Het bezoek van Paal Nilssen-Love en z’n sextet Circus aan KAAP, ontstaan uit een samenwerking met huis van vertrouwen Sound in Motion, groeide uit tot zoveel meer dan een concert. Het werd een reis, een feest en een reminder van wat live muziek kan betekenen.
De Noorse drummer wordt meestal geassocieerd met het krachthonk van de vrije improvisatie – daar waar wordt gegromd en getempeest met bloed, zweet en rondvliegende fluimen. Het heeft geleid tot een beeld dat niet helemaal incorrect is – niemand kan een snaredrumpatat zo goed laten klinken als een knallende zweepslag, dat is gewoon een feit – maar wel wat nuance verdient. Telkenmale bewijst de man immers ook dat hij beschikt over een feilloos instinct en dat hoeft zich niet noodzakelijk te vertalen naar een oorverdovend volume, zoals een recent uitgebrachte opname met wijlen Peter Brötzmann uitvoerig bewijst. Nilssen-Love is bovenal een improvisator van het moment, die voortdurend luistert naar wat er rond hem gebeurt en perfect aanvoelt waar er mogelijkheden liggen en hoe ze om te zetten in de praktijk.
Het deed ook deugd om hem eens te zien in de rol van de bandleider, die hij opnam met vanzelfsprekend gemak. Hij zat centraal op het KAAP-podium, met aan zijn rechterkant zangeres Juliana Venter en accordeonist Kalle Moberg, en aan zijn linkerkant bassist Christian Meaas Svendsen, altsaxofoniste Signe Emmeluth en trompettist Thomas Johansson. Stuk voor stuk muzikanten met bakken ervaring, techniek én durf – absoluut onmisbaar als je deel wil uitmaken van Nilssen-Loves wervelende spektakels. En als Venter voor velen het nieuwe gezicht was, dan zou ze in het uur dat volgde meteen indruk maken.
“Elk bandlid kan op elk gegeven moment elk deel van elke song introduceren”, waren zowat de woorden waarmee de bandleider het concert inleidde en wat volgde, was dan ook een lange trip van naadloos in elkaar overlopende ideeën, thema’s en temperamenten. Het groeide uit – hoe toepasselijk, daar naast die zeedijk – tot een voortdurende eb- en vloedbeweging tussen ingetogen murmelpassages met z’n twee of drie, momenten van collectieve extase en zowat alle stadia daartussen. De band combineerde materiaal uit Pairs Of Three met nieuw werk en bakken genereuze vrijheid.
Het knappe was daarbij dat elk bandlid ook z’n sterktes kon uitspelen. In het geval van Venter had het soms iets van een confrontatie met een persoonlijkheidsstoornis: het ene moment stond ze iel te slissen of delirische wartaal uit te kramen, even later declameerde ze politiek geïnspireerde agitatie of tapte ze uit een vaatje demonische intensiteit in de gedaante van een kamermuziekdiva. Het was een vitale, geëngageerde performance, die een verrassend theatraal kantje kreeg toen ze na amper tien minuten het centrum van het podium opzocht voor een Ethiopische schouderdans.
Het was dan ook bij uitstek lijfelijke muziek, soms immens opzwepend door het tweespan Nilssen-Love/Meaas Svendsen, die de ene onwaarschijnlijke groove op de andere legde. Niet altijd met razende volumes, want de drummer bediende zich regelmatig van z’n drie gongs en percussie-objecten, maar uiteindelijk belandde je wel weer bij muziek die nu eens geurde naar wilde Braziliaanse nachten en dan weer leek te ontstaan in het legendarische Fendika in Addis Abeba. Je wil dat mottige woord wereldmuziek niet in de mond nemen, maar dit was wel een goede illustratie van onontgonnen gebied voor werelden die kunnen samenkomen. Dit was een combinatie van stijlen en geluiden die respect en uitvinding in balans hield.
Opnieuw: wat een muzikanten. Emmeluth en Johansson vormden een ijzersterk duo. Nu eens lustig toeterend, met grandioze, aanstekelijke thema’s, maar net zo goed als commentaarstemmen op de zijlijn met een schier eindeloos arsenaal aan ongebruikelijke technieken en texturen. Idem voor Moberg: niet altijd even goed hoorbaar in de volumineuze passages, maar ongetwijfeld een geheim wapen voor deze band. De man is in staat tot onwerkelijke geluiden – heel even leek hij zelfs de elektronische toer op te gaan – en pyrotechnische hoogstandjes, maar is vooral ook een bevlogen improvisator, met een breed bereik (van diepe drones tot hypersnelle, manische riedels) die zo intens meeging in de flow dat z’n bril van z’n kop tuimelde.
Een uur duurde dit concert, een ononderbroken uur dat werd aangegrepen om te laten horen hoe compositie en improvisatie in handen van een stel avonturiers kunnen leiden tot iets dat zich afspeelt op het scherp van de snede en toch elke luisteraar overstag doet gaan. Het explosieve applaus van het extatische publiek sprak boekdelen. Het bisnummer, waarmee het sextet haast de postpunk-toer opging en zelfs even herinnerde aan het opzwepende, hypnotiserende gehakketak van The Ex, was een knoert van een uitroepteken achter een magistrale performance.
Dit was een gedeeld ritueel, een uitbundig feest, een ode aan de vrijheid, aan het leven. Een concert waarmee je elke club, elke tent op z’n kop zet (nu nog durvers die het waarmaken). Achteraf: niets dan grijnzende gezichten, een dak eraf, een wereld die een klein beetje uit z’n haak gevallen was. Het went nooit. Gelukkig maar.
