Er zit een goeroe verborgen diep in Thom Yorke. Zo eentje die je met glazige ogen en een iets te lang niet gewassen baard kralen of bloemen komt aanbieden en “betaal me maar terug met een lach” mompelt. Het is bij dezen terugbetaald, met een lach en veertig euro.
The Smile, het project van zanger Thom Yorke en meestermuzikant Jonny Greenwood met Tom Skinner (vroeger van Sons Of Kemet), doet sinds kort de spirituele en trippy hersenhelft van deze twee radiohoofden rood kleuren. Greenwood heeft zich in het verleden nog wel al gelaafd aan de muzikale wijsheden uit het Midden- en Verre Oosten, maar nu gaat hij er nadrukkelijker mee aan de haal. En heeft hij bloedbroeder Yorke meegetrokken in zijn muzikale trip. Niet moeilijk, met een jazzdrummer als Skinner aan zijn zijde die al een hele carrière rond figuren als Shabaka Hutchings draait.
Het trio kwam in Vorst Nationaal het bij momenten zeer zweverige Wall of Eyes voorstellen, alweer de tweede plaat van The Smile op drie jaar tijd. Maar deze eerste zaalshow in ons land werd eigenlijk een toonmoment voor alles wat er kan gebeuren als deze titanen van de artrock (nog maar eens) buiten de lijntjes kleuren. Echt wijs waren wij nog niet geraakt uit Wall of Eyes: de plaat intrigeerde meer dan dat ze echt binnenkwam. En dat is na gisteren helaas niet helemaal veranderd.
Het titelnummer was een trage binnenkomer met Yorke op akoestische gitaar. Te traag: Vorst is echt niet de zaal om dit nummer karakter te geven. Het bunkereffect benadrukt de holle zang daarbij nog meer. Dan was “The Opposite” meer een echt begin dat de kracht van dit trio (soms uitgebreid met blazer Robert Stillman die qua gekte wel wat gewoon is bij Deerhoof en Dirty Projectors) uitspeelde. Yorke ging zowaar los op zijn bas. De band, duidelijk strak ingespeeld na drie jaar spelen en touren, zoekt verbinding met elkaar en met het publiek. The Smile bleef onder stoom met veel werk uit A Light for Attracting Attention, zoals een dreigend “A Hairdryer”, met noisy intro die al dan niet toevallig perfect paste bij de vale beelden die links van het podium op de muur vielen. Ook hoogtepunt “Thin Thing” speelde de band stevig op kracht door, logger en daardoor minder venijnig maar in een bunker als deze waarschijnlijk het hoogst haalbare. Nieuw nummer “Colours Fly” klonk prachtig met zijn ragga-achtige gitaar en donkere, repetitieve sfeer, maar werd helaas halverwege wat gesmoord in de geluidsmix. Maar in ieder geval: die derde plaat lijkt al gebeiteld.
Het hoeft bij The Smile ook niet altijd te kletteren en te botsen. “Speech Bubbels” wist zelfs hier prachtig intiem te zijn. De harp waarop Greenwood tokkelde – hadden wij ook niet zien aankomen – hielp. “Skrting On The Surface” kon je tot in het kleinste detail horen. Het subtiele jazzy gitaarwerk sleepte je mee en ontroerde, net als de vegen van de saxofoon van Stillman. Helaas lukte die intimiteit niet altijd: “Waving a White Flag” weigerde een gezicht te krijgen en de akoestische gitaar en blazers tijdens “Bodies Laughing” vielen dood op het beton. Het melodieus zachtaardige maar tekstueel venijnige “Friend of A Friend” hield zich gelukkig wel staande en kreeg zelfs de zaal enthousiast mee in zijn ontsporende outro.
Met dat nummer keerde het concert ook naar de meer progklanken van Walls of Eyes. “Read The Room” was een heerlijk flesje vloeibare LSD, “ A magic rainbow” uit de jaren ’70, maar dan niet eentje die leidt naar een pot goud. Het nummer vloeide naadloos over in een voortdonderend “We Don’t Know What Tomorrow Brings”, en je geloofde de preachende Yorke. Het hyperactieve “Under Our Pillows” kreeg exact het lawaaierige tweede deel dat het nummer verdiende. Ook “Bending Hectic” werkte beter en kwam binnen (blijft wel vreemd om hier volwassen mannen elkaar op te zien knuffelen). Contrasten werden uitvergroot, de plagerige scheve gitaarlijnen schuurde nog meer. En als de boel ontplofte, deed het dat ook echt. Hier voelde je echte magie tussen topmuzikanten die allemaal hun eigen deel van de puzzel leggen. Wij zien vandaag nog groene – en paarse en gele en oranje – lichtjes.
De bisronde zette je eerst nog op een vals spoor met een denderend krautrockend en technisch perfect “FeelingPulledApartByHorses” – meteen het enige niet-The Smile nummer van de avond – maar plaatste daarna nog eens de puntjes op de i van wat The Smile is of kan zijn. “Teleharmonic” werd gedragen door Skinner met zijn subtiel drumwerk, maar alle vier de muzikanten brachten hier hun eigen spiritualiteit en melancholie naar het podium, om te bezinnen en te ontroeren tegelijkertijd. “Pana-vision” was mysterieus als een flikkerend lichtje ver weg. Afsluiter “You Know Me!”, waarin Greenwood op elektrische cello allerlei onheilspellende klanken voortbracht, was Godspeed You! Black Emperor maar dan zonder kwade catharsis.
Zagen wij een goed concert van een band in topvorm die zelfs in een niet-ideale setting wist te overtuigen, op een te luide bas hier en daar na? Zeker. Lag je hierna verpletterd tegen de grond te huilen zoals na een Radioheadconcert kan gebeuren (of is dat alleen bij ons het geval)? Dat nu ook weer niet. Daarvoor zit er nog groeimarge op het trio, ook al voel je dat The Smile in al zijn vrijheid zeer scherp weet waar het naartoe wilt met dat derde oog. Maar om echt naast het beste van de verwante zielen van pakweg de International Anthem catalogus te willen staan, mag de band nog wel wat hoger zweven.
