Charles Dickens :: A Christmas Carol

Charles Dickens' "A Christmas Carol" is het kerstverhaal bij uitstek. En hoe getrouw de meeste verfilmingen ook zijn, toch blijft het fascinerend om het originele verhaal te lezen.

De kerstperiode is definitief voorbij, voor weer een jaartje. Kerstmannen zijn van de ramen en daken gehaald, tot vreugde en jolijt van de ene en spijt van de andere, en de stad Gent heeft zich definitief verslikt in haar raad om kerstbomen niet op te fikken maar te consumeren. De hele discussie of Die Hard al dan niet de ultieme kerstfilm is, mag ook weer een jaartje op (kerst)stal, terwijl de klassieke kerstfilms als (de eerste) Home Alone, It’s A Wonderful Life en uiteraard de klassieker bij uitstek, A Christmas Carol (in een van zijn vele verfilmingen), hoogstwaarschijnlijk pas in december weer op het kleine scherm schitteren.

A Christmas Carol (1843) behoort naast Oliver Twist, David Copperfield en Great Expectations zonder twijfel tot de meest verfilmde werken van Charles Dickens, de veelschrijver die als geen ander kritiek durfde geven op de Victoriaanse maatschappij, de heersende armoede en de morele hypocrisie die met dit alles gepaard ging. Dat de eerste druk nauwelijks een week na zijn verschijnen (19 december), op kerstavond al uitverkocht was, was tekenend voor de tijd. Hoewel kerst intussen een vast gegeven is met al wat er bij komt kijken qua voedsel, sfeer en samenzijn (zeker in het Angelsaksische taalgebied), kenden deze kersttradities pas in de tijd van Dickens een revival en herziening (kerstkaarten en de kerstboom stammen uit deze periode). En deze novelle sloot daar perfect op aan.

Het verhaal is genoegzaam bekend: de oude vrek Scrooge krijgt op kerstavond bezoek van zijn overleden compagnon Jacob Marley die hem waarschuwt zijn leven niet in functie van geld en gierigheid te leiden, en dat hij diezelfde nacht nog bezoek van drie geesten zal krijgen. Die drie geesten stellen kerst van vroeger, heden en toekomst voor en tonen hem niet alleen hoe hij als vrolijke jongeman kerst nog vierde maar ook hoe zijn hang naar geld iedereen (inclusief zijn jeugdliefde) van hem vervreemdde en hem tot een eenzame dood veroordeelt, door iedereen veracht. Wanneer Scrooge de volgende ochtend vol berouw wakker wordt en beseft dat het nog steeds kerst is, gooit hij zijn leven om en wordt hij een geliefd en geprezen man die de kerstgedachte het jaar door uitdraagt.

Wat misschien nog het meest opvallend is aan de novelle, is hoe trouw zowat elke verfilming aan het verhaal is. Sommige mogen dan wel hier en daar wat veranderen, maar behoudens de “update” Scrooged (1988), die enkel de essentie overneemt, lijkt de novelle wel een eerste scriptversie te zijn voor alle verfilmingen. Boek en films vallen zozeer samen dat de lezer haast voorspellen kan, wat op de volgende pagina zal staan. Het is een vreemd besef maar ook een getuigenis van hoe sterk Dickens’ novelle wel niet is en hoezeer zijn woorden perfect een tijdloos verhaal vormen. Het is veelzeggend dat de kerstverhalen die Dickens ervoor en erna zou schrijven nooit eenzelfde bekendheid of succes kenden.

Met A Christmas Carol wou Dickens in de eerste plaats de aandacht van zijn tijdsgenoten vestigen op hoe veel kinderen in armoede opgroeien en weinig tot geen onderwijs krijgen. Aanvankelijk wou hij dit via een scherp essayistisch pamflet doen, tot hij bedacht dat de boodschap via een hartverwarmend kerstverhaal bij zijn middenklassepubliek beter zou aanslaan. Het personage Tiny Tim, de zoon van Scrooges werknemer Bob Cratchit, werd om die reden gecreëerd. De figuur Scrooge zelf werd dan weer waarschijnlijk gemodelleerd naar politicus John Elwes en bankier Jemmy Wood, terwijl bepaalde ideeën en uitspraken van Scrooge ook leentjebuur spelen bij de denkers Thomas Malthus en Thomas Carlyle.

Het is vreemd om een werk te lezen dat in een andere vorm zo bekend is geworden dat het zelfs bij een eerste lezing aanvoelt als vertrouwd, maar dat is wat iedere lezer die al was het maar één verfilming gezien heeft, zal voelen. Toch is het zoals gezegd veeleer een proeve van Dickens’ talent en bewijs van de kracht van de novelle op zich. En ook al betekent het dat A Christmas Carol op zich geen verplichte lezing meer vormt, tijdens kerst of daarbuiten, zou het toch zonde zijn om de novelle niet minstens eenmaal te lezen, al was het maar om Dickens woorden in het eigen hoofd vorm te geven veeleer dan te kiezen voor de beelden van een cineast.

8
LJ Veen Klassiek
Jeremiah Gurney

recent

Elizabeth O’Connor :: Walvistij

Denk aan het leven op een nauwelijks bewoond eiland,...

Heraclitus :: Alle Woorden

Alle Woorden als titel van een boek klinkt indrukwekkend,...

We Are Open 2025 :: Een bosaardige bodem vol bloed

7 februari 2025Trix, Antwerpen

We hadden de MIA's, de Week van de Belgische...

Yūko Tsushima :: Een Vrouw rent over een Berg

Onder het pseudoniem Yūko Tsushima publiceerde Satoko Tsushima (1947-2016)...

Paddington in Peru

n 2014 zorgde een combinatie van CGI en ‘motion...

aanraders

Samantha Harvey :: In orbit

Ging de prestigieuze Booker Prize anno 2023 nog naar...

Barbara Kingsolver :: Demon Copperhead

Barbara wie? Barbara Kingsolver! Hoewel al jarenlang een vooraanstaand...

Yūko Tsushima :: Een Vrouw rent over een Berg

Onder het pseudoniem Yūko Tsushima publiceerde Satoko Tsushima (1947-2016)...

Elizabeth O’Connor :: Walvistij

Denk aan het leven op een nauwelijks bewoond eiland,...

Hans Mulder (red.) :: Verhalen van de Natuur

Hoe kan een universiteit omgaan met haar erfgoed? Wat...

verwant

The Personal History of David Copperfield

Armando Iannuci's adapatatie van Dickens 'rags to riches'-klassieker, barst...

Griffo & Rodolphe :: Dickens & Dickens

Een samenwerking tussen twee giganten als Griffo en Rodolphe...

LAAT EEN REACTIE ACHTER

Schrijf uw reactie
Vul hier uw naam in