Het is pas als je een oplijsting van de titels bekijkt, dat
je beseft wat een sterk filmjaar 2011 eigenlijk is geweest. Voor
het eerst in jaren heeft ondergetekende het lastig gehad om zich te
beperken bij een top 10 – maak er een top 15 of zelfs een top 20
van, en je zou al wat minder darlings moeten
killen. Maar goed, zo hebben we het graag. Zoals steeds wordt
onze top en flop opgesteld aan de hand van de films die in 2011 in
België zijn uitgekomen. Het is dus mogelijk dat er films tussen
staan die in hun thuisland al in 2010 werden uitgebracht. Met
andere woorden: geen gezeur, aub. James, de top 10,
graag!
1. Black
Swan
Darren Aronofsky maakt een hallucinante mengeling tussen een
Polanskiaanse (jà , dat is een woord!) paranoia-thriller en een
grotesk melodrama over de balletwereld. Vergis je niet: ondanks de
setting heeft deze prent de grootste ballen van het jaar. Je moet
het maar durven om de waanzin van je hoofdpersonage zo consequent
door te trekken in de stijl van je film. Je moet het maar kunnen,
om dat alles onder controle te houden, zodat het niet lachwekkend
wordt. En je moet er maar de cast voor hebben: Natalie Portman
levert een tour de force van heb-ik-jou-daar. Beste film
van het jaar.
2. Incendies
Van de lyrische openingsscène, over de onvergetelijke bussequens
tot aan de gedurfd ingehouden slotmomenten, is ‘Incendies’
beresterke cinema. Oké, de plot steunt soms op wel zéér grote
toevalligheden, maar de menselijke tol van het gerommel in het
Midden-Oosten, zelfs over de generaties heen, werd nog nooit zo
voelbaar gemaakt in een film. Lubna Azabal breekt je hart in de
hoofdrol.
3. Rundskop
De
Vlaamse film is al jaren lang aan een hausse bezig, dat
weten we allemaal, en meestal leidt dat tot achtenswaardige
prenten, die uiteindelijk toch net niet memorabel genoeg zijn om
definitief te blijven plakken. ‘Rundskop’ is anders. Debuterend
regisseur Michaël R. Roskam toont een sterke persoonlijke visie,
zonder te vervallen in hermetisme. Hij maakte een toegankelijk
thriller-drama, dat vol zit met boeiende ideeën en krachtige
emoties. De sfeerrijke fotografie van Dimitri Karakatsanis en de
fabelachtige acteerprestaties (niet alleen van Matthias
Schoenaerts, maar ook van Jeroen Perceval) krijgt u er gratis
bovenop. Watch and learn, Jan Verheyen, watch and
learn!
4. A Separation
Kreeg een zodanig beperkte release dat we hem bij zijn
bioscoopcarrière simpelweg gemist hebben. Maar dan zie je zo’n film
achteraf op dvd, en kijk eens aan: het is een intelligent drama,
waarin de relaties tussen man en vrouw, tussen de verschillende
sociale klassen en tussen ouders en hun kinderen op een meeslepende
manier tegen het licht worden gehouden. Geen nood, de recensie
volgt binnenkort!
5. We Need to Talk
About Kevin
Tilda Swinton geeft een Oscarwaardige prestatie als moeder die zich
afvraagt of ze zelf mee de verantwoordelijkheid draagt voor het
psychopathische gedrag van haar zoon. Een harde, complex
gestructureerde en emotioneel verwoestende film.
6. Drive
Ryan Gosling, alom tegenwoordig in 2011, speelt verreweg de
coolste cat van het jaar in deze eigenzinnige
kruisbestuiving tussen ‘Taxi Driver’, een oude John Ford-western,
een Michael Mann-thriller en nog vanalles. Een onderkoeld toontje,
af en toe doorbroken door bruut geweld, een perfect gecontroleerde
regie en een soundtrack die we alleen maar “vet” kunnen noemen.
7. Melancholia
Als Lars von Trier depressief is, dan mag heel de wereld dat weten.
