To know Lloyd Dobler is to love him.
Diane Court is about to know Lloyd Dobler.
Niemand anders dan Cameron Crowe kan zeemzoete lulkoek zo verdomd
oprecht laten klinken. Met ‘Elizabethtown’ ging hij
erover, maar met dit tintelende regiedebuut over first
love zat hij er pal op. Op papier lijkt ‘Say Anything’ niks
meer dan een zoveelste banale tienerkomedie, maar eigenlijk is dit
een opvallend volwassen dramedy over twee jonge mensen die
zich voor het eerst in hun leven branden aan die allesbepalende
kracht van de liefde. Geen opgeblazen stereotiepen, geen scabreuze
zoektocht naar seks, maar een bloedmooie en eerlijke romance die
langzaam maar zeker het hart laat smelten op de best mogelijke
manier. Hoog tijd om kennis te maken met Lloyd Dobler.

Een nooit betere John Cusack kruipt in de huid van Lloyd.
Tijdens de openingsscène komen we onmiddelijk zijn doel en missie
te weten: hij moet en zal een afspraakje versieren met Diane Court
(Ione Skye). Een onmogelijke taak, want de schattige Diane is een
‘brein’, een bolleboos die net een prestigieuze beurs heeft
gekregen om verder te studeren in het buitenland. Ze is, zoals één
van Lloyds vriendinnen zo treffend weet te verwoorden, een
brain trapped in the body of a gameshow hostess. Lloyd is
een ander verhaal. Als de meest zelfverzekerde twijfelaar is hij
steeds op zoek naar iets hoger, iets betekenisvoller. Zoals
professionele kickboxer worden bijvoorbeeld. Maar toch waagt hij de
stap door Diane op te bellen en uit te vragen. En ze gaat nog
akkoord ook. Het odd couple begint steeds meer met elkaar
op te trekken en dat is dik tegen de zin van haar overbeschermende
vader (John Mahoney, de pa van ‘Frasier’). Het vertrek naar het
buitenland komt steeds dichterbij en toch zal Diane moeten kiezen
tussen haar eerste liefde en haar vader, die dan nog eens verdacht
wordt van belastingsfraude. Wie zei ook weer dat liefde zo mooi kon
zijn…

Het voelt een beetje raar aan om eens een tienerfilm te zien
waarin geen taarten worden geneukt, sperma wordt gedronken of kots
als een fontein in het rond spettert. Want dat zijn de toestanden
die je doorgaans wél in dat soort puberfilms terugvindt. Cameron
Crowe is intelligenter dan dat. Zoals geen ander weet hij de échte
emoties, twijfels en levensvragen weer te geven van tieners (Lloyd
Dobler weet nog niet wat hij wil doen met zijn leven, maar hij wéét
ook dat hij het nog niet weet) die zich op de rand bevinden van de
‘echte wereld’ (na de high shool dus). Hij vertelt over
normale mensen die in relatief normale omstandigheden tegen
problemen aanbotsen. Geen weddenschappen om het meisje te winnen,
geen olijke misverstanden, geen absurde persoonsverwisselingen,
niks van die zever. Gewoon twee mensen die verliefd worden en
moeten omgaan met de situaties die daaruit volgen. Met ‘Say
Anything’ opende Cameron Crowe het post-John Hughes-tijdperk. Hij
maakte een film over tieners, die niet alleen bestemd is voor jonge
mensen (hoewel dat weliswaar nog steeds de hoofddoelgroep blijft),
maar door de volwassen thematiek ook door een oudere leeftijdsgroep
kan gesmaakt worden. ‘Ferris Bueller’s Day
Off’ is geweldige fun, maar iemand die daar niet mee is
opgegroeid of boven de dertig is, zal daar doorgaans heel weinig
aan hebben. ‘Say Anything’ heeft die grensoverschrijdende
meerwaarde wel.

