Het is nog te vroeg om al iets met zekerheid te kunnen zeggen, maar
er doen al geruchten de ronde dat ‘Finding Neverland’ in de komende
maanden zwaar gepushed zal worden door producerende studio Miramax
voor de oscarrace. Ik zie dat er persoonlijk nog wel van komen:
deze tranentrekker heeft immers alles waar ze in de VS dol op zijn:
een toegankelijk verhaaltje met een hoge snotterfactor,
inspirerende dialogen zoals: ‘Geloof en je dode familieleden zullen
altijd bij je zijn!’, en twee bijzonder aantrekkelijke mensen
(Johnny Depp en Kate Winslet) in de hoofdrollen. Na de hevig over
het paard getilde melodramatische draak die ‘Monster’s Ball’ was – “laten we eens een
kind vermoorden, dà n zullen ze wel gaan huilen” – geeft regisseur
Marc Forster ons een solide, weinig geïnspireerde maar degelijk in
elkaar gestoken crowd pleaser, het soort film dat u absoluut
niets mee zal delen dat u niet al lang wist, maar daarom nog niet
slecht gemaakt is.
Het is het begin van de 20ste eeuw en J.M. Barrie (Johnny Depp) is
een toneelschrijver in Londen wiens laatste stuk roemloos tenonder
is gegaan bij de critici en het publiek. Barrie, een
excentriekeling die zich regelmatig terugtrekt in z’n eigen
fantasiewereld en de werkelijkheid altijd al een beetje onwerkelijk
heeft gevonden, ontmoet tijdens z’n wandelingen door het park de
niet geheel afstotelijke Sylvia Llewyelyn Davies (Kate Winslet) en
haar vier zoontjes: Michael, George, Jack en Peter. Het is liefde
op het eerste gezicht tussen Barrie en de familie Davies: dag na
dag ontmoet hij hen, hij speelt spelletjes met de jongens en praat
met hun moeder. Over de loop der tijd onstaat er een diepe
vriendschap tussen hen, én de kiem voor een nieuw toneelstuk,
gebaseerd op de fantasieën waarmee Barrie en de broertjes Davies
zich uitleven: Peter Pan. Barrie’s huwelijk komt na een tijdje
echter onder zware druk te staan, en ook de moeder van Sylvia
(gespeeld door een ijzige Julie Christie), is niet bepaald opgezet
met de gang van zaken.
Eén van de redenen waarom het verhaal van ‘Peter Pan’ zo blijvend
populair is, is het ongegeneerde geloof in de mogelijkheden van de
jeugdige fantasie dat eruit spreekt. Wie een versie van ‘Peter Pan’ leest of bekijkt – een goeie
versie dan toch – wordt automatisch geconfronteerd met de tijd uit
zijn of haar eigen leven toen magie nog mogelijk leek. ‘Peter Pan’
spreekt dat kleine, verwaarloosde deel van onszelf aan dat het
destijds bijzonder oneerlijk vond dat we groot moesten worden, en
dat is de reden dat het werkt. P.J. Hogans recente verfilming
slaagde daar wonderwel in: de complexiteiten van het verhaal
werden, wellicht voor de eerste keer in een filmversie, in groot
detail bestudeerd, maar de aantrekkingskracht van de eeuwige jeugd,
het eeuwige avontuur, ging nooit verloren. In ‘Finding Neverland’
wordt Barrie zelf voorgesteld als een soort van grote Peter Pan,
een man die het nooit is verleerd om met een blik van vage
verwondering naar de wereld te kijken, die nooit die stap heeft
gezet waarin volwassenheid gelijk wordt gesteld aan het opgeven van
je fantasie. Hij leeft zelfs zodanig in z’n verbeelding dat hij het
gezelschap van kinderen nodig heeft, aangezien ze de enigen zijn
die hem nog kunnen bijhouden.