Eerst met het hallucinante ‘Antichrist’ (en ja, dat was dus wel
degelijk een fantastische film), en nu met het bijna even
indrukwekkende ‘Melancholia’. De eerste helft gaat wat traag, ja,
maar daarna wordt de spanning steeds verder opgevoerd, om te leiden
naar een orgasme van een finale.
8. Never
Let Me Go
Carey Mulligan bevestigt haar statuut als beste jonge actrice van
het moment, terwijl Mark Romanek eindelijk zijn eersteling ‘One
Hour Photo’ opvolgt, met ‘Never Let Me Go’. Een ingehouden drama,
gebaseerd op de meesterlijke roman van Kazuo Ishiguro (‘The Remains
of the Day’), die aan het einde toch je hart breekt. Werd
nauwelijks bij ons uitgebracht, dus u hebt bij deze de morele
verplichting om de dvd op te zoeken.
9. Rabbit
Hole
David Cameron Mitchell, hij die ooit een memorabele anale
Star-Spangled Banner liet horen in ‘Shortbus’, komt nu
aanzetten met dit volwassen drama over een koppel dat de dood van
een kind probeert te verwerken. Twee fantastische hoofdrollen,
volstrekt geloofwaardige emoties en – verrassing! – opvallend veel
humor in deze diepmenselijke, onterecht onderschatte film.
10. The
Tree of Life
Vreemd: ik ben zeker niet de grootste Terrence Malick-fan, en ‘The
New World’ vond ik zelfs een doodsaai staaltje pretentie. In
theorie kan je ‘The Tree of Life’ hetzelfde verwijten: de ideeën
zijn groots, de stijl zweverig, de personages schetsmatig, het
tempo bewust traag, de subtekst een combinatie van glibberige
new age-filosofie en ouderwetse pilaarbijterij. En toch…
Toch vindt Malick een oprechte poëzie in de parallel tussen
kleinstedelijk leven en à lle leven. Toch zijn de beelden om van
achterover te vallen en toch is de film inhoudelijk opvallend
samenhangend – of je zijn wereldbeeld nu deelt of niet. Brad Pitt
is trouwens ijzersterk.
Genoeg superlatieven, laten we nu heel even kijken naar wat
er niét deugde dit jaar. En voor wie zich vragen mocht stellen bij
dit lijstje: als ik ze niet moet bespreken, ga ik echt niet voor de
lol naar dingen kijken als ‘Transformers 3’ en ‘Twilight: Breaking
Wind’.
1. Sucker
Punch
Zack Snyder geeft de narratieve cinema een uppercut van
jewelste met deze compleet onsamenhangende CGI-draak. De regisseur
gooit gewoon al zijn favoriete creaturen op een hoop, en
veronderstelt dat er dan wel een film zal ontstaan. Niet dus.
Cinema voor pubers en idioten.
2. Gnomeo
and Juliet
Ofwel: ‘Romeo and Juliet’, maar dan met tuinkabouters. Degene die
ooit met dit idee is afgekomen, verdient sowieso al een plekje in
het gekkenhuis. Voeg daar dan nog heel wat vermoeiende metahumor
aan toe (van het soort dat na ‘Shrek 2’ rustig had mogen uitdoven),
kitscherige visuals en veel muziek van Elton John, en je hebt een
ondraaglijk irritante animatiefilm.
3. I am
Number Four
Cynische poging om nog maar eens een science
fiction-franchise voor jongeren op te starten, met
prefab-verhaallijnen, acteurs die eerder thuishoren in een
kindersoap op het Disney Channel en silly speciale
effecten. Was gelukkig niet de megahit waar de producenten op
hoopten, dus misschien blijven de sequels ons bespaard (hoewel, in
het geval van ‘The Chronicles of Narnia’ laten de makers zich ook
niet tegenhouden door mèh-recettes).
4. Bridesmaids
Kijk eens, vrouwen kunnen even plat en smakeloos zijn als mannen!
