. Elke plaat riep nieuwe vragen op. Maar nu ben ik er zeker van dat ik hier over twee jaar niet weer over een nieuwe Tindersticksplaat zal zitten praten.”
enola: Is The Something Rain meer een begin van een nieuw hoofdstuk dan het einde van een vorig?
Staples: “It has to be, yeah. Ik wil hier geen grote woorden gebruiken, maar ik zie deze plaat echt als een soort sluitstuk. Sinds we de plaat af hebben, heb ik niet meer dat gevoel van: we hebben dit nu gedaan, nu kunnen we iets anders gaan doen. We hebben geen plan meer. The Hungry Saw stond nog met één voet in het verleden, daarop waren we zeer bewust van ons verleden. Falling Down A Mountain schonk ons eerlijk gezegd in geen enkel opzicht voldoening. Het groeide vanuit een moment, vanuit een zekere urgentie om gewoon te doen wat in ons opkwam. It just messed everything up. Maar daardoor ben ik tijdens het maken van deze plaat op geen enkel moment met ons verleden bezig geweest. We hadden ze af en beseften plots: zeg, er staan geen strijkers op deze plaat. Hoera! (bulderlacht).”
enola: De openingsmonoloog “Chocolate” zal door velen uitgelegd worden als het verhaal van die kerel die met een meisje naar huis gaat en daar ontdekt dat het eigenlijk een man is. Maar zeker na dit gesprek moet er toch meer achter zitten dan een komische twist op het einde?
Staples: “Dat is waar. In heel dat nummer zit eigenlijk verwerkt waar ik je over gesproken heb. Voor ons is dat een nostalgisch verhaal. De plaatsen in dat nummer bestaan echt. Ze situeren zich in Nottingham, en daar hingen we met onze vrienden altijd rond in de jaren tachtig. En veel van die mensen hebben we de afgelopen jaren verloren. In 1990 was er een moment waarop David en ik tegen elkaar zeiden: we moeten hier weg. En eigenlijk gingen we meteen onze spullen halen en stapten we op de trein naar Londen. Achteraf gezien is het zo’n gewichtige stap in ons leven gebleken. We trokken op met mensen met dezelfde dromen, maar zij zijn nooit vertrokken uit die kleine stad.. (aarzelt) Alsof ze nooit de moed hadden om een stap te zetten naar wat ze wilden bereiken. Er zit een zekere desillusie achter, niet? Als je je eigen dromen verraadt, kunnen ze je beginnen teisteren en kapot maken.
enola: Bedankt voor dit gesprek. Ik hoop dat het soms niet te ongemakkelijk was.
Staples: “Als niets het waard was om over te huilen, zouden we allemaal emotioneel dood zijn. En zeker als het over belangrijke zaken gaat, zit ik er niet mee in een traan over te laten. En weet je… Je zou het na dit gesprek niet zeggen, maar eigenlijk hebben we ons echt wel geamuseerd tijdens het maken van deze plaat. We hebben veel gelachen. En we moeten vooral blij zijn dat we nog kunnen voelen wat we voelen. Dat we nog iets kunnen bereiken. Maar “bereiken” is ergens ook een beangstigend woord. Want wat komt er daarna? Ik ken mensen die iets bereikt hebben, en het is niet dat er daarna een gouden tijdperk voor hen is aangebroken. Iets bereiken is iets tijdelijks, en vaak zelfs alleen maar relevant op dat moment. Ikzelf heb nog niet het gevoel dat ik echt iets heb bereikt. God, nee.”
Tindersticks speelt op 6 maart in het Brugse Concertgebouw. Info: www.cactusmusic.be
