Aan de democratie schort er in België al langer het een en
ander, maar nu lijkt onze engdenkende ministaat ook van dat andere
erfstuk van de Oude Grieken, de mannenliefde, zijn buik vol te
hebben. De voorbije weken toonde een rist relletjes dat
homoseksualiteit – in tegenstelling tot wat we zo graag mogen
geloven – ook bij ons nog lang niet vrij is van controverse. Zo was
er de gewraakte auditie van Falko De Bolster in Idool:
jurylid Sylvia Van Driessche durfde er een opmerking te maken over
de behoorlijk androgyne look van de jongen, waarna ze de verenigde
holebigemeenschap over zich heen kreeg en Falko’s voorkomen voer
werd voor beladen discussies op internetfora allerhande. Een storm
in een glas water, natuurlijk, want Sylvia had het heus niet slecht
voor met Falko en hijzelf had dan ook allerminst aanstoot genomen
aan haar woorden. Het hele incident sneed op zich dus weinig hout,
maar het geeft wel aan hoe gevoelig het thema toch nog altijd
ligt.
Behalve Falko uit Idool was er trouwens ook Franky
(Braam Verreth) uit Thuis, wiens fictionele coming
out bij een handvol kijkers kwaad bloed zette. Aan dat
opstootje werd zelfs een item gewijd in Reyers Laat, waar
Verreth op zijn beurt geflankeerd werd door Jelle Floorizoone, de
hoofdrolspeler uit ‘Noordzee, Texas’. Regisseur Bavo Defurne had
zijn film namelijk opgedragen aan alle jongens die wel hadden
deelgenomen aan de audities, maar uiteindelijk door hun ouders
werden teruggefloten omdat ze voor hun rol – Wat gaan de mensen
wel niet denken, mijn jongen? – een andere gast zouden moeten
kussen. Om hen een hart onder de riem te steken, werden de woorden
It gets better op de generiek geëtst, een leuze die zo
stilaan wel eens bewaarheid zou mogen worden. Het hele voorval
maakte dat ‘Noordzee, Texas’ al snel werd gelabeld als een soort
pamflet van de gay scene, zeker omdat Defurne met de
shorts ‘Matroos’ en ‘Kampvuur’ (beide over ontluikende
homoseksualiteit) was uitgegroeid tot chouchou van de
anders geaarde filmwereld. Met dat etiket is op zich niets mis: de
film is nu eenmaal de eerste, Vlaamse langspeler die de liefde
tussen twee jongens centraal stelt. En dat is toch opmerkelijk,
want dit is weldegelijk 2011: de toekomst, eigenlijk.
Kort gesteld laat ‘Noordzee, Texas’ zien hoe de schuchtere Pim
(een erg oprechte Jelle Floorizoone) en zijn veel ruigere
buurjongen Gino (Mathias Vergels) hun verlangen naar elkaar elk op
hun manier een plaats proberen te geven en hoe moeilijk het is voor
de een te aanvaarden wat voor de ander vanzelfsprekend lijkt. Op
het niveau van de plot is ‘Noordzee, Texas’ dus zeker een homofilm,
maar tegelijk is het ook een prachtig vormgegeven
coming-of-ageverhaal dat goochelt met gevoelens waar
iedereen zich in kan herkennen. Of bent u in uw puberjaren dan niet
op zoek moeten gaan naar uw plaats in die grote wereld, terwijl u
eigenlijk veel liever aan moeders rokken was blijven kleven? Bent u
misschien gespaard gebleven van striemend verdriet toen u voor het
eerst geconfronteerd werd met de vluchtigheid van de grote liefde?
Hebt u echt nooit de makkelijkste oplossing gekozen terwijl u wist
dat alleen de moeilijkste de enige juiste was? Hoewel Defurnes’
eerste feature een pak verhalender is dan zijn erg
poëtische kortfilms, haalt hij dus ook hier thema’s aan die de
eigenlijke plot ver overstijgen en absoluut niet gebonden zijn aan
tijd en plaats, laat staan aan geaardheid.
