Regie en scenario : Rémi Bezançon
Met : Déborah François, Marc-André Grondin, Jacques Gamblin, Zabou
Breitman, Pio Marmai e.a.
114 min. – F – 2008
‘De film van je leven’. Voor een filmfreak geen bekoorlijkere
gedachte dan dit bestaan vaarwel te mogen wuiven met een film.
Daarom geloof ik gulzig de verhalen van al wie zich ooit in de
schemerzone tussen leven en dood waagde: vlak voor je naar het
lichtje toe zweeft en je definitief de hoed aan de kapstok hangt,
zou je je hele leven met al zijn pieken en dalen aan je zien
voorbijflitsten. Het moet de ultieme hallucinatie zijn, een
geschifte roetsjbaanrit vol emoties die door elkaar worden geschud.
Aan de inhoud kan niemand iets veranderen – we zijn natuurlijk de
‘regisseurs’ van ons eigen leven – maar als ik dan toch iets in de
pap te brokken had over wie de plaatjes uit mijn leven tot een
constructief narratief geheel mocht kneden, dan kies ik voor Rémi
Bezançon. Wat hij met ‘Le premier jour du reste de ta vie’ heeft
aangevangen is alvast impressionant: hij weet in slechts twee uur
tijd op bedrieglijk eenvoudige wijze het leven van het Franse gezin
Duval samen te ballen in een uit flarden en indrukken aan elkaar
geplakt familieportret. Een mens heeft al voor minder een zelfmoord
begaan.
Marie-Jeanne (Zabou Breitman) en Robert Duval (Jacques Gamblin)
hebben drie kinderen. De oudste zoon Albert (Pio Marmai) studeert
voor dokter. De romantische Raphaël (Marc-André Grodin)
specialiseert zich in het nietsnutten en zolang mogelijk thuis
wonen. Fleur (een zalige Déborah François) is dan weer in haar
grungefase en pubert tegen de sterren op. Wanneer Albert op zijn
eentje gaat wonen, voelt moeder Marie-Jeanne haar gezin uit elkaar
spatten en besluit ze om als afleiding terug naar school te gaan.
Dik tegen de zin van haar dochter, die vindt dat haar moeder zich
te jong gedraagt voor haar leeftijd. Vader Robert worstelt dan weer
met een vadercomplex: hij voelt zich niet gewaardeerd door zijn
vader, maar krijgt van zijn zoon dezelfde verwijten. Allemaal
hebben ze hun eigen twijfels en verlangens en verwachtingen
tegenover elkaar en beïnvloeden hun keuzes elkaars leven.
Een ‘5×2’ van
François Ozon, maar dan met vijf gezinsleden, Rémi Bezançon legt de
lat uitdagend hoog. Over een tijdspanne van een twaalftal jaar, van
eind jaren 80 tot begin 2000, krijgen we telkens één dag uit het
leven van één gezinslid te zien. Zoals de dag waarop Raphaël voor
het eerst vlinders voelt. Of de dag waarop Fleur zestien wordt en
ze zich klaar acht voor de grote stap… Vijf cruciale dagen uit hun
leven, vijf individuele verhalen die doorspekt worden met
flashbacks. De andere gezinsleden blijven uiteraard het verhaal in
en uit lopen, waardoor door de jaren heen de splinters van ieders
spiegelbeeld zich tot een treffend totaalbeeld vormen. Raphaël
denkt tijdens zijn dag bijvoorbeeld terug aan een
luchtgitaarwedstrijd waar hij met zijn vader naartoe ging. Die
enthousiaste blik en mimiek van zijn vader terwijl Raphaël zich
smijt op het podium (een superleuke scène), zeggen veel meer dan
woorden over hun vader-zoonband van dat moment. Ook al krijgt één
lid een apart hoofdstukje aan hem gewijd, de rest van het gezin is
er dus steeds onlosmakelijk mee verbonden. Binnen die veelheid aan
informatie die op je wordt afgevuurd (tijdens de begingeneriek
alleen al wordt hun kindertijd erdoor gedraaid) en de ongewone
narratieve collagestructuur, voelt de film verdacht vloeiend en
logisch aan.
Bezançon jongleert niet alleen met tijd en ruimte alsof het niets
is, de jonge cineast tekent ook een rake observatie van een gezin
én van een periode, die voor veel mensen die de jaren 90 (dat dit
al nostalgie is!) van dichtbij hebben meegemaakt, herkenbaar is.
Het helpt natuurlijk dat het gezin Duval bijzonder boeiende en
uiteenlopen karakters blijken en dat de acteurs hun personages met
veel respect, diepgang en sympathie vertolken. Zabou Breitman als
meisje in een moederslijf speelt de honing die heel het gezin
samenhoudt, Jacques Gamblin houdt zijn personage dan weer subtieler
op de achtergrond, maar heeft misschien wel de mooiste rol te
pakken. Misschien herkent u zichzelf wel in de woede-uitbarstingen
van Déborah François, een wervelwind aan rebellie? Of Pio Marmai,
degene die het meest met de voeten op de grond staat? En natuurlijk
zijn we blij als een kind met een Mega Mindy-lolly dat Marc-André
Grondin weer ons witte doek komt inkleuren: hij steelt prompt uw
hart als de ultieme nineties-zwever die zijn doel in het
leven maar niet lijkt te vinden en maar wat ter plaatse blijft
trappelen.
Voor wie van ‘C.R.A.Z.Y.’ (ook met
Marc-André Grodin) hield, ligt deze film in dezelfde lijn: het
biedt dezelfde rake karakterschetsen van een disfunctioneel gezin
(hetzij een decennium later) en dobbert op een even puike
rocksoundtrack (Janice! David!), alleen is de film visueel net iets
minder speels en kleurrijk in beeld gebracht. Iets dat ruim
gecompenseerd wordt door de flinke scheut humor die Bezançon door
het verhaal en de dialogen roeit (het sneeuwbal-in-de-aars
incident, Raphaël die als een spook voorbijraast), de sporadische
surreële momenten, de tastbare emoties en de kleine details voor de
aandachtige kijker, zoals het briefje in de vaders jaszak, die
ruimte laten om zelf te speculeren wat er tussen die vijf dagen in
allemaal gebeurd is.
Het is een feit, bij een familieportret weet je natuurlijk wel
ongeveer wat er zal komen: er zullen ruzies volgen, er zal
versplintering en verbroedering zijn, Pietje de dood zal
langskomen, er zullen tranen vloeien… Bezançon vertelt de
levensloop van de Duvals echter op zo’n aanstekelijke manier dat de
stevig op zichzelf staande verhaaltjes verweven worden tot één
groot, warm geheel waar je je als kijker lekker in kan duffelen.
Met zijn ingenieus gestructureerd scenario, gedetailleerde
personageontwikkeling en vooral grote toegankelijkheid, is dit een
film die onder uw huid zal kruipen, er al snel eitjes zal leggen,
die tegen het einde tot een weemoedig medeleven zullen zijn
uitgebroed. Je moest al weg zijn!
