Over de loop der jaren zijn er veel filmversie’s geweest van J.M.
Barrie’s klassieke kinderboek – de prent die de meeste mensen
kennen en waaraan hun herinneringen aan het verhaal het stevigst
verankerd zullen zijn, is wellicht de Disney-tekenfilm, maar het
boek is ontelbare keren verfilmd voor televisie en natuurlijk is er
Steven Spielbergs flop ‘Hook’. P.J. Hogan, de Australische
regisseur van ‘Muriel’s Wedding’ en ‘My Best Friend’s Wedding’,
laat de huwelijken even voor wat ze zijn en blaast op een
verrassende wijze nieuw leven in de welbekende premisse. Zat er
echt iemand te wachten op een zoveelste Peter Pan-film? Welnee,
maar wat we hier krijgen, is zowaar een oprecht fantasierijke,
visueel verrukkelijke en goed geacteerde herwerking van het
verhaal, die van begin tot eind van het scherm spat met alle kracht
van z’n jeugdige enthousiasme.
De plot mag welbekend zijn: Wendy Darling is een meisje van twaalf
en een half, die in het London van het begin van de twintigste eeuw
woont samen met haar twee broers, John en Michael. Terwijl hun
vader nog te bedeesd is om zijn baas aan te durven spreken, en
terwijl ze op de lippen hun moeder een kus zien die ze nooit aan
iemand zal geven, ontsnappen de kinderen aan de saaie werkelijkheid
van de volwassenen om hen heen door verhalen te vertellen –
Assepoester, Doornroosje en natuurlijk die over Peter Pan en
kapitein Hook. Dan, op een avond na een hoog oplopende ruzie tussen
de ouders en de kinderen, komt de echte Peter Pan de kinderkamer
ingevlogen en neemt hen mee naar Never-Neverland, waar kinderen
nooit groot hoeven te worden en avontuur om elke hoek komt
kijken.
‘Peter Pan’ is zo’n verhaal waar Freud nog een vette kluif aan zou
hebben – volwassenheid tegenover de wens om eeuwig kind te blijven,
de manier waarop Peter en Wendy bij hun aankomst in Never-Neverland
stante pede tot “vader en moeder” van de Lost Boys (Peters bende)
worden gebombardeerd, de obsessie van kapitein Hook om Pan naar de
andere wereld te helpen, aangezien die hem herinnert aan alles wat
Hook zelf kwijt is (zijn jeugd, zijn onschuld, elke vorm van
vriendschap of liefde)… Yup, wie dat wil zou ‘Peter Pan’
van a tot z kunnen zitten ontleden op onderliggende thematiek en
een verborgen seksuele agenda. P.J. Hogan is wellicht de eerste
regisseur van een filmversie die het aandurft om op z’n minst een
paar stappen in die richting te zetten. Hij vergeet de humor of het
avontuur niet, wel in tegendeel, maar tussendoor krijgen we toch
ook een aantal hints dat Peter Pan als personage misschien niet zo
gelukkig is als wij altijd dachten. Peter Pan is de jongen die
nooit groot wilde worden – maar deze film suggereert dat hij dat
niet wil omdat hij er bang voor is. Volwassen worden betekent
verantwoordelijkheden opnemen, je emoties onder ogen komen. Op een
bepaald moment zegt Wendy tegen kapitein Hook: “Ik wou dat ik weer
een paar jaar jonger was. Toen was alles eenvoudiger.” “Ja,” zegt
Hook, “groot worden is zo’n barbaars gedoe, met al die ongemakken –
en puistjes!” Het verschil tussen Wendy en Peter is dat Wendy niet
bang om dat onder ogen te zien, terwijl Peter blijft wegvluchten in
z’n wereld van zwaardgevechten en elfjes. Wanneer Wendy hem een kus
wilt geven, reageert Peter verward: “We spelen toch alleen maar een
spelletje?” Hij zal nooit verder raken dan dat.
Het is bij mijn weten de eerste keer dat die tragiek van het
personage Peter Pan zo openlijk wordt behandeld – wie nooit groot
wordt, zal nooit een echt leven leiden – maar niets van dat alles
staat in de weg van het avontuur, van het zuivere plezier van het
verhaal. P.J. Hogan heeft hier een soms adembenemend mooie film
gemaakt. Niets in ‘Peter Pan’ ziet er strikt realistisch uit, zelfs
Londen wordt gestileerd tot het iets wordt dat er wel op lijkt,
maar zich toch nog in een heel eigen wereldje bevindt. Roze wolken
en helderblauwe hemels, gigantische sets die tot in de kleinste
details zijn afgewerkt (dat piratenschip!), een overwegend
goudgelige, zeer warme belichting en dat alles gekoppeld aan Hogans
gewoonte om scheve kadreringen en snelle camerabewegingen te
gebruiken… ‘Peter Pan’ is, meer dan eender welke film van dit
jaar die ik heb gezien, een film om naar te kijken, want
tijdens elke scène gebeurt er wel iets visueels dat je absoluut
niet gemist wilt hebben. Hogan is, zeker voor de actiescènes,
grotendeels afhankelijk van speciale effecten – de computers hebben
weer overuren gedraaid – maar in tegenstelling tot sommige prenten,
is de regisseur hier volledig in controle over z’n technologische
speeltjes. De effecten worden gebruikt om het verhaal te vertellen,
niet omgekeerd.
Bovendien krijgen we Jason Isaacs in een dubbelrol als Mr. Darling
en kapitein Hook – de man had al bewezen dat hij een formidabele
smeerlap kan neerzetten in ‘Harry Potter
and the Chamber of Secrets’, en hier vermijdt hij de
gebruikelijke cliché’s van een piraat die “aaaargh” brult en rum
drinkt. Isaacs neemt hier een rol die erom schrééuwt om ten prooi
te vallen aan vreselijke overacting, en hij speelt het met een
onuitwisbare charme (Hook lijkt hier een gentleman die toevallig in
de piraterij verzeild is geraakt) en ook weer een beetje die
tragiek. Peter Pan is bang om groot te worden, Hook is bang voor
het kind in zichzelf.
Peter wordt gespeeld door Jeremy Sumpter, één van de kinderen van
Bill Paxton in ‘Frailty’, die hier
zeer veel frisheid en spontaniteit brengt naar een welbekende rol.
Kindacteurs hebben vaak de neiging om té zeer te proberen om
natuurlijk te acteren, en hoe meer ze dat proberen, hoe erger het
wordt – let maar eens op dat klein ettertje dat in ‘The Phantom Menace’ een poging ondernam een
kindsterretje te worden. Maar Sumpter briest luchtig door de hele
film heen, je ziet hem nergens proberen. Hetzelfde geldt trouwens
voor Rachel Hurd-Wood, een debutante die ontdekt werd via een
algemene auditie – ook zij is nooit minder dan geloofwaardig.
Voor sommigen zal Hogans uitbundige visuele stijl naar het einde
toe allicht teveel worden – zelfs Hook merkt het op: “Pan…
you’re pink!” – en ook krijgen we hier en daar een volstrekt
overbodige voice-over die ons dingen komt vertellen die we zelf ook
wel kunnen zien of afleiden. Maar ‘Peter Pan’ blijft heerlijk
amusement, met een hart én een verstand. Dit is letterlijk vermaak
voor het hele gezin.