Niet dat het verhaal van ‘Say Anything’ zo revolutionair
vernieuwend is. Integendeel, een meer eenvoudige boy meets
girl-romance kan je niet bedenken. Maar zoals bij de meeste
verborgen parels moet je iets dichter kijken om de schoonheid ervan
te kunnen bewonderen. ‘Say Anything’ blinkt uit met zijn rijke
details. Zoals de ongewone first date (een house
party met een hilarische Eric Stoltz als gastheer) waar Diane
en Lloyd nauwelijks een woord tegen elkaar zeggen. Diane is voor
het eerst in haar jonge leven aan het socialisen en Lloyd
‘zweeft’ er zo’n beetje rond als een engelbewaarder. Heel bijzonder
om die twee bezig te zien. Maar ook in de meer pijnlijke scènes
krijgen we vaak iets uniek te zien. Het iconische moment uit de
film, John Cusack die met een radio aan het venster van Diane staat
om haar terug te winnen met ‘In Your Eyes’ van Peter Gabriel, is
zonder twijfel één van de meest magische filmmomenten van de
laatste vijfentwintig jaar. En hoe loopt die scène af? Springt
Diane haar bed uit en loopt ze naar beneden om haar prins in de
armen te nemen? Neen, ze draait zich met pijn in het hart om en
Lloyd blijft alleen achter met enkel Peter Gabriel als gezelschap.
Schitterend. En zo kan ik nog een tijdje doorgaan. Lloyd die Diane
waarschuwt voor glasscherven op de grond, de ‘you must
chill!’-scène met Jeremy Piven, het gesprek over vrouwen
achter de nachtwinkel, de gitaarliedjes van Lili Taylor over haar
ex en de tijdloze plakker ‘I gave her my heart, she gave me a
pen’. Wij kunnen zoiets proberen te zeggen, maar we zouden
falen. Enkel in de wondere wereld van Cameron Crowe pakt
zoiets.

Waar ‘Say Anything’ wel een revolutionair sprongetje maakt is
met het vaderpersonage. Ouders in teen movies worden vaak
gemakkelijkheidshalve héél stereotiep voorgesteld. Crowe maakt van
Diane’s vader echter een mens van vlees en bloed die met voldoende
ontwikkeling in het verhaal betrokken wordt. Nooit of zelden gezien
in dit genre. Hij is geen bad guy, hij is geen brave
goedzak, hij is een doodgewone pa met zowel goede (zijn liefde voor
zijn dochter) als minder bewonderenswaardige eigenschappen (hoe ver
ga je om je dochter te voorzien van een zorgeloos leven?). Dankzij
de genuanceerde vertolking van een schitterende John Mahoney wordt
de klassieke opstelling van de twee geliefden en de derde partij
subtiel opengebroken om een interessanter en minder eenvoudig
verhaal te vertellen. Zo’n keuzes sieren Cameron Crowe en maken de
film er alleen maar beter en origineler op.

Maar uiteindelijk draait het allemaal om de knetterende
chemistry tussen John Cusack en Ione Skye. Je mag nog
zoveel nieuwe en uitdagende dingen doen met een tienerfilm, als je
geen koppel hebt dat klikt, dan is al de rest verloren moeite. Maar
het is dus wel degelijk koekenbak in het kwadraat. Ione Skye is
betoverend als het meisje dat nood heeft aan een goed lief, maar
het is John Cusack als de nerveuze, filosofische
fast-talker met een hart van goud die de homerun
slaat. Cusack is niet alleen goed, hij is geweldig. De tics, het
spontane optimisme en de jongesachtige charme, hij heeft het
allemaal en hij brengt het fantastisch. Wat Ferris Bueller voor
Matthew Broderick is, dat is Lloyd Dobler voor John Cusack. Hij mag
nog zoveel andere films maken, op zijn grafsteen zal staan: ‘hier
ligt de coole gozer die ons Lloyd Dobler gaf’.

Na bijna twintig jaar staat ‘Say Anything’ er nog steeds.
Sympathieke én geloofwaardige personages, een handvol memorabele
dialogen en een geslaagde kruisbestuiving tussen drama en luchtige
romantiek. Naast ‘Almost Famous’ nog
steeds Crowe’s beste film en binnen z’n genre wellicht de beste
tout court. Haal vlug de oude cassettespeler van zolder en
begin maar snel mixed tapes voor uw vlam te maken, liefst
met minstens één Peter Gabriel-nummer. En neen, ‘Sledgehammer’ is
niet toegelaten.