Dat is een mooie gedachte, hoewel het ongetwijfeld een zware
vereenvoudiging van de werkelijkheid is. J.M. Barrie had
waarschijnlijk pedofiele neigingen, maar dat is een detail dat voor
deze versie zeer nauwkeurig wordt overgeslagen. De Barrie van
‘Finding Neverland’ is zelfs tot op het abnormale af aseksueel –
hij toont geen amoureuze interesse in de jongens, noch in Sylvia
Davies, hoewel die eruit ziet als Kate Winslet. Het enige waarvoor
hij belangstelling heeft, zijn de mogelijkheden tot onschuldig,
kinderlijk spel en artistieke inspiratie die de jongens hem bieden.
In zekere zin doet Marc Forster de historische figuur van Barrie
daarmee geen grote gunsten: door alle vormen van seks uit de film
te bannen, maakt hij van Barrie een veel minder complexe figuur dan
hij eigenlijk was. Natuurlijk speelde seks een rol in de echte
gebeurtenissen, hij was toch maar een mens? J.M. Barrie was een
groot kind dat zich verzette tegen z’n eigen volwassenheid,
jazeker, maar hij was ook een seksueel wezen, die een soms
ongezonde interesse vertoonde in kinderen – door dat over te slaan,
berooft Forster de schrijver in zekere zin van een deel van z’n
menselijkheid.
Natuurlijk is het perfect te begrijpen waarom Forster die minder
welriekende aspecten van het verhaal heeft willen verwijderen:
‘Finding Neverland’ is een melodrama over de kracht van de
fantasie. Het is een veilige film, die mikt op de laagste gemene
deler: geef ze een lach, geef ze een traan, laat ze vooral niet
teveel nadenken en hopla, zo kweek je een succesvolle film.
‘Finding Neverland’ kleurt op geen enkel moment buiten de lijntjes,
het is cinema zoals u het al honderd keer eerder hebt gezien en nog
eens honderd keer zult kunnen bekijken tijdens de komende jaren in
de multiplex. Het is een melodrama, gemaakt voor een groot publiek,
en daar hebben pedofielen of een overdreven complexiteit van de
hoofdpersonages nu eenmaal geen plaats. Alles moet tenslotte nog
een beetje verteerbaar blijven voor die mensen die enkel op
zaterdagavond naar de cinema gaan en geen zin hebben om dingen te
zien die ze met de eerste pils achteraf niet kunnen wegspoelen.
Forster heeft hier absoluut geen prent voor cinefielen gemaakt, dit
is een tranentrekker voor de meute, die erop bezien is om alle voor
de hand liggende emotionele registers te bespelen. De film zal je
nergens een uitdaging stellen, zal je nergens verplichten om zelf
enig werk te verrichten – dat is dan wat je noemt een crowd
pleaser.
Is daar in principe iets mis mee? Ach welnee, zeker niet wanneer
het goed in elkaar is gestoken, zoals hier. Visueel weet Forster af
en toe met een leuk fantasiemomentje uit te pakken (de opvoering
van ‘Peter Pan’ voor een beperkt publiek, aan het einde van de
film, is bijvoorbeeld een zeer knap geënsceneerde sequens), en ook
de acteurs leveren prima werk. Johnny Depp heeft de laatste jaren
ten overvloede bewezen dat hij alle rollen aankan, en aan al z’n
rollen een extra dimensie kan geven die niet noodzakelijk aanwezig
was in het scenario (zie bijvoorbeeld ‘Secret Window’). Hier houdt hij zich
opvallend in – Barrie is een groot kind, maar dan wel één dat z’n
manieren kent, en Depp overtreedt nooit grenzen van de
plausibiliteit. Kate Winslet op haar beurt is betrouwbaar als
altijd – dit soort rollen zou ze met haar ogen dicht kunnen spelen,
maar daarom doet ze het nog niet minder goed.
‘Finding Neverland’ is een formulefilm, gemikt op een zo groot
mogelijk publiek. Dat legt natuurlijk bepaalde beperkingen op –
grote vooruitgangen in de filmindustrie hoeft u hier niet te
zoeken, het is een voorspelbare bedoening met een ietwat
sentimenteel einde – maar de film doet wat hij moet doen. Bij het
verlaten van de zaal zag ik zeker vier of vijf vrouwen huilen – dan
kun je moeilijk ontkennen dat de prent z’n effect behaalt.
http://www.miramax.com/findingneverland/