Zelf omschrijft Defurne ‘Noordzee, Texas’ nog het liefst als
een eenvoudig en ontroerend verhaal over mensen die hun dromen
proberen waar te maken. Dat lijkt mij nu eens een erg valabele
omschrijving, zie, die niet alleen toestaat de soms vreemde
stilering – waarover dra meer – enigszins te duiden, maar tegelijk
de focus verschuift van Pims homoseksualiteit naar een meer
universeel onderwerp dat ook de andere personages aanbelangt. Want
behalve Pim, die droomt van Gino, en Gino, die droomt van een
onbezorgd leven, zijn er ook nog Sabrina (Nina Marie Kortekaas) die
droomt van Pim, Pims moeder Yvette (Eva van der Gucht), die droomt
van de liefde en onder het pseudoniem Yvette Mimosa van een
carrière als accordeoniste, en de morsige garagist Etienne (Luk
Wyns), die op zijn beurt droomt van Yvettes imposant decolleté. In
tegenstelling tot wat in veel besprekingen wordt aangehaald, is
‘Noordzee, Texas’ dus geen ontoegankelijke film die enkel holebi’s
kan bekoren, maar wel een veelzijdig sprookje dat juist op een heel
naïeve manier de tragiek toont die in eenieders levens besloten
ligt.
Die haast kinderlijke dromerigheid zet zich ook op visueel vlak
verder. De film speelt zich af ergens eind jaren zestig, begin
jaren zeventig in een anonieme kustgemeente. Hoewel de decors
zorgvuldig zijn uitgezocht en een schier eindeloos aantal
rekwisieten de tijd van toen doen herleven, kan je de setting
bezwaarlijk realistisch noemen. Daarvoor is het universum van
‘Noordzee, Texas’ té perfect: werkelijk alle attributen zijn er
keicool en retro, ieder kledingstuk is er net fout genoeg en
Adamo’s ‘Tombe le Neige’ schalt er net dat tikkeltje te vrolijk uit
de jukebox. Het is duidelijk dat Defurne hier een archetypische
droomwereld heeft willen creëren, een warm oord waar de nostalgie
nog niet is ingehaald door de werkelijkheid en waar zelfs de dromen
van zijn getroebleerde personages een kans op overleven maken. Die
wonderlijke microkosmos wordt overigens getoond in cinescope en
strakke kaders, wat een welkom tegenwicht biedt over de overdaad
van het decor: met een zwierige cameravoering zou ‘Noordzee, Texas’
er wel erg kitscherig uitzien, type – met het risico gelyncht te
worden door het hele lezersgild – ‘Amélie Poulain’. Nu lijkt elk
shot wel een foto te zijn, genomen op dat ene moment dat iedereen
op de juiste plaats stond, de zon de juiste schittering in hun
hunkerende ogen legde en de wind hun wensen in de juiste richting
blies.
Valt er dan helemaal niks negatiefs te melden over ‘Noordzee,
Texas’? Och, jawel. Samen met het ontbreken van een echte plot
maakt de strakheid van de beelden bijvoorbeeld dat het geheel af en
toe wat vaart mist, en ook met iets minder pillow shots
van wuivende helmgrassen hadden we wel doorgehad dat we ons aan zee
bevonden. Daarnaast werkt het gekunstelde taalgebruik van de
personages (ze spreken het soort gelikte Nederlands dat het
Vlaemsche volk in de beginjaren van de televisie moest verheffen)
nu en dan weldegelijk op de heupen, zeker omdat de jonge acteurs de
gemaakte frasen niet altijd even geloofwaardig weten te brengen.
Maar uiteindelijk draagt ook de kunstmatigheid van de dialogen
enkel bij tot de feeërieke en dichterlijke sfeer van de film, die
tenslotte niet de bedoeling heeft een naturalistisch verhaal te
vertellen. Het zijn dan ook allemaal manco’s die ik met
veel graagte met door de vingers zie, want ‘Noordzee, Texas’ is met
zoveel liefde gemaakt dat je het hele ding wel in je hart móet
sluiten. Nooit gedacht dat ik dat nog eens met de beste bedoelingen
over een film zou zeggen,
maar ik vind ‘m snoezig. Juist ja, snoezig.