Hoera voor het feminisme! Kijk, het is heel simpel: elke film die
uit elkaar valt in flauwe sketches, en elke film die rekent op een
vijf minuten durende kots- en diarreescène om de lachers op zijn
hand te krijgen, is gewoon geen goeie film. Of daar nu vrouwen in
meedoen of mannen.
5. The
Devil’s Double
Wat een scherpe thriller had kunnen zijn over het Saddam-regime, en
dan vooral diens demente zoon Uday, ontaardt in een likkebaardende
orgie aan geweld. Dominic Cooper is heel sterk in zijn dubbelrol,
maar Lee Tamahori heeft nu eens echt niéts te zeggen over zijn
eigen thema’s, en zoekt dan maar zijn heil in sensatie.
Zouden de top 15 vervolledigd hebben: ‘Blue
Valentine’, ‘Présumé Coupable’, ‘Hugo’, ‘Source Code’ en ‘La Piel
Que Habito’.
Mochten best in een flop 10 (willekeurige
volgorde): ‘Tron: Legacy’, ‘The Green Lantern’,
‘Gulliver’s Travels’, ‘The Smurfs’ en ‘The Dilemma’.
Beste film die toch een beetje tegenviel:
‘Carnage’. Roman Polanski kan het nog altijd, de dialogen zijn soms
heel sterk en de acteurs zijn geweldig, met Christoph Waltz op kop,
maar ik had de indruk dat Polanski deze film al eerder had gemaakt.
Zowel stijl als thema’s zijn herkenbaar van zo’n veertig jaar
geleden, met ‘Cul-de-Sac’ en aanverwanten. Moeten we een regisseur
echt bejubelen omdat hij bijna het niveau behaalt van toen hij
veertig jaar jonger was?
Beste halve film: ‘Super 8’. Is fabuleus
tijdens de eerste helft en dan daarna… Tja, dan daarna wordt het
allemaal toch een beetje business as usual, niet?
Niettemin: deze ode aan de Spielberg-cinema uit de jaren zeventig
en tachtig blijft een superieure publieksfilm.
Meest irritante bioscoopbezoeker: De dame naast
mij die tijdens ‘In Time’ twee uur lang met haar gsm bezig was, en
dan sporadisch aan haar gezelschap vroeg: “Wat is er gebeurd?” Als
je niet naar de film kijkt, waarom geef je dan bijna 10 euro uit
aan een cinema, mensen?!
Het obligate “boek-was-beter-dan-de-film”
cliché: ‘Norwegian Wood’ reikte nog niet tot aan de enkels
van zijn literaire inspiratie. En het kan me niet schelen dat dat
een unfaire vergelijking is.
Beste one-liner van het jaar: ‘I look like
Voldemort!’ en nog een stuk of wat andere replieken uit
’50/50′, een niet te onderschatten tragikomedie met, zoals steeds,
een fantastische Joseph Gordon Levitt in de hoofdrol. Deze uit
‘Friends with Benefits’ was ook leuk. Mila Kunis, tijdens het
vrijen: “My butt!” Justin Timberlake, geïnteresseerd:
“Really?” Zij: “Not that, I’ve got a cramp!” Hij:
“So no butt?” Zij: “No.”
Beste actiescène: de achtervolging met een
motor, een tank en een euh… huis in ‘Tintin’. Een slap
verhaaltje, ja, maar wel een heerlijke blockbuster die alles is dat
‘Kingdom of the Crystal Skull’ niet was.
Ook blockbuster franchises kunnen goeie films
zijn: Getuige daarvan ‘X-Men: First Class’ en ‘Rise of the
Planet of the Apes’ (oké, die laatste was zeker geen meesterwerk,
maar hij was veel beter dan verwacht and it sure kicked Tim
Burton’s ass). Het slot van de ‘Harry Potter’-reeks was ook
indrukwekkend, als je hem in de context van big
budget-extravaganza’s bekijkt.
