Iedereen heeft het wel al eens meegemaakt, in de puber- of jeugdjaren of als volwassene: een georganiseerde groepsbusreis naar Parijs. De voordelen van zo’n meerdaagse kant-en-klare citytrip zijn voor de hand liggend: alles is inbegrepen en voor je geregeld, geen reservatie- of organisatiestress en je hoeft je niet te schamen als je de vreemde taal in de stad van bestemming niet vlotjes in je mond ligt. De grote nadelen zijn echter dat er maar weinig ruimte is voor persoonlijke vrijheid en je je medereizigers niet kunt kiezen. En laat dit nu net de insteek zijn van Niels Arden Oplevs nieuwe film Rose. Niet zo bijster origineel misschien, doch de Deense filmmaker kiest bewust niet voor een zoeterig ‘macaron’-verhaaltje, maar puurde zijn inspiratie uit waargebeurde belevenissen. Het getroebleerde hoofdpersonage Inge is gebaseerd op zijn zieke zus Maren Elisabeth die een memorabele busreis naar Parijs maakte in het gezelschap en onder begeleiding, van haar zus en diens echtgenoot. Daarom spelen de gebeurtenissen in Rose zich ook af in de nazomer van 1997.
Inger lijdt al het grootste deel van haar volwassen leven aan schizofrenie en woont in een opvanghuis waar ze nauw samenleeft met een innerlijke stem die ze ‘Gouden Zon’ noemt. Door op geregelde tijdstippen antidepressiva te slikken en te veel prikkels te mijden, kan ze redelijk normaal functioneren binnen een gestructureerde setting. Vol goede intenties komen op een dag haar jongere zus Ellen en haar echtgenoot Inger in de instelling oppikken voor een busreis naar Parijs, de liefdesstad bij uitstek waar Inger in een ander leven nog enkele jaren woonde en gelukkig was. Ellen hoopt dat Inger door deze trip en weg van de overbezorgde moeder, even zal heropleven. Eenmaal aangekomen in Parijs laat Inger een geheel nieuwe kant van zichzelf zien en wordt duidelijk dat ze een verborgen agenda heeft. Het wordt voor de touringcargroep en het publiek een onvergetelijke reis.
Sinds zijn doorbraak met het jeugddrama The Dream (Drømmen) in 2006 en topfilms als Ser du Månen, Daniel en Kapgang, heeft Niels Arden Oplev zich gevestigd als een van de meest vooraanstaande regisseurs van Denemarken. Hij maakte ook internationaal furore met onder meer The Girl with the Dragon Tattoo, de met een BAFTA-bekroonde verfilming van het eerste deel van de bijzonder succesvolle Millennium-trilogie van wijlen journalist Stieg Larsson. Met deze loeiharde thriller met een gepiercete Naomi Rapace in de hoofdrol, gaf Oplev meteen het startschot voor de Scandinavische noir-golf. Haaks op zijn meest bekende werk – maar wel volledig in lijn met de meer diverse toon die hij in Denemarken altijd al aanhield – pakt Oplev nu uit met de zelf geschreven en geregisseerde Rose, een tragikomisch, teder en ontroerend drama. Rose is beslist Oplevs meest persoonlijke en beste film. Het is een ontroerende mix van een liefdevol portret van een getormenteerd persoon met een complexe problematiek en fungeert tevens ook als een publieksvriendelijke en optimistische roadmovie. De regisseur schakelt perfect tussen hartverwarmende momenten, keiharde psychologische confrontaties en intelligente humor (de dolle rolstoelrit doorheen het kasteel van Versailles, het Normandische D-Day-museum-voorval en de restaurantscène, zijn om duimen en vingers bij af te likken). Hij reflecteert bovendien zonder enige belerende connotatie, zinnig over tolerantie, naastenliefde, optimisme en het belang van humane waarden tout court. De film is in feite een deugdzaam pleidooi voor het feit dat er over een persoon altijd veel meer te zeggen is dat dan alleen een diagnose. Meer nog: de liefde van Oplev voor zijn personages is oprecht en voelbaar. Zo schetst hij Inger met zo’n grote menselijkheid, respect, tederheid, humor en eerlijkheid dat de kwetsbaarheid en gebrek aan normbesef bij haar nooit aanvoelen als vertoon. Wat de zoveelste film in de reeks van verhalen over geestesziekten had kunnen zijn, wordt in de handen van Oplev een levensbevestigende ervaring en als kijker krijg je begrip, leef je mee en sluit je Inger genegen en warm in je armen.
Veel heeft Oplev natuurlijk te danken aan de vertolking van Sofie Gråbøl, jawel de rechercheur met de prachtige wollen truien uit de Deense crimi The Killing. Ze vertolkt nu met brio een rol die gemakkelijk karikaturaal had kunnen worden, maar ze geeft haar personage zoveel gemengde gevoelens en angstige gedachten mee met daarenboven onvoorstelbaar veel nuances in lichaam, stem en gezichtsuitdrukkingen, waardoor Inger geen slachtoffer of onbegrepen vehikel van positiviteit wordt, maar integendeel een mens van vlees en bloed die authenticiteit uitstraalt. Maar ook Lene Maria Christensen is uitstekend als de zelfopofferende zus die alles probeert om iets terug te brengen van de persoon die vele jaren geleden in het lijden verdween. De alomtegenwoordige Søren Malling (A Hijacking, Wallander) als een bullebak zet – zoals altijd – een knappe prestatie neer.
De warmte waarmee Oplev de hecht groeiende vriendschap tussen Christian en Inger borstelt, behoort tot een van de hoogtepunten van de film, net als de wijze waarop DOP Rasmus Videbæks het hele spektakel, de Parijse monumenten en de straten in aaibare beelden vastlegt.
Volledigheidshalve dienen als minpuntjes zeker de gekunstelde en overbodige romance die Inger beleeft met een Parijse taxichauffeur en de klungelige vertolking van Anders W. Berthelsen in de huid van Ingers zwager, te worden vermeld. Gelukkig doen ze niks af aan dit tot nadenken stemmend, teder en onderhoudend tragikomisch ‘reisverslag’ dat je recht en diep in je hart raakt. Rose werd op tal van filmfestivals bekroond met de publieksprijs en liet de Deense box office vorig jaar ontploffen.
