Gavin Bryars is u misschien bekend, misschien ook niet, van dingen als Jesus Blood Never
Failed Me Yet (met Tom Waits), A Man in a Room, Gambling of The Sinking of the Titanic. Indien niet: beschouw dit als een van bekeringsijver druipende poging tot volksopvoeding.
The Sinking of the Titanic is een auditief conceptueel kunstwerk over het zinken van de
Titanic en is voor het eerst op plaat gezet in 1969, toen er noch van Kate Winslet noch van
Leonardo Di Capricio al sprake was. In die heerlijk onschuldige jaren kreeg een jonge componist (u
raadt het nooit: Gavin Bryars) het idee om een stuk te schrijven over het in de titel vermelde
feit. Uitgangspunt was het in die frisse aprildagen van 1912 populaire, melancholische deuntje
"Autumn", dat het orkest zo manhaftig bleef spelen. (En dus niet, zoals één
of andere religieuze hysterica later wist te melden "Nearer to Thee My Lord") Tweede
uitgangspunt daarbij was dat de telegraaf wel laat weten dat het orkest was beginnen te spelen,
maar nooit heeft laten weten dat het gestopt is met spelen. (Bryars daarover: "Dat het
salonorkestje op de Titanic bleef doorspelen terwijl het schip zonk, is geen legende. De marconist
van het schip bleef een S.O.S. doorseinen tot het bittere einde en meldde vijf minuten voor het
schip verging dat de muzikanten nog altijd aan het spelen waren.")
Waarop Bryars de lumineuze ingeving kreeg een impressie te schrijven van hoe het stuk zou
klinken als het steeds maar dieper onder water zou weerklinken. Hij trok naar professoren en vroeg
hen hoe de frequentie van de klanken zou klinken als ze werd gehoord op honderd meter diepte, op
duizende meter diepte… enfin u ziet het plaatje voor u. De academici zetten hun beste beentje
voor en gaven good old Gavin de informatie waar hij om vroeg, zelfs rekening houdend met
(!)voorbijzwemmende walvissen die het geluid konden weerkaatsen. Nu kon onze componist aan het
werk en voor een strijksextet schreef hij dus een stuk dat doorspekt is met allerlei dingen die op
die bewuste veertiende april te ervaren moeten zijn geweest (onderwatergeluiden en dies meer). Zo
krijgen we onder andere fragmenten van twee getuigenissen te horen.
De versie die wij hebben, is de neerslag van het concert dat ergens in 1990 in een oude
watertoren uit de Napoleontische tijd, bij Bourges werd uitgevoerd. In een vreemde opstelling
trouwens: op de eerste verdieping zaten de muzikanten, op de tweede het publiek en de derde, open,
verdieping werd gebruikt als klankkast waardoor ook het omringende platteland van de muziek kon
genieten. Dit is muziek die gemaakt is om te worden beluisterd tijdens dat zalige moment tussen
waken en slapen, net voor je ogen dichtvallen en je mee wegzinkt. In weerwil van zijn thematiek
klinkt deze cd heel vredig. Dit is het ware gevoel van verdrinken: een langzaam wegzinken, steeds
dieper en dieper, terwijl je minder en minder van de wereld voelt, je vredig wegdroomt om voor
eeuwig in te slapen.
Klinkt dit morbide? Wat ons betreft in elk geval een stuk minder dan Celine Dion die miljoenen
schept met een compleet fake ballade of Mariah Carrey die met een smile van oor tot oor zingt:
"Can’t live whithout you." Oh yes, Mariah, oh yes we can.