Beste gebruik van 3D: ‘Hugo’. Voor de eerste
keer sinds ‘Avatar’ had ik geen hoofdpijn en evenmin het gevoel
scheel te kijken bij een 3D-film. Martin Scorsese’s warmbloedige,
liefdevolle ode aan de cinema en filmpreservatie is niet honderd
procent geslaagd op narratief vlak (waar zit de dramatiek nu
eigenlijk precies?), maar visueel is hij om duimen en vingers bij
af te likken.
Slechtste gebruik van 3D: alle andere 3D-films,
tiens.
Beste animatiefilm: Als je ‘Tintin’ even niet
meetelt: ‘Rango’, een bijzonder leuke genrepastiche.
Pijnlijkste comedy scène: Joseph
Gordon-Levitt loopt, alweer in ’50/50′, zo stoned als een garnaal
door de gang van een ziekenhuis en ziet daar de kankerpatiënten en
zelfs een dood lichaam. Hij lacht en wij lachen mee, terwijl de
ironie van het moment door merg en been gaat.
Beste onverwachte gore: Ryan Gosling
doet een ‘Irréversible’-ke in ‘Drive’ en Gwyneth Paltrow krijgt een
nogal grafische autopsie in ‘Contagion’.
Beste lesboscène: Mila Kunis going
south bij Natalie Portman, alsof ze al drie dagen niet meer
heeft gegeten. Nogmaals: beste film van het jaar.
Gay crush van het
jaar: Ryan Gosling, uiteraard.
Hetero crush van het
jaar: Emma Stone, geweldig én een zeer aangename
verschijning in zowel het aardige ‘Crazy Stupid Love’ als het
overschatte, betuttelende ‘The Help’ (ook wel gekend als Oscar
bait movie #1).
Wordt verwacht in 2012: Veel sequels natuurlijk
(inclusief een paar bizarre exemplaren: ‘Men in Black 3’,
seriously?). Vrijwel iedereen op mijn Facebook heeft de
trailer van ‘The Dark Knight Rises’ al gepost, dus daar kijkt
blijkbaar ook veel volk naar uit (jaja, de eerste twee waren goed,
zeker en vast, maar echt, kunnen we het allemaal nog iets verder
buiten proporties opblazen, mensen?), en dan zijn er nog geek
favorites als ‘The Avengers’ en ‘The Hobbit’ (pffff…). Maar
we kunnen u alvast verklappen dat ‘The Muppets’ echt de moeite is,
Alexander Payne keert eindelijk terug met ‘The Descendants’, Oliver
Stone vliegt nog eens in het geweld met ‘Savages’, Stephen Daldry
verfilmt één van onze favoriete boeken in ‘Extremely Loud and
Incredibly Close’ (wat ons tot lichte onrust stemt), de nieuwe
James Bondfilm ‘Skyfall’ komt uit, David Fincher geeft zijn eigen
draai aan ‘The Girl with the Dragon Tattoo’ (extatische recensies
in de VS) en Baz Luhrmann werkt opnieuw samen met Leonardo DiCaprio
in ‘The Great Gatsby’. Die zelfde DiCaprio duikt trouwens ook op in
Clint Eastwoods biopic ‘J. Edgar’ én in de nieuwe
Tarantino, het alweer heerlijk pulpy klinkende ‘Django
Unchained’. Dit jaar wil hij écht wel zijn Oscar. Spider-Man krijgt
nu al een reboot in ‘The Amazing Spider-Man’, wat veel te
vroeg is, maar de regisseur van ‘500 Days of Summer’, plus Andrew
Garfield en Emma Stone in de cast, dat schept toch behoorlijke
verwachtingen. Oh ja, en na zijn passage in Gent komt ‘Tinker,
Tailor, Soldier, Spy’ in gewone roulatie – er gaan toch al tien
beresterke films moeten uitkomen om die zijn plaatsje in de top van
2012 af te pakken. Dus zelfs als de Maya’s het juist hadden: geen
nood, in dat laatste jaar zullen we toch nog een paar degelijke
films kunnen zien.